Djela Draga Dedića: Psihološko- filozofske zavičajne specifičnosti

JU Muzeji Kotor, sredinom avgusta ove godine, priredila je u Galeriji solidarnosti u Kotoru, samostalnu izložbu slika istaknutog crnogorskog umjetnika Draga Dedića (Orahovo, 1937). Dedić je osnovnu i srednju školu završio u Podujevu, gimnaziju započeo u Titogradu, a maturirao je u Prizrenu. U Titogradu je studirao na Elektrotehničkom fakultetu, a zatim studije nastavlja u Beogradu. Počinje da se bavi slikarstvom, poezijom, prozom, pozorištem, 1967. odlazi za Pariz i nastavlja da radi na slikarskom planu.

Prvo likovno predstavljanje imao je (1973) u galeriji “Lambert” u centru Pariza. Od tada slika i izlaže u Francuskoj i svijetu, a posebno na salonima: “Salon d'Automne”, “Figuration Critique”, “Salon d'Hiver”, “Salon des Artistes Indepedants”, “Salon de Mai”, “Salon Societe Nationale des Beaux Arts”, “Salon Comparaisons”. Do sada je imao 37 samostalnih, a učestvovao je na preko 350 kolektivnih izložbi u Francuskoj i inostranstvu, dobitnik je brojnih nagrada i priznanja. Član je “Maison des Artistes” (1977) i Udruženja likovnih umujetnika Crne Gore (1983). Duži period je član organizacinih komiteta “Salon d'Automne” i “Figuration Critique”, živi i stvara u Parizu i Budvi. Aktuelnu izložbu prati kolorni poster i katalog sa uvodnim tekstom istoričarke umjetnosti Marije Mihaliček.

U palati Pima, slikar Drago Dedić izložio je 30 slika koje su nastale u protekle tri decenije

U veoma atraktivnom izložbenom prostoru palate Pima, na rustičnim kamenim zidovima, prezentirano je trideset pet slika velikog i galerijskog formata, koje su ostvarene uljanom tehnikom na platnu, a radovi su nastali u posljednih tridesetak godina. Kada se aktuelna postavka retrospektivnog karaktera, detaljnije sagleda i dublje analiziraju izloženi eksplikati, bjelodano se može spoznati ukupan dijapazon Dedićeve izuzetno sadržajne i veoma raskošne umjetnosti.

Van svake sumnje, njegov bogati slikarski opus pripada figuralnom konceptu, a egzaktnije, on je suštinski opredijeljen za Psihološko-filozofske zavičajne specifičnosti simboličko-oniričnu i metaforičko-nadnaravnu supstratnost. Osim toga, Dedić je neraskidivo vezan za crnogorsku istorijsko-kulturološku slojevitost i za psihološko-filozofske zavičajne specifičnosti. Upravo iz tako supstencijalnog opsega, njegovo stvaralaštvo reflektuje značajan kvantum narativnih i tekstualno-iskaznih sentenci. Međutim, ono što Dedićevo slikarstvo čini veoma specifičnim, karakterističnim i samosvojnim su izuzetno rezonantna i nadasve harmonična koloritna sazvučja. Hromatika njegovih nadahnutih prizora, virtuelno plijeni ljudsku mentalnost, oscilatornom zrelinom i savršenom melodičnošću.

Na njegovim izrazito zapunjenim slikarskim eksplikatima, obilato meandriraju i smjenjuju se homoidno-zoomorfni prepleti, umiksani sa veoma raznovrsnim rekvizitorijem. U tim kokavno-konveksnim i naglašenim obličastim formama koje se međusobno pretaču, ritmalno se javljaju određeni veoma karakteristični segmenti poput oka, kljuna, kandže, repa, kopita, ćupa, vrča, pehara, maske, dojke, nosa, uha, šake te brojna druga simbolička repernost.

Kada se globalno anticipiraju sve konstatovane atributivnosti, dolazi se do ključne i ujedno najbitnije specifičnosti Dedićeve slikarsko-likovne poetike. U raritetnom korjenu i raskošnoj krošnji njegove osebujne pitorike nalazi se žena, kao fundament života, ljubavi, rađanja, sreće, radosti i zadovoljstva.

Dedić je imao 37 samostalnih, a učestvovao je na preko 350 kolektivnih izložbi

Osim što ženu glorifikuje kao svevišnju božansku madonu, Dedić je slavi i kao izuzetno prefinjeno, suptilno i dražesno ljudsko stvorenje, koje je svijet učinila vrijednim patnje, bola i nespokoja. Naprosto, iz svakog njegovog djela, virtuelno se javlja moćan erotski naboj, koji se poput ezoterično-opojnog mirisa širi iz svih njegovih sublimiranih likovnih supstrata.

Dedić crtež nije na slikama posebno potenciran, on se de fakto javlja samo konturno šematizovan u sučeljavanju hromatskih površina. Posmatrano sveukupno, uz veoma moćan psihološki naboj, Dedićevo stvaralaštvo zauzima visoko mjesto u savremenoj crnogorskoj likovnoj umjetnosti.

Rješenja znalački izbalansirana i uravnotežena

Gradeći decenijama svoj likovni diskurs, Dedić je postepeno otkrio da njegovom senzibilitetu i mentalitetnom sklopu, najoptimalnije odgovara jedna vid poentilističkog vokabulara, kojim su se koristili i mnogi drugi umjetnici.

Svakako, tom već utemeljenom, opšteprihvaćenom likovnom “pismu”, Dedić je dao veoma osoben i poseban šarm, izdižući ga do vlastite prepoznatljivosti. Najčešće “pišući” uskom četkom, Dedić na tretiranu ravan nanosi bojenu supstancu sitnijim i krupnijim tačkama, ili pak zakošenim kratkim linearitetom.

Upravo zbog takvog likovno-egzekutivnog stila, gotovo sva njegova djela, doživljavaju se u punom sjaju sa veće distance, kada se faktički vrši optička mješavina boja.

Njegova kompoziciona rješenja, znalački su izbalansirana i uravnotežena.

( Slobodan Slovinić )