Na podgoričkim zgradama prvi zeleni krovovi

Po ugledu na zelene krovove kakve najčešće možemo da vidimo u američkim filmovima, zelene bašte ovih dana niču i na zgradama u Podgorici.

Prva takva, od planiranih pet, formira se na krovu jedne od zgrada na Bulevaru Svetog Petra Cetinskog, iznad prostorija Pedagoškog centra, koji i realizuje projekat ozelenjavanja površina koje su u Podgorici praktično zapostavljene.

Ideja ozelenjavanja krova zgrade u kojoj rade, potekla je od direktorice Pedagoškog centra Biljane Maslovarić. Njena koleginica Marica Vlahović, kazala je “Vijestima” da su razlozi za to brojni - zeleni krovovi su odlični izolatori, umanjuju stres kod korisnika prostora… Zeleni krovovi, pored toga, štite od buke, imaju i estetske prednosti, te stvaraju mogućnost za uzgoj različitih vrsta biljaka.

Na krovovima koji će biti ozelenjeni u okviru projekta Pedagoškog centra, sade se sukulenti - grupa biljaka u koju spadaju i kaktusi, ljekovito i začinsko bilje.

“Na krovu, zbog visine i prostora na kojem se sadi, odabreno je i nekoliko zimzelenih biljaka i puzavica koji su laki za održavanje i otporni na vremenske uslove kojima će biti izloženi na ogoljenom krovu”, objašnjava Vlahovićeva.

Ozelenjavanje krovova može da se radi sadnjom bilja u posudama, koje se mogu premještati, ali i sadnjom direktno u zemlju.

Zeleni krovovi su odlični izolatori, umanjuju stres kod korisnika prostora, štite od buke, a imaju i estetske prednosti. Ujedno, zeleni krovovi su isplativa investicija, jer je njihov životni vijek dvostruko veći u odnosu na životni vijek konvencionalnog krova

U projektu zelenih krovova Pedagoškog centra, predviđeno je da biljke budu zasađene direktno u zemlju. Iz Pedagoškog centra su “Vijestima” kazali da su, prije sadnje, obezbijedili izolaciju krova, te na taj način osigurali da zbog zelenog krova neće ispaštati oni koji stanuju ispod.

“Na krovu smo obložili palete sa vodopropusnim materijalom, a biljke smo sadili između letvi. Ispod paleta se postavlja izolacija od stirodura”, kazala je Vlahovićeva.

Krov iznad Pedagoškog centra jedna je od pet planiranih površina koje će biti ozelenjene u toku trajanja projekta “Ekološka etika - alat za održivi svijet”. Osim krovova, plan je i ozelenjavanje zidova.

“Zelene zidove će učenici zajedno sa volonterima i nastavnicima izgraditi u tri srednje škole - Gimnaziji ‘Slobodan Škerović’ u Podgorici, Gimnaziji ‘25. maj’ u Tuzima i Prvoj stručnoj školi u Nikšiću. Studenti volonteri će osmisliti i izraditi i zeleni zid na Filozofskom fakultetu u Nikšiću”, rekla je Vlahovićeva, dodajući da su te institucije ujedno i partneri na projektu.

Projekat “Ekološka etika - alat za održivi svijet” finansira Regionalni centar za životnu sredinu u Crnoj Gori, a zeleni krov i zeleni zidovi su, kako je kazala Vlahovićeva, osmišljeni kao edukativni prostori koji poboljšavaju životnu sredinu i postaju centri za usvajanje znanja, vještina i vrijednosti.

“Kroz izgradnju zelenih površina učenici i volonteri se upoznaju sa biodiverzitetom lokalnog podneblja, a podstiče se i saradnja među školama na projektima od opšteg značaja za rješavanje globalnih problema”, kazala je ona.

Studenti Arhitektonskog fakulteta su prije dvije godine objavili istraživanje “Pimp my roof”, o upotrebi krovova, u kojem su pitali Podgoričane šta bi trebalo da bude funkcija ravnih krovova, ukoliko bi oni bili aktivirani. Većina ispitanika odgovorila je da žele da na krovu bude bašta - 26,21 odsto ispitanih.

U istoj publikaciji, autorka Irena Rajković, pored ostalog, navodi i da su zeleni krovovi veoma isplativa investicija, te da je životni vijek ozelenjenog krova dvostruko veći u odnosu na životni vijek konvencionalnog krova. “Postoje i izuzetne društvene prednosti, jer se krovovi transformišu u zelene parkove, prostore za rekreaciju i okupljanje ljudi… Zeleni krovovi imaju uticaja na poboljšanje životnog standarda i ujedno čine gradove prijatnijim mjestima za uživanje i život ljudi”.

Krovne bašte umjesto zelenila koje su zauzele zgrade

Zeleni krovovi su postojali još u prvim ljudskim zajednicama, kada su ljudi domove prekrivali zemljom i busenjem. Ideja o upotrebi ravnih krovova kao novog društvenog prostora nastaje u prvoj polovini XX vijeka. Korbizje aktivira ideju upotrebe krovne terase i krova kao pete fasade, definišući krov kao ključni životni prostor gradskog stanovništva u budućnosti.

26 odsto ispitanih građana Podgorice je u anketi studenata Arhitektonskog fakulteta o tome šta bi trebalo da bude funkcija ravnih krovova, ukoliko bi oni bili aktivirani, odgovorilo da žele da na krovu bude bašta

Ideja je da krovna bašta zamijeni, odnosno nadomjesti zelenilo koje je zgrada zauzela svojom površinom i na taj način je izmjesti na krov zgrade. Korbizje se može smatrati začetnikom ideje o zelenim krovnim baštama, argumentujući da je to najpovoljnije mjesto u zgradi i da je najbliže suncu.

Spas od vrelih ljetnjih noći

Zeleni krov u Podgorici do sada je postojao samo na zgradi Rimokatoličke crkve na Koniku, koja je sagrađena 1969. godine. Zelena teresa nije bila predviđena originalnim nacrtom, već je ona urađena prije 17 godina, tokom rekonstrukcije dijela ckrve koji je predviđen za stanovanje.

Zelena terasa se, kako su kazali iz Katoličke crkve, održava kao bilo koja druga – travi je potrebno redovno zalivanje.

“Ljeti je to obično u 4.00 sata ujutro. Ali ne budimo se tada, imamo sistem sa tajmerom, tako da je sve automatizovano”, kaže don Viktor Ganc.

Zelenu terasu, dodaje on, jako puno koriste, posebno tokom podgoričkih, vrelih noći.

“Na terasi se stvara takozvana mikroklima i tu je i do pet stepeni hladnije nego u okolini. Tu klimu stvaraju vlažnost terase, te vjetar koji nastaje uz betonski stub gornjeg dijela crkve, pa ljeti, kad sunce zalazi, na terasi bude jako prijatno”.

( Damira Kalač )