Sedam decenija Dana republike

Danas se navršava 70 godina od Drugog zasijedanja AVNOJ-a u Jajcu (BiH), na kome su u Drugom svjetskom ratu udareni temelji nove, socijalističke Jugoslavije.

29. novembar slavljen je gotovo šest decenija kao državni praznik SFRJ, a zvanično je ukinut poslije više od deset godina od raspada te zajednice - novembra 2002.

Taj datum je ušao u istoriju 29. novembra 1943. godine, kada je održano Drugo zasijedanje AVNOJ-a u Jajcu, na kome je donijeta odluka o federalnom ustrojstvu Jugoslavije, a kraljevskoj vladi zabranjen povratak u zemlju.

Poslije završetka rata, od 1945. godine, 29. novembar se slavio kao dan Republike i bio jedan od najvećih praznika u nekadašnjoj SFRJ

AVNOJ je tada proglašen za vrhovno zakonodavno i izvršno državno tijelo, koje je donijelo istorijske odluke o uređenju Jugoslavije. Tim odlukama ustavnog karaktera izgrađeni su vrhovni državni organi nove Jugoslavije, pa je zbog toga taj datum zapisan kao dan stvaranja nove Jugoslavije.

AVNOJ je odlučio i da se nova Jugoslavija izgradi na demokratskom principu kao državna zajednica ravnopravnih naroda. Josip Broz Tito, generalni sekretar Komunističke partije Jugoslavije i vrhovni komandant Narodno-oslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije proglašen je za maršala Jugoslavije.

Poslije završetka rata, od 1945. godine, 29. novembar se slavio kao dan Republike i bio jedan od najvećih praznika u nekadašnjoj SFRJ.

Prema tadašnjem Zakonu o državnim praznicima proslavljao se dva neradna dana, uz svečane akademije u glavnim gradovima republika bivše države, počasne plotune, a 1964. ustanovljena je i nagrada AVNOJ-a. Đaci prvaci su dobijali crvene pionirske marame, dijeljena su razna ordenja.

Posljednji put ovaj praznik obeležen je u Srbiji 2001, jer ga je Savezna skupština zvanično ukinula tek sredinom novembra sljedeće godine. Do 1997. godine 29. novembar je slavljen kao dan sjećanja na Drugo zasijedanje AVNOJ-a, ali je od tada počeo da se praznuje kao dan kada je 1945. Jugoslavija i formalno prestala da bude monarhija i postala republika. Ta zamjena nastala je kao izraz kritike da je SRJ nastavila da obilježava praznik nepostojeće države - federacije šest republika - koja se raspala 1991.

Povodom 70 godina od zasedanja AVNOJ-a, u Jajcu će biti organizovan dvodnevni naučni skup na temu "Drugo zasijedanje AVNOJ-a i državnost zemalja nasljednica SFRJ 1943-2013"

U ranijem periodu, Srbija je, inače, predstavljala svojevrstan presedan u obilježavanju praznika, koji su morali da nestanu poslije raspada jugoslovenske države i zajednice sa Crnom Gorom.

Kao dan državnosti SRJ uveden je 27. april, kada je 1992. godine, proglašen ustav nove države, poznat kao "žabljački".

Društvo za istinu o Narodno-oslobodilačkoj borbu i Jugoslaviji I Savez antifašista Srbije tu godišnjicu obilježiće svečanom akademijom u Muzeju istorije Jugoslavije (25. maj) u 11 sati.

Godišnjicu zasijedanja AVNOJ-a predstavnici Pokreta za evropsku kulturnu saradnju obilježiće polaganjem vijenaca na grob nekadašnjeg predsjednika SFRJ Josipa Broza Tita u Kući cvijeća u 11.20.

Taj pokret je saopštio da će obilježavanje 29. novembra ove godine imati i regionalni karakter, jer će akciju podržati i predstavnici pokreta koji djeluju u Makedoniji i Bosne i Hercegovine.

Povodom 70 godina od zasedanja AVNOJ-a, u Jajcu će biti organizovan dvodnevni naučni skup na temu "Drugo zasijedanje AVNOJ-a i državnost zemalja nasljednica SFRJ 1943-2013".

U okviru Dana AVNOJ-a, koji će trajati do nedjelje, biće održane i promocije knjiga, a centralna svečanost zakazana je za subotu.

( Beta )