Potrošačima gore, a dobro kompanijama

Nacrt zakona o energetici korak je unazad u odnosu na interese krajnjih potrošača i direktno favorizuje energetske kompanije, ocijenila je Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS). Ines Mrdović iz MANS-a smatra da nacrt sadrži niz problematičnih normi kojima se prvi put zakonski definišu tehnički gubici u energetskoj mreži. “I krajnjim potrošačima se neopravdano nameće obaveza da plaćaju ove gubitke u nerazumnom iznosu. Poseban kuriozitet predstavlja obaveza energetskim kompanijama da prvo obezbijede energiju za pokrivanje tehničkih gubitaka, pa tek onda za život i rad građana i privrede”, navodi Mrdovićeva u komentarima MANS-a na nacrt. Dodaju da izmjene ne obezbjeđuju dovoljnu nezavisnost Regulatorne agencije za energetiku (RAE), čiji Odbor određuje cijene struje, a neshvatljivo se isključuje mogućnost smjene njenih predstavnika u Skupštini Crne Gore. Prema aktuelnom zakonu, parlament može da smijeni članove RAE ukoliko ne usvoji njihov izvještaj o radu. “Neopravdano se otvara mogućnost regulatoru da paušalno utvrđuje regulatorni prihod energetskim kompanijama na štetu krajnjih potrošača kroz cijene”, ukazali su iz MANS-a. Iz MANS-a navode da je nezakonito da se predlaže da RAE ili energetska kompanija, uz njenu saglasnost, mogu procjenom utvrditi regulatorno dozvoljeni prihod i cijene, u slučaju da to ne mogu uraditi primjenom odgovarajućih kriterijuma. Oni smatraju da Nacrt zakona o energetici, čiji predlog će Vlada ubrzo da šalje poslanicama na glasanje, favorizuje korišćenje obnovljivih izvora energije, što će u narednim godinama uticati na povećanje cijene struje. Korist će imati privatne firme koje će graditi male hidroelektrane, vjetroelektrane i ostale izvore energije. Naveli su da ima i niz spornih rješenja, poput toga da se isključuje primjena dijela Zakona o zaštiti potrošača, Termoelektrana Pljevlja se izuzima od budućih zakonskih obaveza koja važe za slična postrojenja... “Nacrt zakona neopravdano eliminiše kao javnu uslugu skladištenje i upravljanje strateškim rezervama nafte i naftnih derivata, čime se isključuje obaveza obezbjeđenja 90-dnevnih rezervi tih energenata na nivou države. To je obaveza koja proizlazi iz postupka priključenja Crne Gore Evropskoj uniji”, istakli su iz MANS-a. Smatraju da mandat predstavnika Odbora RAE, kojem sada fali treći član, treba ograničiti na tri godine da bi se na taj način uticalo na preispitivanje zakonitosti njihovog rada. To posebno ako se ima u vidu da im Upravni sud posljednjih godina često obara odluke o cijenama struje. Predlažu da se definiše da predsjednik i član odbora RAE ne može biti neko ko je u posljednjih 10 godina radio u nekoj energetskoj kompaniji. Ma.M. Iv.G. Da TE Pljevlja ne izuzimaju Nacrt zakona predviđa da se pri planiranju gradnje novog termoobjekta ili značajne rekonstrukcije postojeće termocentrale (TE) s ukupnom toplotnom snagom većom od 20 MW mora sprovesti analizu isplativosti rada postrojenja, ali se od te odredbe izuzima Termoelektrana Pljevlja do 2025. „To treba brisati, pošto ne postoje opravdani razlozi zbog kojih bi se ta TE izuzela iz obaveze da sprovede postupak analize isplativosti rada”, stav je MANS-a.

Nameću nerazumne tehničke gubitke energetskih kompanija

MANS-u je sporno što se u nacrtu definiše da se cijene za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije i gasa sastoje od cijene za angažovani kapacitet i cijene dozvoljenih gubitaka. Tvrde da se tako krajnjim potrošačima zakonski uvodi obaveza da moraju plaćati nerazumne tehničke gubitke energetskih kompanija, koji nastaju dominantno zbog toga što te kompanije ne ulažu dovoljno u razvoj distributivne i prenosne mreže iako raspolažu milionskim sredstvima.

MANS predlaže da se briše rješenje da energetske kompanije prvo obezbijede struju za pokrivanje gubitaka u prenosnim i distributivnim sistemima električne energije i gasa, pa onda za život i rad građana i privrede. “Propisuje da će se cijene gubitaka električne energije u prenosnom i distributivnom sistemu, koje su se primjenjivale na dan stupanja na snagu ovog zakona, primenjivati do 31. decembra 2015. godine. Nezakonito je da se na teret krajnjih potrošača unaprijed i bez bilo kakve realne procjene, koja bi pokazala osnovanost plaćanja tolikih tehničkih gubitaka, to nameće“, istakli su iz MANS-a.

( Marija Mirjačić, Ivana Gudović )