Malo kavijara i puno nafte

Vlada Azerbejdžana je posljednjih nekoliko godina potrošila milione dolara da ubijedi političare u Evropi i Sjedinjenim Državama da im je ova naftom bogata kavkaska država pouzdan partner - i da bi ih odvratila od kritika na račun autoritarnosti i nepoštovanje osnovnih ljudskih prava, piše Radio Slobodna Evropa (RFE/RL).

Oko 600 ljudi koji „vedre i oblače“ u Vašingtonu, sastalo se 30. oktobra u zgradi Nacionalnog muzeja na večeri koja se sastojala od pet obroka i programu koje je sponzorisao Savez Azerbejdžan – Amerika. Domaćin večeri je bio predsjedavajući saveza i bivši američki kongresmen Den Barton.

Među članovima „počasnog odbora domaćina“ su četiri senatora i 13 članova Kongresa.

Džošua Nunan, azerbejdžanski analitičar za „Bilten Konveja“, koji je prisustvovao gala večeri, rekao je da je to za njih bilo korisno jer su došli bivši kongresmeni i ljudi iz medijskog establišmenta Vašingtona, kao i mnogo ljudi koji lobiraju za njih.

RFE/RL piše da je ovaj raskošan događaj dio agresivne strategije Bakua, takozvane „kavijar diplomatije“, u kojoj se širokim spektrom poklona, organizovanjem gozbi i drugih podsticaja utiče na mišljenje kreatora politike u korist Azerbejdžana.

Bivši ambasador SAD u Azerbejdžanu, Ričard Kauzlarič, rekao je za RFE/RL da „događaji kao što je ovaj samo naglašavaju kontrast između stvarnosti i fikcije o Azerbejdžanu.“

„Kavijar diplomatija“ je agresivna strategija Bakua u kojoj širokim spektrom poklona, organizovanjem gozbi i drugih podsticaja utiče na mišljenje kreatora politike u korist Azerbejdžana

Termin „kavijar diplomatija“ je dospio u prvi plan kao naslov izvještaja iz maja 2012. Evropske inicijative za stabilnost (ESI), organizacije koja je specijalizovana za pitanja jugoistočne Evrope i proširenja EU.

Gerald Knaus, predsjedavajući ESI i autor izvještaja o Azerbejdžanu, ispričao je za RSE/RL kako je došlo do tog projekta.

„Dok se situacija u Azerbejdžanu u vezi sa demokratijom i ljudskim pravima i dalje pogoršavala, Savjet Evrope - čija je uloga da štiti evropske standarde demokratije i ljudskih prava – bio je sve manje kritičan“, rekao je Knaus.

„To se ticalo izbora, političkih zatvorenika, generalnog nadzora obaveza Azerbejdžana prema Savjetu Evrope u oblasti ljudskih prava. Pokušavali smo da shvatimo i opišemo kako proces ućutkivanja ove institucije zapravo funkcioniše.”

Rebeka Vinsent, aktivistkinja za ljudska prava sa sjedištem u Londonu i bivši američki diplomata u Bakuu, kaže da joj je ofanziva Azerbejdžana u javnim odnosima otežala posao.

„Iz perspektive zaštitnika ljudskih prava, to čini naš posao veoma teškim u nekim od ovih evropskih institucija, posebno Savjetu Evrope - mislim da se to dešava i u Evropskoj uniji - kada idemo da izrazimo zabrinutost u vezi sa pitanjima ljudskih prava, nailazimo na političare koji su već „obrađeni“, rekla je Vinsent.

Knaus kaže da su napori Bakua „veoma agresivni“.

„Kavijar diplomatija” obuhvata sistematski pristup sticanja prijatelja, pozivanja ljudi u velikom broju. Provladine NVO ili vlada direktno svake godine pozivaju desetine članova Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope“ (PSSE), kaže Knaus.

„To podrazumijeva veoma agresivno lobiranje, zatim obećanja lobističkih pozicija ljudima koji su bili na veoma važnim položajima u Savjetu Evrope ranije, kako bi se poslao jasan signal - ako ste na našoj strani, mogli biste postati dobro plaćeni lobista.“

U izvještaju ESI se pominje, između ostalih, bivši poslanik njemačkih demohrišćana i bivši član PSSE Eduard Lintner, koji je bio član delegacije PSSE koja je nadgledala azerbejdžanski referendum u martu 2009, kojim su ukinuta ograničenja predsjedničkog mandata i otvoren put da predsjednik Ilham Alijev ostane na vlasti na neodređeno vrijeme.

Ilham Alijev

U izvještaju delegacije PSSE je navedeno da je uveliko kritikovani referendum „pokazao spremnost naroda Azerbejdžana da dobije veću stabilnost i elemente za dalju demokratizaciju.“

Do kraja 2009, Lintner je napustio PSSE i postao predsjedavajući Društva za promociju njemačko-azerbejdžanskih odnosa ( GEFDAB ) - tajnovite organizacije koja se opisuje kao de facto lobistička grupa za Baku.

Za predsjedničke izbore prošlog mjeseca u Azerbejdžanu, na kojima je Alijev dobio treći mandat, GEFDAB je sponzorisao posmatračku misiju jedne NVO registrovane u Belgiji. Ta misija je utvrdila da su izbori „fer, demokratski i transparentni.“

RFE/RL dalje piše da lobiranje Bakua obuhvata i korišćenje ekspertskih organizacija za uticaj na javno mnjenje. Mjesec uoči predsjedničkih izbora, Centar za evropsku obavještajnu strategiju i bezbjednost (ESISC) iz Brisela, objavio je izvještaj „Republika Azerbejdžan: Model dobrog upravljanja.“

U dokumentu se hvali stabilan sistem socijalne pomoći Azerbejdžana, kaže da se prava žena mogu porediti sa onima u članicama EU i da „krajnje poštuje vjerske manjine.“

RFE/RL ocjenjuje da su napori Bakua u Evropi urodili plodom u januaru, kada je PSSE odbacila - većinom od 175 prema 79 - oštar izvještaj koji je pripremio specijalni izvjestilac Kristof Štraser, koji je naveo da u Azerbejdžanu ima 85 političkih zatvorenika i pozvao na njihovo oslobađanje.

Štraser, njemački poslanik u Evropskom parlamentu, nije dobio vizu za ulazak u Azerbejdžan od kada je imenovan za specijalnog izvjestioca 2009.

Kavijar - diplomatija Bakua je na više načina povezana sa predsjedničkim izborima. Prema ESI, koji je ove nedjelje objavio izvještaj o izborima i periodu nakon njih, čak je 50 organizacija u Baku poslalo timove za praćenje izbora.

Njih 49 - uglavnom nepoznatih i povezanih sa NVO koje finansira Azerbejdžan, pohvalilo je izbore. Samo je OEBS ocijenio da nisu demokratski i u skladu sa međunarodnim standardima.

Nemoralno ponašanje evropskih političara

Rebeka Visent smatra da je ponašanje mnogih evropskih zakonodavaca „nemoralno“.

„To svakako šalje pogrešnu poruku. Nije u redu da političari iz demokratskih država, u kojima uživaju osnovna prava i slobode, daju potporu autoritarnom režimu, koji ne poštuje prava svojih građana, dok njihovi birači kod kuće nemaju pojma šta oni rade u inostranstvu“, kazala je Vinsent. RFE/RL dalje navodi da je rad Saveza Azerbejdžan - Amerika izgleda geografsko širenje inicijative Bakua u Evropi. Iako je zvanično nevladina organizacija, osnovao ju je Anar Mamadov, azerbejdžanski oligarh i sin ministra saobraćaja Zije Mamadova.

Dovoljan je i letimični pogled na veb sajt grupe da se zaključi da striktno slijedi stavove azerbejdžanske vlade, piše RFE/ERL.

Jedan od glavnih ciljeva Saveza je da proširi azerbejdžanski kokus u američkom Kongresu. Ta grupa, koja je osnovana 2004, sada ima 46 članica. Prema sajtu Opensecrets.org, koji prati lobiranje u Vašingtonu, savez je ove godine platio lobističkoj firmi Fabiani & Company 1,8 miliona dolara, više od polovine njenih ukupnih prihoda od lobiranja.

Savez Azerbejdžan - Amerika je 2012. platio Fabianiju 2,4 miliona dolara a 2011. 1,8 miliona dolara. Analitičar Nunan, koji je prisustvovao nedavnoj gala večeri u Vašingtonu, kaže da inicijativa Bakua vjerovatno neće biti toliko djelotvorna u SAD kao što se čini da je u Evropi. Uostalom, kaže on, vlada u Bakuu mora znati da predstavnici u Kongresu imaju veću odgovornost prema svojim biračima.

( RSE, Angelina Šofranac )