Kružni tok kao istorijski simbol

Krug je savršena geometrijska figura koja simbolizuje nebo kao počelo svega postojećeg, te kao takvo izražava jedinstvo suprotnosti, beskrajnosti i vječnost, savršenstva i trajnosti, ali i kao majčinska figura uliva spokoj, pruža sklonište i nadahnjuje ljudskom toplinom, zbog čega su i talismani kružnog oblika: prsten, narukvica, ogrlica, kruna, pojas, lovorov vijenac, kao simbolika božanske savršenosti – po Parmenidu svijet se sastoji od dva kruga (lopte): jedna zemaljska, a druga čini onaj svet, dok kod Platona kosmos čini osam krugova – osam koncetričnih sfera sa svojom muzikom sfera, što se okreću pomoću vretena na koljenima anankinim (nužnost), on ima i ovozemaljsko značenje kao izraz ljepote i semantike, kulture duha, bića i mišljenja jednog naroda i njegove društvene organizacije, što kao mitološka sirena se obrće zajedno sa krugom i pjeva svoj glas kao skladan ton jedinstvene harmonije. Zato, krug je, kao i točak, koji je kružnog oblika, solarni simbol svijeta i izražava neprikidno kretanje i promjenu, ali i svjedočanstvo o biću jednog kutka univerzuma i njegovoj istorijskoj i ljudskoj zadaći. Zato, kružni tokovi nijesu samo prostorni vidovi protoka i regulacije saobraćaja, nego i istovremeno i središta kulturno-istorijskih znamenja izraženih umjetničkom formom koja svjedoči o genius loci jednog mjesta, istorijskoj vertikali jednog naroda i ključnim simbolima njegove povjesti kojim se odražava njegov kulturno-istorijski, nacionalni, slobodarski, prosvjetiteljski identitet, čiji je on simbolički izraz na duhovnoj trpezi čovječanstva. Zbog toga je autor ovih redova, ima slobodu, da novoj upravi i gradskim vlastima Glavnog grada izrazi jednu Inicijativu za prostorno-urbanističke novele grada koje će kružnim tokovima dati novo istorijsko-kulturno svjedočanstvo, uvjeren da novo demokratsko i političko vođstvo grada za takvu zadaću ima senzibilitet crnogorskog identiteta, kulturološko-humanističku atribuciju za njegovanje kulturne baštine crnogorske na multikulturnoj osnovi, ali i građansku hrabrost da pokuša da priđe jednom takvom preduzeću. U tom smislu, iniciramo:

- Da se na kružnim tokovima saobraćajnog raskršća u našem Glavnom gradu postave monumentalna umjetnička spomen-obilježja ličnosti iz crnogorske nacionalne istorije koji emaniraju slobodarsko, povjesno, kulturno, književno, prosvjetiteljsko, umjetničko obzorje duha, bića i mišljenja Crne Gore, kao multikulturne zajednice slobodnih ljudi. Inače, ovo je nasljeđe urbanističkih kultura velikih evropskih gradova, temeljno mediteranskih, kako bi se živo raskršće protoka ljudi, ideja, svijesti i kultura predstavilo svim ljudima i na taj način približio kulturno-istorijski identitet društva i države, što ima i posebnu ne samo kulturološku, nego i turističku vrijednost (Madrid, Barselona, Firenca, Rim, Napulj, London, Beč, Prag i Budimpešta i dr.). Samo na kružnim tokovima Glavnog grada umjesto umjetničkih simbola nacionalnih ličnosti stoje pocinčani stubovi električne rasvjete – nonsens;

- da se na kružnom toku ulica Džordža Vašingtona i Bulevara revolucije preko puta Atlas Capital Centra, u centar kružnog toka, postavi monumentalna bronzana figura Đurđa Crnojevića (1460-?), koji je vladao Crnom Gorom od 1490-1496 i čije ime nosi Nacionalna biblioteka Crne Gore na Cetinju, osnivača prve državne štamparije na svijetu – Obod;

- na kružnom raskršću puteva prema Cetinju, Danilovgradu I Nikšiću postaviti u centar kružnog toka monumentalno spomen obilježje najznamenitijem crnogorskom vladaru Knjazu Danilu Stankovom Petroviću (1826-1860), koji je vladao Crnom Gorom od 1851-1860., velikom državnom reformatoru, koji je razdvojio mirsko i duhovno bivstvo crnogorsko i obrazovao sekularnu državu Crnu Goru u državnim reformama 1852. i ingenioznog tvorca velike crnogorske pobjede nad Otomanskom imperijom – Bitka na Grahovcu 1858., kao uvod u de iure međunarodno priznanje crnogorske države;

- da se na preostalim kružnim tokovima Glavnog grada, putem umjetničkih formi spomen-obilježja, izrazi istorijsko poštovanje velikim ličnostima crnogorske istorije (exempli causa): dukljanskom knezu prve crnogorske države Duklje Vojislavu (Dobroslavu) (1018-1043), rodonačelniku dinastije Vojislavljević, tvorcu grandiozne pobjede dukljanskog naroda nad vizantijskom vojskom u Bitci na Tuđemilima (1042) kad naši istorijski preci stiču de facto samostalnost i nezavisnost ispod vizantijske uprave i romejskog carstva, kao i:

- najvećem crnogorskom junaku Nikcu od Rovina (Tomanoviću), (1690-1756,) jedan od najhrabrijih junaka, ne samo crnogorske, nego i opšteljudske istorije, čija veličina je nadahnuta slobodarstvom i čojstvom, zbog koje je ova legendarna crnogorska ličnost, mogla da poruči, na pitanje da li ima većeg junaka od njega, govoreći: Ima, turski prvak, junak, čovjek od Nikšića grada, Ahmed Bauk; Leki Dukađinu, albanskom velikanu iz XIV vijeka, kodifikatoru albanskog običajnog prava, veličnstvenom spomeniku moralne i pravne civilizacije, Kanunu Leke Dukađina (Canuni e Leke); Josipu Brozu Titu (1892-1980) veličanstvenom i legendarnom komandantu i vođi slavne NOB i socijalističke revolucije, tvorcu liberalnog samoupravnog socijalizma, zasnovanog na ljudskoj autonomiji, kao epohalnom dostignuću kulture i civilizacije i najvećoj svjetsko-istorijskoj ličnosti XX vijeka; Blažu Jovanoviću (1907-1976) organizacioni i politički sekretar PK KPJ za Crnu Goru, organizatoru Trinaestojulskog ustanka crnogorskog naroda, komandantu Glavnog štaba partizanskih odreda za Crnu Goru, politički komesar Pete proleterske crnogorske brigade, predsjednik crnogorske vlade (1945-1953) i predsjednik skupštine Crne Gore (1954-1963), nosilac Ordena narodnog heroja; legendarnoj heroini Ćetni Jovović, majci znamenitih crnogorskih junaka Luke, Rama i Mila, što sa Knjazom Danilom zaigra crnogorsko kolo na Cetinju 1858.g., kao viteški izraz slobode otečestva nad žrtvom dva sina - heroja; kao i drugim znamenitim ličnostima iz crnogorske istorije na multikulturnoj osnovi. Ko svoje ne poštuje, tuđemu se klanja.

( Čedomir Bogićević )