Steže se obruč oko saradnika Darka Šarića

Južnoafrička Republika se ovih dana bori protiv epidemije kriminala. U danima kada se zemlja opraštala od Nelsona Mendele, češki biznismen i bjegunac Radovan Krejčir punio je naslovne strane jer mu je uskraćena kaucija. Ovaj 45-godišnjak uhapšen je u novembru zbog otmice i mučenja u vezi sa propalom isporukom metamfetamina u vrijednosti od 24 miliona randa (1,6 miliona eura). Pred sudom u blizini Johanesburga našli su se i njegovi saučesnici, saradnik Desai Lupondo i dvojica supendovanih pripadnika Jastrebova, elitne jedinice za borbu protiv kriminala - Samjuel Maruping i Mačače Ntoroane.

Tužilac Letabo Mašian tvrdi da su Krejčir i Lupondo planirali isporuku metamfetamina u Australiju, uz pomoć carinika koji je identifikovan samo kao Doktor, naveo je Rojters.

Premda je isporuka propala a pomenuti carinik nestao, Lupondo i dva policajca su otela njegovog brata u pokušaju da namame Doktora i da povrate metamfetamin, kazao je sudu.

„Krejčir je želio da ga ubije kako bi Doktor morao da prisustvuje sahrani i da on tada bude otet“, kazao je Mašian.

Brat Doktora, čije ime nije saopšteno, mučen je četiri dana, a tokom tog perioda Krejčir ga je polivao ključalom vodom, dodao je tužilac.

Krejčirov slučaj, koji nudi uvid u svijet trgovine narkoticima i korumpiranih policajaca, oslikava opšti stav da je Johanesburg raj za gangstere.

„Od ranih 1990-ih došlo je do jačanja kriminalnih mreža u Južnoj Africi, a one su se fokusirale na glavne gradske sredine, poput Johanesburga“, kazao je za američki nedjeljnik „Tajm” Mark Šav, istraživač za organizovani kriminal pri pretorijskom Institutu za bezbjednosne studije. „Organizovani kriminal nije ništa novo“, kazao je Šav, „ali je postao mnogo složeniji, jer su veze sa inostranstvom veće nego što je to bilo ranije“.

Krejčirov slučaj, koji nudi uvid u svijet trgovine narkoticima i korumpiranih policajaca, oslikava opšti stav da je Johanesburg raj za gangstere

Dok Afrika bilježi ogroman rast – njen BDP raste po stopi od 4,9 procenata godišnje i očekuje se da će 2020. dostići 1,9 biliona eura – raste i njena nelegalna ekonomija. Južna Afrika, najveća privreda kontinenta, doživjela je procvat organizovanog kriminala nakon kraja aparthejda, kada su otvorene granice poslije godina globalne izolacije. Pošto su poslanici bili zauzeti izgradnjom nacije, razne grupe su zloupotrebljavale njen sofisticirani bankarski sistem i infrastrukturu. Poslije Nigerije, Južna Afrika ima najveći nivo tajnih finansijskih tokova, koji su porasli sa 940 miliona eura 2002. na zabrinjavajućih 17 milijardi eura 2011, stoji u ovogodišnjoj studiji Global fajnenšal integritija, istraživačke organizacije sa sjedištem u Vašingtonu.

Krejčir, diplomirani ekonomista koji se obogatio na privatizacijama u post-komunističkoj Češkoj, napustio je domovinu 2005. nakon što ga je policija opkolila u njegovoj luskuznoj vili u Pragu. Umakao je kroz prozor toaleta i pobjegao na Sejšale. Dvije godine kasnije, Krejčir je stigao u Južnu Afriku koristeći pasoš na ime Egbert Džuls Savi; o njegovom zahtjevu za politički azil se i dalje odlučuje. Otvorio je prodavnicu u Bedfordvjuu, bogatom gradiću na 20 minuta vožnje od Johanesburga, stvorivši malo carstvo baveći se dijamantima, zlatom i rezervnim automobilskim djelovima, piše u sudskim dokumentima. Njegovo hapšenje bila je dramatična kulminacija jedne nasilne godine. U julu, Čeh je bio na meti atentata u kojem je upotrijebljeno 12 sačmara na daljinsko upravljanje, sakrivenih iza registarskih tablica na automobilu. Tom prilikom nije povrijeđen.

„Čitav moj život je kao iz filmova o Džejms Bondu“, kazao je. On negira veze sa organizovanim kriminalom.

Lokalni mediji su povezali Krejčira sa serijom ubistava koja su se u posljednje tri godine desila u Johanesburgu i Kejptaunu. Krečir i crnogorski narkobos Darko Šarić dovode se u vezu sa ubistvom šefa južnoafričkog podzemlja Sirila Bike. On se dovodi u vezu i sa Dobrosavom Gavrićem, osuđenim za ubistvo Željka Ražnatovića Arkana.

Krejčir, diplomirani ekonomista koji se obogatio na privatizacijama u post-komunističkoj Češkoj, napustio je domovinu 2005. nakon što ga je policija opkolila u njegovoj luskuznoj vili u Pragu. Umakao je kroz prozor toaleta i pobjegao na Sejšale

Johanesburg, najveći grad Južne Afrike, veliki je skladište za sve što je nezakonito, od narkotika do rogova nosoroga. Otmice kamiona i komercijalni zločini, glavne operacije kriminalnih bandi, najčešće su u Gautengu, državi u kojoj se nalazi Johanesburg, saopšteno je iz južnoafričke policije. Nezakoniti lov je na rekordnom nivou. Od kraja novembra, lovokradice su ubile 790 nosoroga 2013, daleko iznad prošlogodišnjeg rekorda od 668.

Organizovani kriminal je ušao u sve pore društva, pa nisu pošteđeni ni oni kojima je zadatak borba protiv istog. Džeki Selbi, bivši komesar južnoafričke policije, proglašen je 2010. krivim za korupciju i osuđen na 15 godina zatvora zbog primanja mita od osuđenog narkodilera Glena Egliotija. Godinu kasnije, njegov nasljenik Beki Sele podnio je ostavku usljed optužbi za korupciju.

„U proteklih 10 godina, korupcija znatno raste a podmićivanje u javnom sektoru je poraslo. To sve podstiče organizovani kriminal“, kazao je Piter Gastrov, konsultant za organizovani kriminal iz Kejptauna.

„Organizovani kriminal se znatno proširio bez mogućnosti, ili možda volje, države da preduzme efikasne korake u borbi protiv njega“. Zbog toga smo u situaciji u kojoj se danas, nažalost, nalazimo“.

Međutim, za svakog gangstera kojeg južnoafričke vlasti stave iza rešetaka na sceni se pojavi više novih. Gastrov je kazao da se nezakonito tržište prebacuje u Kinu, gdje rastuća srednja klasa podstiče potražnju. To znači da će afričke zemlje biti, više nego ikad, glavne tranzitne tačke. Južna Afrika, sa svojom vrhunskom infrastrukturom, idealna je lokacija za međunarodne kriminalne organizacije koje snabdijevaju istočnu Aziju.

„Njena lokacija je dobra, ima aerodrome, banke i visok životni standard“, kazao je Gastrov.

Ako je Krejčir zabrinut zbog optužbi on to ne pokazuje. U svojoj pisanoj izjavi je naveo da želi da mu Južna Afrika bude stalni dom. „Nisam kriv“, napisao je. „Uživam u životu u Južnoj Africi i volio bih da ostanem ovdje do kraja života“. On se takođe bori protiv izručenja Češkoj.

Pašće kao Al Kapone?

S obzirom na korupciju u policijskim snagama Južne Afrike, najveći prijetnju po Krejčira mogli bi da predstavljaju poreski istražitelji. Poreska služba (SARS) je u novembru podnijela krivičnu prijavu u kojoj se tvrdi da Krejčir nije prijavio finansijske transakcije u vrijednosti od više od 200 miliona randa (13,9 miliona eura). U dokumentima koje su dostavili Višem sudu u Pretoriji, iz SARS-a navode da je Krejčir poslovao sa Glenom Egliotijem, osuđenim narkodilerom, i Džordžom Smitom, koji je optužen za ubistvo kralja striptiz barova Lolija Džeksona.

„Čini se da se steže omča oko Krejčira“, napisala je novinarka Mendi Viner na Tviteru. „SARS ga goni na isti način kao što su napali Al Kaponea“, čikaškog gangstera iz doba prohibicije, koji nije završio iza rešetaka zbog ubistva, već zbog utaje poreza.

( Miloš Rudović )