"Crna Gora i Habzburška monarhija”: Monumentalna naučna sinteza
Kroz 38 poglavlja Martinović hronološki oživljava politički i duhovni ambijent Crne Gore XVIII vijeka
Kapitalna dvotomna monografija “Crna Gora i Habzburška monarhija” (1715-1918) autora Nika Martinovića, enciklopedijskom temeljnošću i sveobuhvatnošću, donosi preciznu sliku dva vijeka crnogorske istorije kroz odnose sa najmoćnijim susjedom. Martinovićeva knjiga spada u djela iza kojih obično stoje timovi naučnika i čitavi instituti, a činjenica da je monografija posljedica entuzijazma jednog autora možda dodatno osvjetljava aktuelni trenutak u crnogorskoj kulturi.
Knjigu je objavila izdavačka kuća Oktoih.
Luksuzno trojezično izdanje (crnogorski/njemački/engleski) u dva toma, na preko 800 strana prezentuje hronološki spektar odnosa moćnog austrijskog carstva i male Crne Gore tokom dvovjekovne vladavine dinastije Petrović-Njegoš.
“U pitanju je naučno djelo tipa monumentalnih sinteza jedne od grandioznih istorijskih tema koje, nesumnjivo, predstavlja rezultat strpljivog i izuzetno stručnog višegodišnjeg istraživanja, pri čemu je bilo neophodno naučno iskustvo i poznavanje niza specijalističkih nauka”, zapisao je u recenziji dr Aleksandar Čilikov.
Obimna tekstualna građa Martinovićeve monografije zahtijeva, prema riječima Čilikova, u kritičkom smislu, niz specijalističkih analiza - prije svega, sa stanovišta istorije kao naučne discipline.
“To ne znači da je moramo isključivo tretirati samo kao 'suvoparno' istorijsko štivo. I najpovršnija analiza upućuje na erudiciju i stručnost autora, koji prefinjenim jezičkim stilom i vanrednim tematskim konceptom prezentuje djelo koje, pored neosporno istorijskog, posjeduje i opšti kulturološki značaj”, zapisao je dr Čilikov.
Kroz 38 poglavlja Martinović hronološki oživljava politički i duhovni ambijent Crne Gore XVIII vijeka, ustanovljenje austrijskih misija, istorijski značaj bitaka na Krusima i Martinićima nakon koji Habzburška monarhija zaposijeda prostore istočne obale Jadrana, doba Svetog Petra Cetinjskog i Petra II Petrovića Njegoša...
“Dok se u današjoj Austriji Crna Gora posmatra kao mitska zemlja divlje ljepote na južnom Balkanu, dotle pojam 'Austrija' u savremenoj crnogorskoj svijesti oscilira od monarhijskog 'svijeta iz prošlosti' i realnosti današnjice, amalgam sastavljen od uspomena na 'zemlju prava i reda', dobre uprave i socijalne sigurnosti, uz nadu u povećanu prisutnost i tržišnoj ekonomiji i dobročineću državu”, zapisao je u predgovoru austrijski ambasador u Crnoj Gori, Martin Pamer naglašavajući kao posebnu okolnost to što je dvotomno djelo “Crna Gora i Habzburška monarhija” nastalo u godini obilježavanja dvjestogodišnjeg jubileja od rođenja “najvećeg Crnogorca” - Njegoša, a da je izdato u komemorativnoj 2014, kada se obilježava sto godina od izbijanja Prvog svjetskog rata i 25 godina d pada Berlinskog zida.
Recenzenti Martinovićeve knjige su akademik Đorđe Borozan i dr Aleksandar Čilikov, urednik je Radomir Uljarević, dok dizajn knjige potpisuje Mirko Toljić.
Fascinantne podudarnosti
Ambasador Pamer piše o fascinatnoj podudarnosti u ustanovljavanju države i nacije - “obje zemlje su nakon sloma društva i ratnih sukoba doživjele anšlus i obje su iz toga izvukle svoje pouke; obje države - nacije su nastale razgraničavanjem sa, u lingvističkom smislu, 'bratskim državama', tako da ni jedna druga relacija ne nalikuje kompleksnom odnosu između Austrije i Njemačke kao višeslojni odnos Crne Gore i Srbije.
Većina današnjih stanovnika naših dvaju zemalja bi ljepotu njihovog pejzaža opisala kao dio sopstvenog identiteta, pa je tako ljubav prema krševitim planinama, na primjer, opjevana u objema himnama”.
( Jelena Pavićević Tatar )