Veliki prijatelj Crne Gore

Karlo Savini (1934 – 2013)

Blistavi italijanski intelektualac, predsjednik Akademije likovnih i književnih kritičara Zapadne Evrope (UECAL) srčani i nadahnuti prijatelj Crne Gore, njene nacionalne kulture i nezavisnosti, profesor Karlo Savini preminuo je u Rimu, 26. septembra, nakon duže teške bolesti.

Bio je istraživač istorije civilizacije, član kraljevske britanske Akademije „Arnold Tojnbi“, predstavnik Evrope u memorijalnoj fondaciji „Rakel Karson“ (Rachel Carson) u Njujorku, izdavač žurnala i drugih publikacija.

Dogodilo se da je u dvije države, za isti dan, bilo zakazano otvaranje dvije likovne izložbe - u Crnoj Gori i u Švedskoj. Švedska kraljica je zamolila gospodina Karla Savinija da dođe u Stokholm i svečano otvori izložbu u njenom dvorcu. Profesor Savini se izvinio švedskoj kraljici jer je radije odlučio da otputuje u Podgoricu i da tamo otvori izložbu crnogorskog slikara Nikole Toka Banovića.

Otvarajući Banovićevu izložbu u Podgorici, u Centru za kulturu (novembra 2002. godine) Savini je tom prilikom saopštio svoje, i prenio jedinstvene ocjene i odluke tridesetorice svojih kolega, akademika, o umjetničkom podvigu crnogorskog slikara:

"Ekspertska ocjena bila je jedinstvena - da posebnu pažnju zaslužuje specifična Banovićeva slikarska tehnika - transparentnost.“

Profesor Savini je sazvao vanrednu Skupštinu Akademije UECAL (u Varšavi 18. decembra 2005. godine) na kojoj je akademicima prezentirao Banovićeva ulja na platnu, da bi potom uslijedila jednoglasna odluka i izjava članova Akademije da je slikarska tehnika crnogorskog umjetnika novum u toj grani likovnog govora, otkriće koje dolazi u trenutku kad se činilo da je moderni likovni izraz iscrpljen i da je tom tehnikom rečeno sve što se njome moglo reći.

Našem umjetniku odata su priznanja - elokvencijalna nagrada Gran pri i zvanje Maestro evropske umjetnosti, a njegovo otkriće nove slikarske tehnike ocijenjeno genijalnim i inkorporirano (atestat) u teorijski pojmovnik i u istoriju likovnih umjetnosti kao transparentismo montenegrino (crnogorski transparentizam).

Na pomenutoj vanrednoj Skupštini u Varšavi akademici su se, gotovo euforično, natjecali ko će definisati blistaviju ocjenu o djelu našeg slikara. Njemac Valter Velkom ističe Banovićev „autorski personalitet i izuzetnu inventivnost tehnike“.Inventivnost i snagu „dosad nepoznatog sistema slikanja“ ističu i Erik Smit iz Švedske i Franc Baktenc iz Belgije.

U našem smutnom vremenu sve to o crnogorskom stvaraocu moglo je ostati i neprimijećeno i nepoznato da se nije našao takav prijatelj Crne Gore - profesor Karlo Savini.

Prvi put se dogodilo da jedan naš umjetnik ne mora ići „u svijet“ (dakako, svijet razvijenije kulture i bogatijih kulturnih tradicija) da zaradi priznanje i slavu koju će mu, na povratku, i kod kuće neizostavno priznat i poštovati.

Taj svijet je ovoga puta došao na noge i u našu kuću donio svoja divljenja i priznanja da nam ih svečano uruči. Svojevrstan kopernikanski obrt u istoriji naše kulture.

To su zasluge divnog crnogorskog prijatelja profesora Karla Savinija. Neka mu je slava i hvala.

Da li će domaća javnost i politika umjeti i moći na pravi način izraziti zahvalnost i poštovanje velikom prijatelju Crne Gore profesoru Karlu Saviniju?

Dan žalosti? Ime ulice? Bista na gradskom skveru?

Ili će i odlazak takvog prijatelja Crne Gore u vječnost pratiti isto ovo naše gluvilo i muk kakvim domaća javnost i aktuelna politika, kao u omči, decenijama drži svoga slikara, u nekom podgoričkom potkrovlju, bez mjesečnih primanja.

( Milika Pavlović )