Mali Budo: Više od nasumičnih skečeva

Pojedine replike iz filmova jugoslovenske kinematografije su uspjele da nadžive i samu državu. Žanrovski gledano, najveću vitalnost su pokazali citati iz komedija, zbog čega je iznenađujuće njihovo relativno odsustvo iz bioskopskog repertoara. Tačnije rečeno, komični elementi su i dalje tu, ali obično služe kao sredstvo za razblaživanje koncentrata fatalizma u dramskom djelu. Srećom, i dalje postoje autori koji se ne plaše da snime film koji će primarno biti komedija, a uz to će imati i dovoljno razvijenu priču zbog koje krajnji rezultat neće ličiti na niz nasumično nabacanih skečeva.

Budo (Petar Strugar) je sin nesposobnog podgoričkog hirurga Draga (Slobodan Ćustić). Tokom rutinske operacije, Drago slučajno usmrćuje sina mafijaša Boža (Petar Božović), koji se zariče na osvetu. Kako bi spasio sina jedinca, Drago šalje Buda za Beograd, kod svog kolege Krsta (Tihomir Stanić). Međutim, ubrzo će se ispostaviti da Beograd nije toliko siguran koliko je mislio Budov otac.

„Mali Budo“ je režiserski debi Danila Bećkovića, koji potpisuje i scenario zajedno sa Dimitrijem Vojnovim. Ako se uzme u obzir da je Vojnov neosporno najznačajniji srpski scenarista mlađe generacije i vrstan poznavalac žanrovskog filma, ne čudi jasna repertoarska određenost djela. Kao akciona komedija koja počiva na odnosu Buda i korumpiranog inspektora Miša (Sergej Trifunović), djelo bez problema može da parira radovima sličnog tipa, a da većinu po kvalitetu čak i premaši. Sa druge strane, ukoliko je namjera bila da se na dopadljiv način analizira crnogorski mentalitet, tu već ima više prostora za zamjerke.

Podgorica, iz koje Budo odlazi, nije Podgorica danas, već ona od prije par decenija, a pitanje je i u koji Beograd Budo dolazi. Film ne počiva na sukobu crnogorskog i srpskog, jer srpskog u filmu gotovo da nema. Svi glavni i sporedni likovi su Crnogorci, izuzev par Mišovih ljubavnica koje koristi za ucjenjivanje. Zbog toga ponekad djeluje da je Budo putovao više kroz vrijeme, a manje kroz prostor.

Djelo karakteriše jasna dramska struktura u kojoj svaka scena ima veze sa osnovnom radnjom, što je svakako osvježenje. Autori rijetko posežu za neoriginalnim zicerima koji bi se mogli svesti na viceve ubačene u film (opaska o aparatima), a češće rade ono što je teže, ali i zabavnije, odnosno koriste pun potencijal situacije kako bi postigli komičan efekat (Budovo urnebesno dodavanje čekića Mišu). Budo je izuzetan lik ne zato što je Crnogorac ili Podgoričanin, već zato što je Budo. Ne pretjerano inteligentan, ali svakako dovoljno prepotentan i bogat da to prikrije, on se pozicionira kao dopadljiv arhetip u suštini humanog tatinog sina koji svoj sistem vrijednosti demonstrira u sceni narkomanskog tripa. Opet, Budov trip koji podrazumijeva djevojke, bazen i žurku ne ukazuje nužno na nacionalni, koliko na opšte prisutni potrošački svjetonazor.

U pojedinim scenama (Budov otac se nabacuje njegovoj djevojci, Budo izjavljuje kako mu je majka spavala sa svima) je uvjerljivost gurnuta u drugi plan. Ono što je dobro je da to nije i cjelinu gurnulo u pravcu parodije, već više budi asocijaciju na slična pretjerivanja u djelima savremene američke kinematografije. Pored toga, krvna osveta ili Goli otok djeluju relativno arhaično u filmu ovog tipa, što se ne može reći za poštapalice glavnih junaka. Zahvaljujući odličnoj glumačkoj ekipi, na čelu sa Petrom Strugarom, često je način na koji se replike izgovaraju podjednako duhovit kao i ono što se izgovara. Zbog toga film povremeno dostiže autentičnost legendarnog zagoričkog „Loma“, samo što se umjesto treš sentimenta čvrsto pozicionira u okviru repertoarskog djela.

Ako je cilj komedije, a jeste, da prije svega zabavi i nasmije gledaoca, „Mali Budo“ je jedna od najboljih ovogodišnjih komedija. Kao analiza mentaliteta, djelo ne dostiže mračnu preciznost radova Živka Nikolića, ali za razliku od Nikolićevih filmova koji su se teško mogli dešavati van Crne Gore, „Mali Budo“ bi se podjednako dobro snašao u bilo kojoj državi. Po riječima junaka iz filma - to je valjda ta nekakva pravda na svijet.

Ocjena: 8/10

( Radenko Savić )