Novela Karen Bliksen: Nepodnošljiva izolacija

“Babetina gozba” novela velike danske spisateljice Karen Bliksen je povijest o dvije sestre koje žive zatvorenim životom na sjeveru Norveške. Spoj romantičnog, uzdržanog stila, prikrivene ironije i izvrsnog pripovjedačkog dara Karen Bliksen iznjedrio je neobičnu novelu koja je i dan-danas predmet polemike u književno-teorijskim krugovima. “Babetina gozba” je objavljena u Geopoetikinoj ediciji Retro premijere i u prevodu Radoša Kosovića.

Na sjeveru Norveške, unutar polarnog kruga, nalazi se gradić Berlevog. Omeđano ne samo visokim planinama već i strogim religijskim kanonima, ovo ribarsko mjestašce «nalik dječjoj igrački od drvenih kocaka» dom je kćerki seoskog pastora - Martine i Filipe. Sestre dobročiniteljke i ostali mještani žive skromno i bogobojažljivo, čuvajući se od grijeha, ispraznih zadovoljstava, ali s njima, možda, i uživanja u životu. Spletom nesvakidašnjih okolnosti, u gradić dolazi čuveni francuski operski pjevač Ašij Papen, a nešto kasnije markantni oficir Lorens Levenjelm. Martina i Filipa su u velikom iskušenju da u uređenom svijetu svoje male zajednice prepoznaju trag sumornosti i nepodnošljive krutosti. No tek će Babet, nedokučiva kuvarica iz Pariza, uspjeti da oslobodi mještane tijesnih stega u koje su se okovali.

U ovoj knjizi Karen Bliksen vješto i promišljeno zanemaruje očekivanja čitalaca i krši pravila žanra, a akcenat stavlja na kritiku društva koje oslikava i iznosi suptilan komentar na ljudsku prirodu. Na samo devedesetak strana Karen Bliksen je istkala predivnu suptilnu i iznijansiranu priču koja odiše trenucima dubokog žaljenja i gubitka i koji umjesto da čine priču melanholičnom čine je različitom od toga.

Karen Bliksen (17. april 1885 – 7. septembar 1962) je danska spisateljica, rođena u dobrostojećoj porodici oficira i zemljoposjednika. Objavljivala je i pod više pseudonima: Isak Dinesen, Oceola, Tanja Bliksen, Piter Loles i Pjer Ondrezel. Pisala je djela na danskom, francuskom i engleskom jeziku. Osim što se bavila pisanjem, Karen Bliksen bila je i slikarka, plemkinja, vlasnica plantaže kafe u Africi, jedna od dvanaestoro osnivača nezavisne Danske akademije. Najpoznatija djela koja je napisala su “Afrička farma” (1937) koja govori o njenom životu u Keniji, “Babetina gozba” (1952), “Sedam fantastičnih priča” (1934) i “Sjenke na travi” (1960). Po romanu “Afrička farma” snimljen je čuveni film “Moja Afrika”, koji je Sidni Polak ekranizovao sa Meril Strip i Robertom Redfordom u glavnim ulogama. A po “Babetinoj gozbi” danski režiser Gabrijel Aksel snimio je 1968. istoimeni film sa Stefani Odran i Bibi Anderson u glavnim ulogama, koji mu je donio Oskara za najbolje strano djelo. Orson Vels je takođe ekranizovao nekoliko pripovjedaka Karen Bliksen.

Peter Englund, sekretar Švedske Akademije, opisao je kao grešku što Karen Bliksen nije dobila Nobelovu nagradu za književnost. Iako je nikad nije dobila, bila je na trećem mjestu iza Grejema Grina 1961. godine, kada je Nobelovu nagradu dobio Ivo Andrić. Po imenu Karen Bliksen nazvan je jedan asteroid, a Danska je 1987. štampala novčanicu sa njenim likom.

( Vujica Ognjenović )