Počele reklame za crnogorski pasoš: Prodaja može biti prepreka ka EU
Vladin program ekonomskog državljanstva je kasnio jer se, kako su “Vijesti” objavile prije tri mjeseca, namjeri izvršne vlasti da daje crnogorske pasoše strancima usprotivilo nekoliko ambasada evropskih država koje ne žele da razna sumnjiva lica dođu do pasoša Crne Gore i tako im se omogući lagani ulazak u zemlje EU
Crnogorska Vlada treba pažljivo da razmotri pitanje ekonomskog državljanstva kako ne bi napravila bilo kakvu prepreku na putu Crne Gore prema Evropskoj uniji, poručio je šef Delegacije EU u Podgorici Aivo Orav.
“Evropska komisija je veoma pažljivo pratila ovo pitanje prethodnih godina”, rekao je Orav u vinskom podrumu Lješkopolje, odgovarajući na pitanje novinara kako spriječiti da kroz ovaj program u Crnu Goru uđe prljavi kapital.
Vlada je u četvrtak na sjednici razmotrila i usvojila Informaciju o programu sticanja crnogorskog državljanstva prijemom na osnovu posebnog programa ulaganja i naložila nadležnim institucijama da stvore pretpostavke da se njegova primjena počne 1. oktobra ove godine.
Vladin program ekonomskog državljanstva je kasnio jer se, kako su “Vijesti” objavile prije tri mjeseca, namjeri izvršne vlasti da daje crnogorske pasoše strancima usprotivilo nekoliko ambasada evropskih država koje ne žele da razna sumnjiva lica dođu do pasoša Crne Gore i tako im se omogući lagani ulazak u zemlje EU.
Zbog sugestija EU Vlada je 2010. obustavila program ekonomskog državljanstva. Tada je predlog bio da crnogorsko državljanstvo košta 500.000 eura, od čega je dobar dio trebalo da ide u državnu kasu. EU tada nije direktno tražila od Vlade u Podgorici da ukine program, ali je podvukla da pravila u toj oblasti mora uskladiti sa evropskom Konvencijom o nacionalnosti. Vlada je krajem jula 2016. godine ponovo počela da radi na programu ekonomskog državljanstva i usvojila odluku o postupku izbora ponuđača za izradu i realizaciju posebnog programa ekonomskog državljanstva. Ministarstvo održivog razvoja i turizma je dva puta raspisivalo javni poziv za izradu programa. Prvi je bio krajem 2016. godine i on je poništen u februaru prošle godine. Drugi javni poziv raspisan je 7. juna prošle godine i za taj posao je pristiglo sedam ponuda. Zvanično nikada nije saopšteno ko je dostavio ponude, ali su “Vijesti” iz nezvaničnih izvora dobile nekoliko imena - konzorcijum Henley and partners Government Services i Fragomen LLP, kanadski Arton Capital, kanadski APX, Shanghai oversize i kiparski ATS. Drugim javnim pozivom je definisano da ponuđač dostavlja pisanu izjavu da crnogorska Vlada može da koristi predloženi koncept integralno ili njegov dio, bez posebne saglasnosti i bez plaćanja naknade.
“Investiranje u Crnu Goru je odlična prilika koja je upravo postala još poželjnija “, saopštio je Armand Arton, osnivač i predsjednik Arton Capitala. U saopštenju Artona, koje je objavljeno u četvrtak, navodi se da crnogorski program čini još privlačnijim njegova brzina primjene, koja omogućava status stalnog prebivališta u roku od tri sedmice, a državljanstvo se zatim odobrava u periodu od šest mjeseci. Crnogorski pasoš je trenutno na 37. mestu u svijetu, prema Indeksu pasoša jer građanima omogućava bezvizno putovanje u 115 zemalja, a očekuje se da će broj tih država značajno porasti nakon pridruživanja EU, navodi Arton.
Program ekonomskog državljanstva će, kako je saopšteno iz Vlade, biti dostupan za najviše 2.000 najreferentnijih aplikanata iz zemalja koje ne pripadaju EU tokom ograničenog perioda od tri godine. Zainteresovani će imati opciju da ulože 250.000 eura u neki od razvojnih projekata koji je prethodno odobrila Vlada u nerazvijenom području Crne Gore ili 450.000 eura u neki od razvojnih projekata u razvijenom području.Vlada će, pored toga, naplaćivati naknadu do 100.000 eura po zahtjevu. Naknada će, kako je najavljeno, biti usmjerena u poseban fond za razvoj nerazvijenih područja.
Potpredsjednik Vlade Milutin Simović ocijenio je juče da to nije projekat prodaje pasoša i ekonomskog državljanstva, već projekat koji treba da obezbijedi ekonomski razvoj i ubrza ispunjenje ekonomskih kriterijuma koji su dio evropske agende Crne Gore. On je rekao da u Vladi razmišljaju da 60 odsto tih sredstava bude usmjerno za razvoj sjevera i to konkretnih infrastrukturnih projekata, a ne za pokrivanje deficita lokalnih uprava.
“Dio sredstava biće usmjeren i na razvoj malih srednjih preduzeća, posebno za za zapošljavanje mladih i finansiranje kreditnog fonda dok će dio biti transferisan u budžet, kako bi se stabilizovale javne finansiije i obezbijedio ekonomski razvoj”, saopštio je Simović.
Iz Vlade je saopšteno da će programom ekonomskog državljanstva upravljati posebna Vladina agencija koja će angažovati unaprijed odobrene marketing agente. Vlada će takođe angažovati renomirane Due Dilligence agente specijalizovane za provjeru zainteresovanih aplikanata kao i neku od renomiranih revizorskih kuća/pravnih savjetnika za ostale potrebne provjere zainteresovanih kandidata.
Posljednjih godina na predloge Vlade i predsjednika dijeljeni su crnogorski pasoši, čak i osumnjičenim za krivična djela u svojim zemljama. Među “poznatim Crnogorcima” su bivši palestinski ministar Muhamed Dahlan kojeg palestinske vlasti sumnjiče za pronevjeru više stotina miliona iz državnih fondova, kao i bivši premijer Tajlanda Taksin Šinavatra koji je u toj državi osuđen za korupciju.
Investitori ne smiju imati kriminalni dosije
Neke države ekonomsko državljanstvo nude već decenijama. St. Kits end Nevis, mala država od dva ostrva u Karibima to radi od 1984. godine. Na listi država koje nude ovu uslugu dominiraju karipske i evropske zemlje, ali se pasoši mogu kupiti i u Kanadi, SAD, Australiji, Singapuru i Novom Zelandu.Ekonomsko državljanstvo u Evropi uvele su Velika Britanija, Austrija, Portugalija, Španija, Švajcarska, Bugarska, Mađarska, Grčka, Kipar i Malta, pokazuju podaci MMF-a.
Velika Britanija nudi državljanstvo u zamjenu za ulaganje minimum dva miliona funti. Uslov je da investitor nema kriminalni dosije i da živi u Britaniji najmanje pet godina.
Malta ima jedan od najpoželjnijih programa ekonomskog državljanstva u Evropi. Individualni investicioni program (IIP) na Malti košta oko 900.000 eura, a program boravka oko 275.000 eura. Prema programu boravka, aplikant mora da kupi ili iznajmi imovinu i boravi tamo najmanje 12 mjeseci.
“Samo talentovani, bogati, visoko poštovani kandidati sa odličnim referencama primljeni su u malteški IIP program. Svi podnosioci zahtjeva moraju biti podvrgnuti strogoj inspekciji i provjerama prije nego što njihovi zahtjevi budu odobreni (visoke su stope odbijanja)”, navodi sajt Best-citizenships.com Ni Kipar ne daje državljanstvo investitorima sa kriminalnim dosijeom.
Ime investitora ne smije biti ni na listu lica čija je imovina zamrznuta, po nalogu EU. Dobijanje državljanstva na Kipru kroz investiciju nije jeftino (2.000.000 eura za pasoš i 300.000 eura za zlatnu vizu), ali to je brzi proces koji nema zahtjeve boravka i kiparski pasoš se može dobiti za šest mjeseci ili manje.
MMF: Program rizičan za male države
Programi ekonomskog državljanstva nose bitne rizike za male države i međunarodnu zajednicu, upozorio je ranije Međunarodni monetarni fond (MMF).
MMF smatra da ako se ne upravlja programom kroz adekvatne provjere, on može dovesti do pogoršanja bezbjednosti i eventualno može olakšati ilegalne aktivnosti, poput utaje poreza i pranja novca, što podstiče značajnu zabrinutost za međunarodnu zajednicu i izlaže domaćina rizicima narušavanja reputacije.
( Biljana Matijašević )