Dunavski vrtlog
Austrija odavno nije fudbalska sila, niti važan faktor na najvećoj sceni. Na Evropskom prvenstvu je učestvovala samo jednom, i to kada je bila domaćin – 2008. godine, sa Švajcarskom. Uzela je samo bod u grupi (sa Poljskom 1:1, porazi od Hrvatske i Njemačke po 1:0). Posljednje veliko takmičenje za Austriju bilo je Svjetsko prvenstvo u Francuskoj 1998.
To je, ujedno, bila i posljednja „velika“ generacija austrijskog fudbala, koju su predvodili Toni Polster (Sevilja, Keln, Menhengladbah) i Andreas Hercog (Verder, Bajern)...
Fudbalska javnost vjeruje da će ekipa protiv koje će Crna Gora igrati u nedjelju vratiti Austriju na veliku scenu.
Austrija je, međutim, jedna od nacija koja je pisala i istoriju fudbala. Austrijska škola fudbala, 30-ih godina prošlog vijeka, smatra se u fudbalskim teorijama pretečom Barselonine tiki-take. Igra selekcije Austrije – takozvanog „vundertima“ – nazvana je dunavski vrtlog.
Dunavski vrtlog je, pojednostavljeno, igra bez klasičnog napadača, sa „lažnom devetkom“, i uz posjed lopte kao osnovu. Bio je to izum Huga Majsla, austrijskog Jevreja, i Džimija Hogana, Engleza koji je živio u Beču.
"Fudbal je, pod Majslovom komandom, bio skoro kao egzibicija, vrsta takmičarskog baleta, u kome su golovi dođu kao izvinjenje protivniku za stotine i stotine zamršenih šablonskih akcija, koje podsjećaju na najfinije tkanje“, zapisao je Brajan Glenvil, vodeći britanski fudbalski novinar, u knjizi „Obrnuta piramida“ o istoriji fudbalske taktike.
Bio je to fudbal, piše u istorijskim knjigama, pun tehnike, dodavanja nakon jednog ili dva dodira, u kome su kratki pasovi i kretnje bez lopte bili važniji od driblinga i trčanjem sa loptom u nogama. U to vrijeme, centralni defanzivci pratili su napadače gdje god da su se nalazili na terenu, pa je igra bez klasičnog špica dugo bila nerješiv problem za protivničke ekipe.
Dunavskim vrtlogom, Austrija je zbunjivala rivale, pa je u periodu od aprila 1931. do decembra 1932. godine, odigrala 14 utakmica bez poraza, što je u to vrijeme bio impozantan skor.
Austrija je na Svjetsko prvenstvo 1934. godine u Italiji došao kao jedan od favorita, ali je stao u polufinalu, porazom od domaćina 1:0. Dvije godine kasnije Austrija je osvojila olimpijsko srebro, ponovo je Italija bila jača, a kada je 13. februara 1937. Hugo Majsl preminuo od srčanog udara zauvijek se ugasio i „vundertim“...
Mocart fudbala
Simbol austrijskog “vundertima” bio je Matijas Zindelar, jedan od najboljih igrača tog vremena.
Fizički inferioran (175 cm, 65 kilograma), Zindelar je bio suptilni tehničar i on je bio prva fudbalska “lažna devetka”.
Zvali su ga Papirni čovjek, zbog svoje tjelesne konstitucije, i Mocart fudbala.
U istorijskim zapisima mogu se naći i zapisi poput ovog:
“Zindelarov goal bio je remek-djelo. Niko prije njega, a vjerovatno i niko poslije njega neće dati takav gol tako dobroj ekipi kakva je Engleska. Počeo je na polovini terena, elegantno, kao što samo on može, driblao sve koji su mu se našli na putu i pogodio gol – petom”, piše u notesu belgijskog sudije Džona Langenusa, koji je bio arbiter na utakmici Engleska – Austrija 1932. godine.
Zindelar, međutim, nije bio samo fudbaler, već i simbol jednog vremena. Kada je 1938. godine, nacistička Njemačka aneksirala Austriju, jedan od događaja kojim je obilježen taj čin bio je i fudbalski meč dvije nacionalne selekcije. Austrija je dobila 2:0, Zindelar postigao drugi gol, ali ga nije proslavio – nacističkim pozdravom ka loži punoj zvaničnika.
Neposredno nakon utakmice odbio je poziv njemačkog selektora Sepa Herbergera da bude dio jedinstvenog tima…
I time je potpisao smrtnu presudu. Nađen je mrtav u svom stanu u Beču, 13. januara 1939. godine, sa djevojkom Kamilom Kastinjolom. Zvanično – smrt je nastala gušenjem, usljed curenja karbon-monoksida iz peći, ali danas malo ko vjeruje u takvu slučajnost.
U zapisima stoji da je sahrani fudbalskog Mocarta prisustvovalo 40 hiljada ljudi.
( Aleksandar Radović )