Gornjepoljski vir proglašen spomenikom prirode
Estavele su oblici slični vrtačama, koje funkcionišu naizmjenično kao vrela i kao ponori
Estavela Gornjepoljski vir jednoglasnom odlukom odbornika SO Nikšić proglašena je spomenikom prirode.
Tome je prethodila naučna studija od prije deset godina koja je ukazala na veliku naučnu, edukativnu i turističku vrijednost, a dobijena je i saglasnost Ministarstva održivog razvoja i turizma.
Boro Vuković, iz opštinskog Sekretarijata za uređenje prostora i zaštitu životne sredine, kazao je da su estavele oblici slični vrtačama, koje funkcionišu naizmjenično kao vrela i kao ponori.
"U vrijeme visokog vodostaja funkcionišu kao vrela, a u vrijeme sušnog perioda kao ponori. Kao jako vrelo Gornjepoljski vir ’radi’ obično od polovine oktobra do polovine juna. Ovaj prirodni fenomen je oduvijek bio predmet interesovanja naučne javnosti“, istakao je Vuković.
Gornjepoljski vir koji se nalazi u podnožju strmih litica Viroštaka je najveća estavela na Balkanu koja ima oblik vrtače prečnika 94 metra, u dnu se sužava u jamu čija je dubina od 80 do 90 metara.
"Slijedi postupak utvrđivanja i obilježavanja graničnog prostora, zatim upisavanje u registar zaštićenih objekata prirode, postavljanje tabli“, kazao je Vuković.
Gornjepoljski vir se nalazi u sjevernom dijelu nikšićke opštine na nadmorskoj visini od 628 metara.
Njegova voda Sušicom odlazi u Zetu, dalje u Moraču, Skadarsko jezero, a Bojanom stiže do Jadranskog mora. Upravo on će biti jedna od tema projekta "Očuvanje i povećanje nivoa zaštite vodenih resursa u skladu sa principima održivog razvoja" koje će Društvo mladih ekologa Nikšić (DMEN) realizovati sa Sekretarijatom za uređenje prostora i zaštitu životne sredine.
"U sklopu projekta uklonićemo otpad oko estavele, postaviti mobilijar i info table i održati otvoreno predavanje“, kazao je predsjednik DMEN-a Miodrag Karadžić.
Još veći značaj estavele je što se u njenoj blizini, na udaljenosti od kilometar-dva nalazi mukavica ili potajnica Vidov potok, u stručnoj literaturi poznat kao intermitentni izvor.
Nigdje u Evropi nema da se na tako maloj udaljenosti nalazi estavela tolikih dimenzija i mukavica kao što je slučaj u Gornjem Polju.
Pored Vidovog potoka u Crnoj Gori se nalaze još dvije mukavice - jedna u Nudola i druga u Šavniku. Sekretar za uređenje prostora i zaštitu životne sredine Nebojša Adžić na nedavno održanoj sjednici SO najavio je namjeru lokalne uprave da zaštićenim prirodnim dobrom proglasi i Vidov potok.
Po podacima iz 50-ih godina prošlog vijeka ima 880 ponora
Prema podacima iz 50-ih godina prošlog vijeka u Nikšiću ima oko 300 vrela, 880 ponora i 30 estavela.
S obzirom na otvaranje velikog broja novih ponora i činjenicu da su formiranjem akumulacija pojedini ponori zatrpani, ta cifra je sada sigurno drugačija, ali svakako impozantna. Da bi ona i dalje bila takva moraju da se pobrinu n a d ležne institucije, lokalno stanovništvo, a ne samo priroda.
( Svetlana Mandić )