Dvanaest veličanstvenih: Filmovi koji nijesu iznevjerili književne predloške

Ljubitelji književnih djela često s negodovanjem komentarišu njihovo prenošenje na filmsko platno, ali postoje svijetli primjeri u kojima su filmovi dorasli literarnim predlošcima.

Evo jedne moguće liste, ali ne “dvanaest žigosanih”, već “Dvanaest veličanstvenih” uspješnih ekranizacija.

Jedan od takvih je svakako film “Biće krvi” (There Will Be Blood), istorijska drama Pola Tomasa Andersona iz 2007. zasnovana na romanu “Nafta!“ Aptona Sinklera. Govori o pohlepnom čovjeku u potrazi za bogatstvom tokom procvata naftne industrije u Južnoj Kaliforniji krajem XIX i početkom XX vijeka. I dok je roman satira o naftnoj industriji, film donosi hibridnu mješavinu prenošenja sadržaja originala i apsurda, što je u završnici rezultiralo remek-djelom.

"Kum" Fransisa Kopole (FOTO:movieimage5.tripod.com)

Pisac Majkl Krajton je 1974. napisao scenario zasnovan na iskustvima koja je sam imao kao ljekar na specijalizaciji u prometnom urgentnom odjeljenju jedne bolnice. Od scenarija nije bilo ništa, a Krajton se fokusirao na druge stvari. Godine 1990. objavljuje roman “Park iz doba Jure”, a 1993. započinje saradnju sa rediteljem Stivenom Spilbergom na filmskoj adaptaciji ovog romana. Tadašnji rad Stevena Spilberga bio je revolucionaran za industriju u korištenju CGI efekata pa je “Park u doba Jure” ostao zapamćen po izuzetnim vizuelnim scenama avanture i akcije.

Bret Iston Elis stekao je reputaciju enfant terriblea američke književnosti, a njegov najpopularniji roman “Američki psiho” uzburkao je javnost eksplicitnim prizorima nasilja. Film rediteljke Meri Haron o Patriku Bejtmenu, koji je po danu savršeni mladi poslovni čovjek, a noću serijski ubica, hvalili su i kritičari i publika. Najviše zbog pogođene uloge Kristijana Bejla..

“Isijavanje” (The Shining) je američki horor film Stenlija Kubrika iz 1980. Film je zasnovan na istoimenom romanu Stivena Kinga, nevjerovatno uzbudljivom hororu koji je ove godine dobio i nastavak pod naslovom “Doctor Sleep”.

"Shining" Stenlija Kjubrika (FOTO: vote29.com)

Sa briljantnim glumačkim ostvarenjima, zastrašujućim scenografijama, kadrovima iz snova i šokantnošću, Kubrik je napravio jedan od najboljih horor filmova svih vremena. Uloga Džeka Torensa povjerena je Džeku Nikolsonu, koji dolazi u elegantni, izolovani hotel, kao vansezonski kućepazitelj sa suprugom (Šeli Duval) i sinom (Deni Lojd). Torens nikada ranije nije bio tamo - ili možda jeste? Odgovor leži u vremenu duhova koje dovodi do ludila i ubistva.

“Dragocjena” je filmska adaptacija istoimenog romana amričke književncice Safir, u režiji Lija Danijelsa. Američku premijeru je imao na Festivalu Sandens, a evropsku na Kanskom filmskom festivalu 2009. godine. Opra Vinfri je bila promoter filma, a Mo‘Nik je nagrađena Oskarom za najbolju sporednu, dok je Gaborej Sidibe izgubila u kategoriji za najbolju glavnu glumicu. Ovo je prvi film u njenoj karijeri.

“Vozač” roman Džems Salisa inspirisao je Huseina Aminija da napiše scenario za film koji je režirao Nikolas Vinding Refn. Film je odlična kombinacija campa i poetične suptilnosti.

“Kad jaganjci utihnu” psihološki triler Tomasa Harisa sjajno je prihvaćen od kritičara i čitatalaca. Roald Dal nazvao ga je zastrašujućim i genijalnim, najboljim romanom koji je pročitao, a Dejvid Foster Volas uvrstio ga je u obaveznu literaturu svojim studentima. Hanibalova strava ipak najbolje dolazi do izražaja na ekranu, u filmu Džonatana Dema. Snimljen je 1991. sa Entoni Hopkinsom i Džodi Foster u glavnim ulogama. Osvojio je pet Oskara, između ostalih, Oskara za najbolju glavnu mušku i žensku ulogu.

Mario Puzo napisao je scenario za adaptaciju svoje knjige tako da se sigurno nije osjećao uvrijeđenim što je film Fransisa Forda Kopole zasjenio originalni literarni predložak. Naime, film “Kum” se našao na gotovom svim prestižnim listama najboljih filmova svih vremena.

Čak Palanik, kod naših izdavača poznatiji kao Palahnjuk, kontroverzni je američki pisac najpoznatiji po knjizi “Borilački klub” koja je maestralno ekranizovana u sjajnoj produkciji i odličnoj glumačkoj podjeli. Pripada mlađoj generaciji američkih autora i u skladu sa ondašnjom tradicijom gospodin Palanik je satiričar, slobodni novinar i pisac trivijalne književnosti.

"The silence of the lambs" Džonatana Dema (FOTO:dvdbeaver.com)

“Izum Igoa Kabrea“ autora i ilustratora Brajana Selznika prava je književno-grafička senzacija. Riječ je o neobičnim avanturama dvanaestogodišnjeg dječaka Igoa, ispričanim riječima i originalnim ilustracijama. Igoa je na filmskom platnu oživio Martin Skorseze, objasnivši da je film snimio “kako bi njegova kćerkica mogla u potpunosti da doživi šta radi i čime se bavi”.

Piter Benčli je autor bestselera “Ajkula” po kojem je Stiven Spilberg snimio istoimeni hit film. Brojni kritičari ukazivali su na nedostatak “simpatičnosti” kod likova, koji su bili previše hladni i distancirani od same radnje. U filmskoj verziji, Spilber je uspio da taj segment “popravi”.

Svjetski poznata britanska spisateljica P. D. Džejms priznala je da joj se svidjela filmska verzija njenog romana “Potomci”, koju je režirao Alfonso Kuaron. Glavne uloge u ovom filmu tumače Klajv Oven, Džulijen Mur i Majkl Kejn.

Galerija

( Jelena Pavićević - Tatar )