Tone pesticida sa Plantaža idu direktno u Skadarsko jezero

Zagađenje izazvano poljoprivrednim aktivnostima je najveća prijetnja za ekosistem Skadarskog jezera, saopšteno je danas na konferenciji koju je organizovala nevladina organizacija (NVO) Grin houm. Na konferenciji su predstavljeni rezultati projekta Primjena integralnog upravljanja ekosistemom Skadarskog jezera, koji je ta NVO realizovala u partnerstvu sa Istraživačkim centrom za ruralni razvoj iz Albanije, Ulcinj Biznis Alijansom i organizacijom Ilber iz Skadra. Predstavnik Grin houma, Jovana Janjušević, kazala je da je ta NVO u proteklih 18 mjeseci učestvovala u izradi različitih studija, čiji je cilj procjena stanja ekosistema Skadarskog jezera.

Pesticidi ističu direktno u jezero Prema njenim riječima, najznačajnije su studija o zagađenje Skadarskog jezera, Procjena projekata i inicijativa implementiranih u posljednjih deset godina, Akcioni plan za očuvanje biodiverziteta Skadarskog jezera i Klasifikacija i pregled stanja staništa i vrsta na osnovu trenutnih uslova na jezeru.

„Jedna od najvećih prijetnji za ekosistem Skadarskog jezera predstavlja zagađenje izazvano poljoprivrednim aktivnostima koje se odvijaju na širem području jezera“, kazala je Janjušević. U tom pogledu, kako je navela, ne postoje zvanični podaci o količinama i uticajima na živi sistem jezera. „Ali se može govoriti o približnim sumama, gdje svakako najveći negativan uticaj ima preduzeće Plantaže, koje u svom radu koristi veliki broj pesticida, koji otiču ili putem podzemnih voda dospjevaju direktno u jezero“, rekla je Janjušević. Studija je pokazala da su, pored poljoprivrede, najveća prijetnja za biodiverzitet jezera otpadne vode, koje preko Zete dolaze iz Nikšića i Danilovgrada, preko Morače iz Podgorice, sa Cetinja preko Crnojevića rijeke kao i iz Skadra i manjih mjesta na obodu jezera u Albaniji, u obimu od 39 miliona tona godišnje.

Ekološki karakter jezera se mijenja Janjušević je naglasila da se radi o netretiranim otpadnim vodama, koje zbog unosa velike količine organske materije utiču na eutrofikaciju jezera. „Evidentan rezultat te pojave je zarastanje jezerske površine vodnim biljem, koje je u periodu od 30 godina poraslo za čitavih 23 odsto -od trećine jezera 1981. do više od polovine 2012. godine, i predstavlja alarmantan podatak koji zahtjeva hitnu intervenciju“, kazala je ona. Janjušević je pojasnila da se na taj način mijenja ekološki karakter jezera što, kako je navela, može za vrlo kratko vrijeme narušiti biološku ravnotežu direktno utičući ne samo na biodiverzitet, već i na ekonomske aktivnosti lokalnih zajednica koje žive od jezera.

„Preostalih 30 miliona tona predstavljaju otpadne vode koje u jezero dospjevaju preko proizvodnih procesa Kombinata aluminijuma Podgorica, što znači da je ukupna količina netretiranih otpadnih voda koje dospjevaju u jezero 69 miliona tona godišnje“, precizirala je ona. Janjušević je podsjetila da je u posljednjih deset godina međunarodna zajednica donirala preko deset miliona eura sa ciljem uspostavljanja efikasne prekogranične saradnje, kako bi se na nivou dvije države upravljalo zajedničkim prirodnim resursom. Studija je pokazala da implementirani projekti nijesu imali konkretan i sistematizovan pristup, niti je izvršena procjena neposedne koristi koje su lokalne zajednice imale njihovom implementacijom. „Danas smo suočeni sa gotovo istim problemima kao i prije deset godina, a to su nedostatak zajedničkog upravljanja, vršenje monitoringa vezanog pojedinačnim ad hoc projektnim mogućnostima, nepostojanje baze podataka i transparentnosti urađenih analiza i istraživanja koje su vršene fragmentisano, problemi krivolova, otpadnih voda i ekstenzivne poljoprivredne aktivnosti“, navela je ona.

Podaci lako dostupni javnosti Prema njenim riječima, iz svega toga može se zaključiti da prekogranična saradnja, izuzimajući pojedinačne projeke, gotovo da i ne postoji. „To ukazujena potrebu za hitnim akcijama nadležnih institucija kako bi se zaštićena područja valorizovala na adekvatan i održiv način, kao i sprovođenje neophodnih mjera kontrole nelegalnih aktivnosti i veća budžetska izdvajanja u svrhu funkcionisanja važnog segmenta kakva su zaštićena područja“, kazala je Janjušević. Ona je rekla da je u toku trajanja projekta, u radu sa poljoprivrednicima iz regiona, proistekla Inicijativa uspostavljanja baze poljoprivrednih podataka za region Skadarskog jezera.

„Iako je baza planirana za područje Skadarskog jezera, tačnije opštine Podgoricu, odnosno gradske opštine Tuzi i Golubovci, Bar, Cetinje i Ulcinj, ona će biti dostupna i drugim zainteresovanim opštinama u Crnoj Gori i Albaniji“, pojasnila je Janjušević. Ona je kazala da je ideja vodilja te baze uspostavljanje adekvatnog mehanizma praćenja podataka iz oblasti poljoprivrede, sa ciljem procjene informacija koje bi ukazivale na evenutualna zagađenja životne sredine uzrokovana ekstenzivnim poljoprivrednim aktivnostima. „Na taj način pored samoodrživosti, podaci će ujedno biti lako dostupni javnosti, što je jedan od osnovnih preduslova zdravog društva sa tendencijom ekološki prihvatljive poljoprivredne proizvodnje“, dodala je Janjušević. Projekat Primjena integralnog upravljanja ekosistemom Skadarskog jezera finansijski su podržale delegacije Evropske unije u Crnoj Gori i Albaniji.

Galerija

( MINA )