Opus Mirka Brkuljana: Refleksije melanholije, ironije i satiričnosti

Tivatski Centar za kulturu, septembra ove godine, priredio je u galeriji “Ljetnjikovac Buća” u Tivtu, samostalnu izložbu slika crnogorskog umjetnika Mirka Brkuljana (Nikšić, 1948). Brkuljan je završio (1977) Nastavnički fakultet u rodnom gradu, u klasi prof. Nikole Gvozdenovića. Do sada je imao tri samostalne, učestvovao je na više kolektivnih izložbi u zemlji i inostranstvu, a stalno živi i stvara u Nikšiću. Aktuelnu izložbu prati preklopni katalog sa uvodnim tekstom istoričarke umjetnosti Ljiljane Zeković.

U atraktivnom izložbenom prostoru prezentirano je osamnaest slika galerijskog i velikog formata, koje su ostvarene uljanom tehnikom na platnu, a djela su nastala u prethodne dvije decenije. Bjelodano je da Brkuljanovo stvaralaštvo decidno pripada figuralnom konceptu, a u strogom centru njegove umjetnosti, smješteno je ljudsko stvorenje. Zapravo, kada se detaljnije analiziraju njegove tematske preokupacije i vizueliziraju prezentirani radovi, može se zaključiti da je Brkuljan vezan za veoma specifičan personalitet, odnosno za čitav serijal tipološko-profesionalnih egzemplara.

U njegovom sadržajnom tematsko-likovnom opsegu, prepoznaju svojevrsni oriđinali: “Kritičar”, “Demagog”, “Filozof”, “Režiser”, “Šahista”, “Trubač”, “Violinista”. Međutim, bilo bi pogrešno kada bi se Brkuljanov tipološko-karakterni dijapazon tumačio unisono. Čak i u sasvim brzom pregledu njegovih mentalitetnih spodoba, osjećaju se vibrantne refleksije melanholije, ironije i suzdržane satiričnosti. Posebno kada se opsežnije sagledaju i anticipiraju njegove gigantizirane kompozicije: “Tajna večera” i “Nebeski trubači”, zasigurno se dolazi do zaključka da Brkuljan nije umjetnik od lakih i lepršavih tematsko-likovnih konstelacija, već poneseni stvaralac koji duboko i svestrano promišlja svaki svoj slikarski rad.

Brkuljanove kompozicione postavke su prostudirane, istražene i sasvim stabilizovane. Gotovo po pravilu, centralni supstrat zauzima dvije trećine tretirane ravni, a jedna trećina je u funkciji pozadinskog isječka. Iako crtačka matrica nije eksplicite u prvom planu, sve njegove figure su znalački procrtane, značajno su pokrenute i vrlo su dinamične. Sasvim je evidentno da drevna šahovska igra u Brkuljanovoj životno-stvaralačkom opusu predstavlja važnu komponentu, te da je ona neposredno prisutna gotovo u svakom njegovom slikanom djelu, kao crno-bijela šahovska tabla, ili pak figure, a najčešće su to pioni.

Zasigurno, naglašenom kvadratičnom podjelom, pretežno u prednjen planu i pertspektivnim skraćenjima, te volumenoznim figurama, umjetnik postiže potrebnu dubinsku prostornost i scensku trodimenzionalnost.

Treba naglasiti da je Brkuljan umjetnik koji znalački i vrlo iskustveno artikuliše i likovno definiše svoje scenske prizore. U tim grotesknim sekvencama, posebno je majstorski sublimiran i stilizovan personaž, a sve neodoljivo asocira na zidne umjetničke tehnike, mural, zgrafito, fresaku i mozaik.

Na kraju, posebno treba istaći Brkuljanov vrlo osoben i izuzetan osjećaj za vrlo rezonantnu hromatiku. Upravo u tom pravcu, treba mu poželjeti, da neku od svojih gigantiziranih kompozicija, realizuje kao neki veliki mural u svom rodnom gradu.

Izraziti scenografski štimung

Pretpostaviti je da osim čiste kreatino-likovne funkcije, šahovska igra u Brkuljanovoj umjetnosti, ima svakako multiznačni karakter. U tom pravcu, posebno treba ukazati na veoma značajan kvantum psihološko-filozofskog naboja, kojim intenzivno zrače gotovo svi njegovi slikani prizori.

Iako klasično postavljeno, njegovo stvaralaštvo je tajanstveno i zagonetno. Posebno treba reći da ga karakteriše izraziti scenografsko-kostimografski štimung, zapravo osebujan dramatski šarm, u kojem literarno-tekstualne i simboličko-znakovne komponente igraju značajnu ulogu

Galerija

( Slobodan Slovinić )