Traže da se Gimnazija u Pljevljima proglasi kulturnim dobrom

Nevladina organizacija “Mostovi kulture” uputila je Upravi za zaštitu kulturnih dobara inicijativu za uspostavljanje zaštite bivše zgrade pljevaljske Gimnazije kao kulturnog dobra od nacionalnog značaja.

U obrazloženju inicijative navedeno je da “zgrada u materijalnom kontekstu nema neku posebnu ambijentalnu vrijednost, ali ima izuzetan značaj za društveni, istorijski i kulturni razvoj Crne Gore, naroda ili manjinskih nacionalnih zajednica koji u njoj žive i svjedoči o društvenim ili prirodnim pojavama, odnosno uslovima ekonomskog ili kulturno-istorijskog razvoja u određenom razdoblju“.

Predsjednik NVO Dragan Paldrmić, koji je više godina upravljao opštinskim Sekretarijatom za društvene djelatnosti, kazao je da ta zgrada i dalje služi u prosvjetne svrhe.

„Dograđenim prolazom je povezana sa zgradom nekadašnje Ekonomske škole i kao takva čini sastavni dio sada Srednje stručne škole. Pljevaljska Gimnazija je počela sa radom 18. novembra 1901. godine, a njeni osnivači su bili Ministarstvo inostranih dela Kraljevine Srbije i Srpska pravoslavna crkveno-školska opština u Pljevljima, na čije ime je izdata dozvola za otvaranje. Do njenog otvaranja, u Osmanskom carstvu radile su svega tri srpske gimnazije – u Skoplju, Solunu i Carigradu. Prvi prijemni ispit za upis u prvi razred Gimnazije obavljen je 29. oktobra 1901. godine, kada je upisano 70 učenika a za prvog direktora postavljen je Pljevljak Tanasije Pejatović, po kome škola danas nosi ime. U to vrijeme pljevaljska Gimnazija je bila jedina srpska niža gimnazija u Raškoj oblasti i na Kosovu i Metohiji, do 1912. godine, do kada je i zvanično nosila naziva Srpska Gimnazija u Pljevljima“, kazao je Paldrmić.

On je podsjetio da je, nakon Balkanskih ratova i razgraničenja Srbije i Crne Gore, kada je pljevaljska opština pripala Crnoj Gori, Gimnazija kratko prešla u nadležnost Kraljevine Crne Gore i dobila naziv Kraljevska crnogorska državna gimnazija.

„Nakon Prvog svjetskog rata Gimnazija je opet počela da radi, 29. marta 1919. godine i tada je prešla u nadležnost Ministarstva prosvete Kraljevine SHS. Kasnije, 1922, Pljevlja su bila administrativno vezana za užičku oblast i Užice, a od 1929. godine za Zetsku banovinu sa sjedištem na Cetinju, pa se i korespodencija o prosvetnim pitanjima i uticajima tim pravcima odvijala. Poslije Drugog svjetskog rata, Gimnazija je nastavila sa radom 8. aprila 1945. godine i prešla u nadležnost Ministarstva prosvjete Crne Gore“, istakao je Paldrmić.

Gimnazija je 2001. proslavila jubilej - 100 godina postojanja, povodom čega su objavljena dva toma monografske publikacije.

„Izgradnja zgrade Gimnazije počela je 1905. godine, uz dozvolu tadašnjeg pljevaljskog načelnika Sulejman Haki – paše. Prva zgrada pljevaljske Gimnazije je izgorjela u požaru 30. oktobra 1904. godine. Bila je to zgrada tadašnje osnovne škole koja je za potrebe otvaranja gimnazije proširena i adaptirana. Uzrok požara je ostao nepoznat, mada je postojala sumnja da su u podmetanje umiješane austrougarske vlasti. Povodom izgradnje nove zgrade, od imućnih i uglednih građana Pljevalja formiran je odbor za izgradnju, koji je od dobrovoljnih priloga skupio sredstva i, uz velike probleme od turskih vlasti, isposlovao dozvole za građenje. Izgradnja je trajala dvije godine i koštala je 162.110,33 groša. Svečano otvaranje je bilo 11. novembra 1907. godine”, kazao je Paldrmić.

Nakon rata, zgrada je obnovljena 1945. godine. U toj zgradi gimnazija se nalazila do 1965. godine kada je, zbog porasta broja učenika, prešla u zgradu tadašnje osnovne škole u kojoj se i danas nalazi.

„Tokom 112 godina postojanja, pljevaljska Gimnazija je sudbonosno utisnula svoj pečat u život pljevaljskog kraja. O njenom nemjerljivom značaju za stogodišnji razvoj kulturno-prosvjetnih prilika i šire od pljevaljskog kraja, dosta je pisano u naučnoj i stručnoj literaturi, tako da se njen istorijski značaj i koncept ne mogu osporiti. Za predmetnu zgradu se može reći da kao mjesto gdje je sve počelo, predstavlja simbol nade, ponosa, patriotizma i vjere u bolje sjutra. To je mjesto na kojem je stasavala pljevaljska snaga i misao u najkritičnijim momentima balkanske istorije. Zaostavština iz koje je nastalo sve ovo što nas danas okružuje“, kazao je Paldrmić.

( Goran Malidžan )