Pred silom

Što se više govori o slobodi, nje je sve manje. Balkanske zemlje ušle su u proces integracija sa EU ili su na putu, a više od polovine kršenja medijskih sloboda u Evropi u posljednjih nekoliko sedmica bilo je baš na Balkanu. Ovo su objavili predstavnici organizacije SEEMO, koja je postavila platformu preko koje se mogu prijaviti pritisci.

Od jugoslovenskih zemlja najviše je kršenja prijavljeno u Srbiji. Tamo je tokom poplava, pod velom vanrednog stanja, Vlada Aleksandra Vučića optužena zbog namjera da zavede cenzuru.

Neposlušnim medijima su obarani sajtovi, a njihovi su novinari jezikom mržnje udarani po portalima bliskim premijeru, nekadašnjem Šešeljevom udarniku i ministaru za informisanje jedne od ratnih Miloševićevih vlada. One tokom čijeg je mandata ubijen Slavko Ćuruvija. Vučić je prirodni partner Mila Đukanovića.

Zbog događaja u Srbiji, reagovala je Evropska delegacija, ali i Dunja Mijatović, visoka predstavnica OEBS-a za medije.

Srbija je u prvim mjesecima pošto je otvorila pregovore sa Briselom stajala bolje od mnogih zemalja okruženja na ljestvici slobode medija, koju svake godine prave Reporteri bez granica. Nalazila se na 54. mjestu, ispred Hrvatske, BiH, Crne Gore i Makedonije. Sarađivala je sa EU i OEBS-om oko zakonodavnog okvira, ima jaka novinarska udruženja, regulatorne agencije, formirala je i nezavisnu komisiju koja je sa mrtve tačke pokrenula istragu vezanu za Ćuruvijino ubistvo. Onda se, za samo nekoliko sedmica, razobličila vlast - zbog potrebe da prikrije greške tokom poplava, ali i falsifikate ministra policije uhvaćenog u plagijatu. Sve se survalo, Srbija je krenula putem na kojem su već neko vrijeme Makedonija i Crna Gora, koje po indeksu slobode medija stoje jako loše.

Makedonija je na katastrofalnom 124. mjestu, iako je deceniju kandidat za EU. Tamo je pogašeno više medija koji su bili van kontrole vlasti. Novinare drže u pritvoru. Optužuju ih da rade protiv države i špijuniraju neprijateljima, kao što je Grčka. Po jednoj od takvih optužnica, prije izvjesnog vremena je uhapšen Zoran Božinovski. Božinovski je u Crnoj Gori poznat zbog svjedočenja oko šverca cigareta, pominjanja crnogorskog vrha i Stanka Subotića Caneta. Uhapšen je po makedonskoj optužnici i to u Srbiji, nakon što je Vučić učvrstio vlast, a Cane maknut sa potjernice Interpola.

I šampion evropskih integracija - Crna Gora, iz godine u godinu sve je niže na listi Reportera bez granica – 2013. je završila na 114. mjestu zbog napada na novinare, bombi, brutalne kampanje protiv neposlušnih medija i oponenata režima, koju je usmjeravao lično Milo Đukanović. I sudskih procesa, u kojima, i kada je sve čisto kao suza, kritički mediji gube. Kao u slučaju prve sestre protiv Monitora. Drugostepeni sud oborio je oslobađajuću presudu Monitoru, uprkos činjenici da je izvještavanje o Telekomu i Ani Kolarević bilo zasnovano na činjenicama, otkrivenim u Americi. Ali, sestra je sestra.

Informer je nova faza. Svi koji podignu glavu, mogu očekivati užas kao Vanja Ćalović. Montaža je samo prvi korak, onda u Đukanovićevom sistemu nastupaju etičari, čuvari profesionalnih standarda. Oni bi da sprovode istrage i daju dozvole - ko je za javnu scenu, ko da zaćuti. Ako vas targetira Informer, morate donijeti ljekarsko uvjerenje da nijeste izopačeni.

Etičari su zaduženi za medije, a za Evropsku delegaciju reformator Igor Lukšić. Rasrdio se što se Delegacija usudila da zaposli oksfordskog đaka, koji je objavljivao u neprijateljskoj štampi. Žutu traku ima da nosi. A Drobnič da regrutuje vojnike partije i studente UDG-a, baš kao što radi Lukšić u ministarstvu. I Bebi da daju grantove. Informer da čitaju.

Nikad više priče o Evropi, a nikad manje slobode. Do nas je, ali i do Evrope. Mi smo bespomoćni pred silom. Evropa zatvara oči dok Slobin podmladak drma Balkanom.

( Milka Tadić )