Suede: Bunt i višeslojna provokacija slavnih pionira brit-popa

Suede su prvi veliki britanski bend '90-ih. U tipičnoj engleskoj alhemiji pjevač-gitarista kao što je to slučaj sa The Smiths i The Stone Roses (Morisi - Džoni Mar, Ijan Braun - Džon Skvajer) i Suede su počivali na takvoj kompozitorskoj saradnji između Breta Andersona i Bernard Batlera.

Dobivši ime po Morisijevom singlu ”Suedehead”, Suede je bio privremeni angažman i drugim poznatim autorima kao što su Majk Džojs, bivši bubnjar The Smithsa i tadašnja Andersonova djevojka (kasnije Dejmon Albarna iz Blura) Džastin Frišmen koja će 1992. godine napustiti bend i osnovati još jednu važnu brit-pop grupu - Elastica. Nakon što su zbog sukoba sa izdavačkom kućom ostali bez neobjavljenog singla, potpisuju za ”Nude” i prije nego što su išta stigli da snime oko njih se podigao toliki hajp da im je ”Melody Maker” dao naslovnu stranu proglaivši ih najboljim novim britanskim bendom.

Najprije objavljuju singl ”The Drownes” a potom prvi veliki hit ”Metal Mickey” koji je dospio na 17. mjesto britanske top liste poslje kontroverznog nastupa na ”Top of the Pops”. Nakon pompe u štampi koja je bila krunisana Bretovom izjavom da je ”biseksualac koji nikada nije imao homoseksualna iskustvo” i još većeg hita ”Animal Nitrate” (sedmo mjesto na top listi) izašao je eponimni debi ”Suede” (1993) koji je sa 100.000 prodanih primjeraka u nedjelji izlaska postao jedan od najbrže prodavanih albuma i istoriji Britanije.

Suede su brzo postali lideri nove muzičke scene, koja je namjeravala da osvoji Ameriku i uzvrati joj na ekspanziji grungea.

Međutim odmah su nastupili sukobi u bendu, naročito između Andersona i Batlera što je dovelo do Bernardovog odlaska iz Suede tokom samog završetka snimanja drugog albuma. ”Dog Man Star” (1994) je po mnogo čemu bio korak naprijed u odnosu na prvjenac. Sa još energičnim sirovim zvukom, ali i raskošnim orkestracijama, album je ponudio pregršt izvanrednih pjesama od kojih treba posebno izdvojiti himničnu ”We are the Pigs”, bomabastičnu ”Heroine” i veličanstvenu baladu ”The Wild Ones”.

Iako je naišao na izvanredne pohvale kod kritike, grandizoni ”Dog Man Star” i pored početnog uspjeha nije ispunio komercijalna očekivanja jer u to vrijeme publika okreće ka Oasis i Blur, bendovima koji su u pravo vrijeme iskoristili proboj Suedea.

Naredni, izvanedni album ”Coming Up” (1996) ostavio je neočekivani komercijalni uspjeh. Sa novim gitaristom, njihovim skoro maloljetnim fanom Ričardom Ouksom, album je sa melodičnim singlovima, od kojih su pet bili TOP10 hitovi (”Trash”, ”Beautiful Ones”, ”Saturday Night”, ”Lazy”, ”Filmstar”), vratio Suede na veliku scenu.

U odnosu na prva dva ambiciozna albuma, ”Coming Up” je bio okrenutiji jednostavnijoj pop formi. Nakon izvanredne i dosta podcjenjivanje kompilacije ”Sci-Fi Lullabies” (1997) napravili su radikalni zaokret prema sintisajzerskom zvuku na ”Head Music” (1999) koji je podjelio publiku i od njih odbio stare fanove. Potom im karijera ide silazom putanjom: ”A New Mornig” (2002) je bio kompletan neuspjeh, dok su se sa solidnim povratničkim prošlogodišnjim album ”Bloodsports” u velikoj mjeri vratili gitarskom zvuku.

Kao pioniri brit-popa Suede su objedinili svu poznatu britansku tradiciju 70-ih u jedan ultimativni alternativni zvučni zid. Prva asocijacija onih koji su čuli i vidjeli Suede je Dejvid Bouvi čiju muziku niko do tada nije baštinio na tako dosljedan način kao oni. Prepoznajući androgeni rock and roll Zigija Stardasta u gitarskim i vokalnim pasažima ranih Suede, publika je bila odmah katapultirana u zlatno doba glam rocka 70-ih. Pošto su se '90. vezivale za reciklažu 70-ih, kao što će se početkom 2000-ih od post-punka do synth-popa revitalizovati 80-e, ovu dijalektiku će u Britaniji nakon The Stone Roses, koji su sintezom ritmičnosti 70-ih i melodije 60-ih (posebno kada je u pitanju psihodelična LA scena - The Byrds i Love) u potpunosti prvi Suede sprovesti na prostoru gitarskog zvuka. Kao što je Bouvijev alter-ego bio svojevremeno skandalizovan, na sličan način je imidž Bret Andersona bio prst u oko mačoističkom rocku 80-ih: feminizirani sopranski glas i njegov estrogeni izgled nudio je ambivaltentu seksualnu sliku muškarca koji relativizuje svoj polni identitet. Na tragu Morisija Bret je ovom dvosmislenom igrom identiteta privlačio i žensku i mušku publiku kojoj se konzervativna dihotomija polova bila prevaziđen koncept (sa tim se suočavamo samo pogledom na imot njihovog prvijenca na kojem se dva androgena bića ljube u svojoj nedefinisanom polnom diverzitetu).

Suede su u od tradicije glam muzike izuzeli površnu blistavost i okrenuli se ka njenoj personalnijoj strani. Emocionalna grozničavost dovedena do pretjerivanja koje dolikuje Bretovoj drama queen personi posjeduje izvjesnu sentimentalnu katarzičnost kakvu su The Stone Roses prije njih imali samo na momente, a shoegaze gotovo vrlo rijetko.

Nijedan bend nije uspio sa takvom lakoćom da spoji distorzirane gitare sa emocionalnim uzdasima kao Suede. Elegancija njihovog veličanstvenog zvuka sa dozom nezauzdane dekadencije nudio je raskošno vokalno razmetanje.

U potpunosti kontrateža mačoističkoj poetici radničke klase koju je na tragu Lenona kasnije forsirao Oasis, Suede su stilizovana igra vatre i leda, emocionalne patetike i prezrivog seciranja ega.

Njihova muzika je sudar melanholične rezigniranosti i apasionirane potrage za životom. Strastvenost ovog benda nikada nije bila podcjenjivana, jer intezivnost osjećanja koja su vatrenom snagom plasirali pred publikom nikad nije bila dozirana da bi bila dopadljiva. Stihovi kao što su ”But we are trash/You and me” ili ”I say we are the pigs/We are the swine” ne zvuče kao pokušaj da se dodvore široj publici i nesumljivo su čvrst stav benda da se obračuna sa njima. Otvoreni bunt i teenage-angs drskost iza kojeg stoji samo mladost i otvorena seksualnost, udar su na post-tačerovsku Britaniju: kao višeslojna provokacija Suede su kompleksnije od ostalih brit-pop grupa pokušali da razruše lažan svijet establišmenta uzdrmavši njihovu zatvorenu samozadovoljnost.

Bez njihovog proboja u mejnstrim koji je pripremio prostor za ekspanziju brit-popa, izostao bi presudan ključ tranzicije između komercijalnog uspjeha Oasis i umiruće mančesterske scene i shoegazea.

U tom smislu Suede su uspjeli da sintetišu stileme ranog Bouvijevog egzibicionizma sa sentimentalnom teatralnošču The Smithsa uspijevajući na taj način da početkom 90-ih u trenucima najveće ekspanzije američkog rocka, vrate englesku publiku domaćem muzičkom rukopisu.

Zajedno su sa Blur i Pulp spasili britanski identitet, ali su nam i stavili do znanja da se zapravo u to vrijeme vladavina Britanije nad američkom muzikom okončala nakon skoro tri decenije suverene prevlasti na polju nezavisne, ali i mejnstrim muzike.

( Nemanja Bečanović )