Kako žive sjećanja?

Izložba “Lične geografije” (Personal Geographies) u galeriji Podroom Kulturnog centra Beograda predstavlja tokom avgusta radove sedam internacionalnih umjetnica - Ane Hoffner, Angele Melitopoulos, Angelike Levi, Lane Čmajčanin, Terese Mulet, Virginie Villaplana i Yare Haskiel, koje kroz mikro-istorije i probleme sjećanja i zaborava u vezi sa sopstvenim porijeklom, istražuju načine suočavanja sa tragovima prošlosti koji se upisuju u pejzaže, psihe i tijela.

Od Jugoistočne Evrope do Južne Amerike i vice versa, namjera je da se teritorije razmotre kao istovremeno geografski i emocionalni prostori, kao scenografije za procese prenošenja sjećanja. Vizuelni eseji i instalacije u okviru izložbe bave se temama raseljavanja i migracija, nasilja, ratova i transgeneracijskih trauma, uvodeći anahronizme, drugačije temporalnosti i frakture, umjesto da se fokusiraju na sveobuhvatne i gotove priče. Osnovni medij kojim se umjetnice suprotstavljaju dominantnim političkim i istorijskim narativima jeste pokretna slika.

Izložba uključuje video i filmske eseje (Angela Melitopoulos, Angelika Levi, Yara Haskiel), video-instalacije (Ana Hoffner, Lana Čmajčanin), video intervju i video dokument u sklopu širih multidisciplinarnih projekata (Teresa Mulet, Virginia Villaplana). Od ključnog značaja, kako je navedeno u najavnom tekstu, jeste odnos pokretne slike i pisanih, oralnih i performativnih modela svjedočanstva u formi monologa, dijaloga, gesta, poema i melodija.

Ideja vodilja “Ličnih geografija” je traganje za drugačijim načinima pripovijedanja istorije izvan kategorija identiteta i teritorija. Fokus je na strategijama preživljavanja i na prostorima bola koja su istovremeno prostori otpora, nade, empatije, solidarnosti i utopijske imaginacije.

Angela Melitopoulos se u filozofski zasnovanim vizualnim esejima i zvučnim instalacijama bavi istraživanjem relacija kolektivnog sjećanja, politike i psihičkih mehanizama. U video eseju “Prolazeći kroz dramu” (Passing Drama) tretira pitanje manjinskih naroda i izbjeglica, kao što su Pontski Grci koji su protjerani iz Male Azije i tražili utočište u Grčkoj između 1921. i 1925. godine. Među njima su bili i njeni baba i djed. Mnoga djeca tih izbjeglica, među kojima i Angelin otac, odvedena su u Njemačku da rade u radnim logorima tokom Drugog svjetskog rata. Zbog konstantnih migracija nisu mogli da konstruišu istorijski kontinuitet, niti da se uklope u postojeće nacionalne identitete. Umjesto da se sakrivaju lomovi i praznine i zamjenjuju fiktivnim (istorijskim) elementima kako bi se stvorio homogeni kontinuitet, u radu “Passing Drama” se koriste prelazi između različitih vizuelnih i narativnih nivoa kako bi se vizualizovao proces zaboravljanja ili svijest o tome da je nešto zaboravljeno.

Umjetnica i istraživačica u oblastima vremenskih umjetnosti, video i zvučnih instalacija, vizuelnih eseja i dokumentarnih filmova, Angela Melitopoulos nagrađivana je na brojnim međunarodnim video i filmskim festivalima (Berlinale, Lokarno, Roterdam). Projektom “Prelazak” (Crossing) ucestvovala je na Documenta 14 (Atina i Kasel, 2017).

Video esej “Tsakalos Blues” Yare Haskiel nastao je kao rezultat dugogodišnjih konverzacija umjetnice i njenog oca, koji je odrastao u post-ratnoj Njemačkoj kao osoba bez državljanstva. Tsakalos je termin koji opisuje lumpen figuru Mangas grčke Rembetiko kulture. To je nadimak od milja za njenog djedu iz Soluna koji je preživio logore smrti u Poljskoj i Njemačkoj tokom Drugog svjetskog rata. Film se bavi frakturama sjećanja i tabuima koje umjetnica povezuje sa življenim iskustvom, ali isprepletene sa fiktivnim super 8 dnevnicima. Anahronizmi vremena i prostora generišu ne-linearnu montažu, koja reflektuje hektični proces traženja odgovora. To je esej koji u prvi plan stavlja proleterski blues između druge i treće generacije nakon Holokausta.

Video umjetnica, istraživačica i aktivistkinja Yara Haskiel, koja živi i radi u Berlinu, eksperimentiše sa nađenim materijalom, novim medijima i performativnim formatima putem video eseja i instalacija na više ekrana.

Možemo li povezati Drugi svjetski rat i rat u Bosni i Hercegovini 90-ih na način koji se ne svodi na reprodukciju ikonografije horora, već otvara novu mogućnost gledanja i slušanja? Video-instalacija “Prenijeta sjećanja - otjelovljeni dokumenti” (Transferred memories, embodied documents) Ane Hoffner započinje složenim opisom video izvještaja o logoru Omarska u Bosni i Hercegovini, čiji je snimak pretvoren u “ikoničnu fotografiju” iz rata u BiH. Video-instalacija, koja priziva asocijacije na Bergmanov film “Persona” iz 1965. godine, razvija queer odnos između dva lica koja se zajedno suočavaju sa slikama zvjerstava i opisuju jedno drugom svoje reakcije. U sopstvenom umjetničkom i teorijskom radu, Ana Hoffner traga za drugačijom mogućnošću gledanja i slušanja i razvija argument o queer dimenziji sjećanja (koja se ne ograničava samo na sjećanje queer osoba) i postavlja pitanje načina na koji proučavanje ove dimenzije i queer temporalnosti može pomoći u suočavanju sa sopstvenom traumom i traumom drugih?

Ana Hoffner, koja živi i radi u Beču, istražuje u umetničkoj praksi trenutke krize i sukoba u istoriji i politici. Izlagala je u institucijama kao što su: Kunsthalle u Beču, Kunstlerhaus u Gracu, Salzburger Kunstverein, Kunstlerhaus Buchsenhausen, Muzej moderne umjetnosti u Klagenfurtu,

Galerija savremene umjetnosti u Lajpcigu... Filmovi Ane Hofner prikazivani su na međunarodnim festivalima kao što su Videoex u Cirihu, Ženski filmski festival u Briselu, Grad žena u Ljubljani i Feministički i lezbejski filmski festival u Parizu. Izložba će biti otvorena do 25. avgusta, koliko traje i izložba Igora Bošnjaka “EUtopija” u Likovnoj galeriji KCB-a.

(SEEcult.org)

( SEEcult.org )