Nik Drejk, tragični junak savremene muzike

Nik Drejk je bio tipično dijete 60-ih: obuzet revolucionarnošću muzike tog doba vrlo brzo je naučio da svira gitaru, a kao student engleske književnosti na Kembridžu razvio je poseban talenat za poeziju.

Pod uticajem američke folk muzike počeo je da pravi muziku koja je bila na raskrsnici tuge Apalačanskih planina i melanholije viktorijanskog doba.

Međutim Drejk je vrlo brzo izašao iz okvira ekstrovertnog duha hipi ”ideologije” i posvetio se istraživanju ličnih samorefleksija, koje su zahvaljujući njegovoj depresivnoj prirodi, bili duboki traktati o emocionalnim ponorima ljudskog bića.

Drejk je najprije nastupao po londonskim klubovima pa je u jednom od njih zapao za oko mladom producentu Džoiju Bojdu koji je pod licentom ”Island Records” krenuo sa Drejkom u rad na prvom albumu.

Tokom snimanja prvijenca Drejk je bio u velikom sukobu sa producentom, oboje su htjeli da naprave potpuno drugačiji album, Bojd u psihodeličnom duhu vremena, a Drejk u kamernom ključu.

Uz podršku Bojdovih prijatelja iz benda Fairport Convention i njegovog drugara sa Kembridža, studenta kompozicije Koberta Kirbija, koji je radio orkestarske aranžmane na većini pjesama, Drejk je debitovao izvanrednim ”Five Leaves Left” (1969).

Senzibilitet albuma je pokazao dozu ozbiljnosti koja je do tada bila strana pop muzici. Pored toga i Drejkovo odbijanje da daje intervjue i održava koncerte, na kojima se uvijek osjećao neudobno, dovelo je do komercijalnog neuspjeha, pa se album prodao u samo par hiljada primjeraka.

Lirsko-onirični ton albuma možda je otuđio tipične slušaoce od Drejka (čak i sljedbenici folk scene nisu mogli da ga najbolje razumiju), ali je za sobom ostavio malobrojnu i vjernu publiku.

Razočaran malim tiražom i minimalnim odzivom publike na koncertima (od kojih je zatim potpuno odustao), Nik Drejk se preselio u London odlučan da naravi novi korak u muzičkoj karijeri. Naredni album ”Bryter Layter” (1970) krenuo je u pravcu kompromisnijeg zvuka koji je trebao da približi njegovu poetiku široj publici.

Ovog puta podržan klasičnom postavkom benda koji su sačinjavali članovi sastava Fairport Convention, Džon Kejl i Majk Kovalski (bubnjar The Beach Boysa), album je sintetisao folk muziku sa zvukom jazza, što je bio interesantan krosover žanrova. ”Kompromisi” koje je Drejk napravio na albumu nisu mu donjeli komercijalni uspjeh.

Nakon što se album prodao u 3.000 primjeraka nastupili su novi problemi za Drejka: polako je tonuo u depresiju zbog čega je počeo da uzima anti-depresive (koji će ga kasnije koštati života), a potom se njegov mentor Džoji Bojd vratio u Sjedinjene Države ostavljajući ga potpuno samog na milost i nemilost muzičke industrije.

”Pink Moon” (1972) je snimljen za samo dvije noći. Sam sa gitarom, bez pratećeg benda, ogoljen pred mikrofonom kome je bilo namjenjeno da uhvati njegovo cjelokupno biće, Nik se ovog puta vratio potpuno ranjiv. U tom smislu ”Pink Moon” je njegova najintimnija ploča.

Zbog toga što takav pristup nije tada bio poznat u popularnoj muzici, svojevremeno je djelovao previše uznemiravajuć za publiku, pa je pretrpio neuspjeh u pokušaju da komunicira sa slušaocima.

Bez povjerenja u humanitet modernog doba, Drejk je na ovom albumu oslikao sopstveno gubljenje snage, razočaranje zbog toga što je njegov generacijski glas zatajio, ali i zbog jalovosti svog životnog puta.

Slušajući ”Pink Moon” ne možemo se oteti osjećaju gorčine ovog posljednjeg, opraštajnog albuma, koji nije uspio da skrene na sebe pažnju. U pokušaju da nekako ipak dođe do ljudi, Drejk je ostao usamljen do kraja kao jedini pravi tragični junak savremene muzike.

Dvije godine kasnije je umro u 26. godini od prekomjerene količine andridepresiva, ostavljajući za sobom veličanstvenu muziku koja će tek posthumno naći svoju publiku.

Dok slušamo muziku Nik Drejka postaje nam jasno da on nikada nije htio da bude rock zvijezda. Drejkovo osjećanje da ima nešto da kaže svojoj generaciji je presudno odredilo smjer njegove poetike.

Kao izuzetno ćutljiva i stidljiva osoba u privatnom životu, preko svojih pjesama je diskretno komunicirao sa ljudima, pokušavajući na taj način da uradi nešto za njih.

Kroz emocionalni korpus njegove diskografije jasno se vidi da je u pitanju bio čovjek koji je u muzici terapijski nalazio sve ono što je odredilo njegov život: vječito bježanje od ljudi i povlačenje u sebe, ali i pokušaj da do njih dopre ispovjednom lirikom.

Pjesme Nik Drejka su poetika samoće u nesanici, odbijanja da se prihvati ovaj hladni svijet. Drejk je jedan od rijetkih autora pop muzke koji je pjesnik u pravom smislu te riječi. Njegove riječi elegantno lepršaju kroz mračne emocije smirenošću čovjeka koji je pomiren sa svojom tragičnom sudbinom.

Ponekad se stiče osjećaj da je instrumentalni dio muzike tu jednostavno da bi dočarao poeziju ovog autora. Meki vokal koji se stidljivo probija kroz svijetlucave melodijske iskre, može nekome djelovati možda slabašno i ne-muzikalno, ali suština je da je on zapravo uvijek tretirao svoj glas kao da čita poeziju.

Nik Drejk je oduvjek bio stranac u ovom svijetu: uvijek zaštićen knjigama i pločama od gužve spoljnjeg svijeta. Kao što je to priznao u pjesmi ”Hazey Jane II”, svijet je posmatrao kroz prozor svoje sobe (ovaj motiv se suptilno provlači kroz tekstove).

U Drejkovom svijetu sve je podložno promjeni, što per se ne znači ništa ni dobro ni loše, jedino je on zaglavljen u melanholičnom trenutku koji odoljeva da se rasprši pod magičnim dejstvom njegove sanjive muzike. Pateći od insomnije, nemirni duh sitnih sati na ivici sna i jave vjerodostojno je prenio na svoj zvuk.

Intimnost koja neprestalno buja iz svake sekunde njegovih albuma, šaputavo se uvlači u uho slušaoca odajući utisak sablasno realnog Drejkovog prisustva.

Muzički gledano njegove pjesme imaju savršeni balans američkog i engleskog folka. Sa autodidaktičkim sviračkim umjećem, koje kombinuje finger-picking stil sa osobenom tehnikom štimanja gitara, zbog čega je teško rekreirati njegove pjesme, Drejk je izgradio autentičan muzički stil.

Sa klasičnim orkestarsim aranžmanima melanholične atmosfere, Drejkova muzika je na prva dva albuma bila na tragu filmičnog saundskejpa, pa je zbog naprednog shvatanja forme folka često bio etiketiran kao ”progresivni folk”.

Sa pozicija baroknog popa koji je krajem 60-ih godina bio u usponu, Drejk je zajedno sa Skotom Vokerom, čija su prva četiri solo albuma muzički gledano bila svjetlosnim godinama ispred tadašnje pop muzike, bio vodeći autor u zbližavanju popularne muzike i klasike.

Njih dvojica su toliko bili van svog vremena da su oboje svojim enigmatičnim personalitetom i kompleksnim muzičkim pristupom bili nedostižni za širu publiku.

Ne igrajući po pravilima, bili su preveliki zalogaj za bejbi-bumere, pa su oboje imali istu sudbinu - da budu otkriveni tek od strane novih generacija (prevashodno muzičara), koje su u njima vidjele svoje zaboravljene romantične junake.

REM i The Cure su među prvim autorima koji su 80-ih isticali značaj Drejkove muzike na njihov rukopis, a tek 90-ih godina nakon niza reizdanja i kritika u štampi (po ”The Guardianu“, ”Bryter Layter” je najbolji alternativni album svih vremena), bačeno je svijetlo na značaj ovog velikana.

Tek tada na prostoru alternativne muzičke scene možemo vidjeti Drejkov veliki impakt, na alt-country i No Depression scenu, autore kao što su Beck, Belle and Sebastian, Džef Bakli i Eliot Smit. Nik Drejk će ostati tajanstveni kultni autor čije nasljeđe neće nikada biti opšte mjesto u istoriji muzike.

Galerija

( Nemanja Bečanović )