Raditi do smrti?

Suština predloženih izmjena je u još rigidnijem ostvarivanju prava na penziju, pa se predlaže kao kumulativni uslov 40 godina staža osiguranja i 65 godina života, a još drastičniji udar na ostvarivanje penzije je isključivanje penzijskog staža kao uslova u pogledu staža neophodnog za sticanje penzije i priznavanje samo “staža osiguranja”.

O kakvim stečenim pravima i pravnoj sigurnosti se može govoriti ako se umjesto penzijskog staža jedino priznaje staž osiguranja kao uslov za ostvarivanje penzije?

Ovim nacrtom se obesmišljava kategorija “penzijski staž”, koja egzistira više od 70 godina, a samim tim sve vrste posebnog staža (priznati staž po učešću u ratu, produženo osiguranje, staž zbog privremene nezaposlenosti za koje vrijeme se prima naknada od Zavoda za zapošljavanje, staž sa uvećanim trajanjem - beneficirani staž).

Isključivanjem “penzijskog staža” kao uslova za ostvarivanje penzije, radilo bi se o direktnom “udaru” na ratne veterane - učesnike rata, lica sa teškim invaliditetom i na osobe koje rade na radnim mjestima na kojima se računa beneficirani staž.

Na primjer, lice sa invaliditetom kojem se po tom osnovu priznaje staž sa uvećnim trajanjem, ako je zasnovalo radni odnos sa 20 godina života i ima staž osiguranja 32 godine, na osnovu staža sa uvećanim trajanjem imalo bi 40 godina penzijskog staža, a po ovom nacrtu moralo bi da radi još 8 godina i penziju bi ostvarivalo sa 50 godina penzijskog staža.

Ako se ima u vidu da 83% muškaraca, a 80% žena umre do 67. godine života, jasno je da bi u skorijoj budućnosti broj starosnih penzija bio minoran.

U periodu od 50-60 godina života pojavljuju se oboljenja kao što su hipertenzija, holesterol, dijabetes, reaumatske i koštane bolesti, Alchajmeova bolest, a nerijetko i vrlo teška i ozbiljna oboljenja, a sve to utiče na radne sposobnosti. Opšte je poznato kako se ostvaruju invalidske penzije.

Da li je ovakav nacrt retrogradan, destruktivan i antiprogresivan? Apsolutno! Kako zaposliti oko 50.000 nezaposlenih ako treba raditi do smrti?

Za slučaj da ovakav Nacrt preraste u Predlog, trebalo bi dopuniti da se za svaki mjesec penzijskog staža preko 40 godina obračunata penzija uvećava za 0,35% (analogno umanjenju kod prijevremenih penzija).

Zakonom o PIO koji je stupio na snagu 1.1.2014. i kasnijim izmjenama i dopunama u pogledu ostvarivanja prava na porodičnu penziju, izvršen je udar na porodicu, djecu i posebno prvi udar na žene-majke.

Smatramo da bi u članu 44 tačka 1 u pogledu sticanja porodične penzije udovca, odnosno udovice trebalo izmijeniti da stiče pravo na porodičnu penziju kad navrši 50 godina života (bez obzira koliko je godina imao/la u trenutku smrti bračnog druga). Ovo iz razloga što po važećem rješenju predviđeno da bračni drug koji je u trenutku smrti svog bračnog druga imao/la odgovarajuće godine života, a ako su djeca završila ili završavaju školovanje, ne ispunjava uslov u pogledu uslova života u trenutku smrti bračnog druga iako udovica odn.udovac ne radi, a djeca nemaju zaposlenje; takva porodica nema uslova za život.

Predlažemo i da vojni invalidi od I do VI grupe (60 - 100% invaliditeta) ostvare penziju pod posebnim uslovima, jer je za njihov invaliditet odgovorna država. Ona bi u skladu sa međunarodnom Konvencijom o pravima lica sa invaliditetom morala da im omogući posebne uslove penzionisanja, a kao država članica NATO-a moramo poštovati i njihove standarde.

Ako su s pravom konstituisane tzv. sportske penzije vrhunskim sportistima, tzv. nacionalne penzije istaknutim stvaraocima, a koje ne sprečavaju ostvarivanje zarada i redovnih penzija, već su nagrada države, onda je prije njih SAMO pravo na posebne uslove penzionisanja moralo biti priznato i najtežim vojnim invalidima od I do VI grupe. Ovo tim prije što su sportisti i umjetnici svojevoljno birali zanimanje, a vojni invalidi su se morali u vojne aktivnosti odazvati na poziv države i u tim aktivnostima izgubili zdravlje, pa je zato država odgovorna za njihov invaliditet.

Najteži vojni invalidi su diskriminisani jer nikako nijesu mogli biti u jednakom položaju sa zdravim osobama, pa se ovaj predlog temelji na članu 8 stav 2 Ustava CG, Konvenciji o pravima lica sa invaliditetom i Evrospkoj konvenciji i ljudskim pravima.

Finansijsko stanje u Crnoj Gori je sada mnogo bolje, već skoro 10 godina bilježimo rast BDP-a 4-5% više nego u prethodnoj godini, broj turista je svake godine veći 10% nego prethodne, a takođe i finanijski priliv od turizma, tako da minorna finansijska sredstva, desetak puta manja nego za sportske ili penzije istaknutih stvaralaca, ne mogu i ne smiju biti izgovor.

Zoran Kićović, NVO Udruženje za zaštitu prava vojnih invalida

( Zoran Kićović )