Naseljavanje Crnogoraca: Iz domovine u podnožje Karpata

Izložba 25 slika ukrajinskih umjetnika sa prošlogodišnje kolonije u Stolivu, na kojima se nalaze motivi iz Crne Gore i dokumenata državnih arhiva Ukrajine i Crne Gore koji sadrže podatke o naseljavanju Crnogoraca ispod Karpata tokom 18. vijeka, otvorena je juče u foajeu zgrade Opštine Šavnik. Dokumenta koja se čuvaju u Centralnom arhivu Ukrajine su svjedočanstva o naseljenim Crnogorcima, njihovom porijeklu, novom prebivalištu, integrisanju u društveni život, statusu.

“Izložba je nastala kao rezultat saradnje dviju arhiva. Dvadeset šest hiljada ljudi iz Crne Gore u 18. vijeku naselilo je prostor današnje Ukrajine i u regiji gdje sam rođena, Odeska regija, ima selo Crnogorka i Serpka. U selu Serpka žive porodice koje su preseljene iz Nikšića.

„Crna Gora je sama po sebi veoma interesantna i što se tiče istorije i što se tiče prirodnih ljepota. Igrala je veliku ulogu u istoriji Balkana, i iako je ’prelazila’ iz države u državu, nikada u svojoj istoriji nije izgubila svoje lice, svoj identitet“

Kroz istoriju je puno Crnogoraca doprinijelo javnom životu Odeske regije i bili su među najjačim profesorima, biznismenima, umjetnicima. Sa zadovoljstvom očekujemo da dođete i da se pobratimimo“, kazala je ambasadorka Ukrajine Oksana Sljusarenko.

Preci predsjednika Opštine Šavnik Mijomira Vujačića su jedni od onih koji su krajem 18. vijeka napustili Crnu Goru i otišli u Ukrajinu.

„Moji preci Trebješani su otišli za tadašnju Rusiju i naselili se na obali Crnog mora, ispod Karpata, u selu Serpska. Koliko su bili veliki ratnici govori i to da su od Katarine Velike dobili titulu plemića. Danas u tom selu ima mali broj potomaka, jer su se i oni raselili, a prije 20 godina članovi porodice su otišli tamo, da ih nađu i upoznaju se sa njima. Nadam se da će i oni doći ovamo, da vide odakle potiču njihovi preci“, kazao je Vujačić.

Izložbu, kojoj su prisustvovali i ukrajinski biznismeni, ali i polaznici likovne kolonije u Stolivu, otvorio je predsjednik SO Šavnik Vuk Karadžić, koji je kazao da predstavlja nastavak saradnje koja će uskoro rezultirati i bratimljenjem Šavnika i nekog grada u regiji Odesa.

Dokumenta o Crnogorcima (FOTO: Ilija Petrušić)

Proces naseljavanja Crnogoraca na teritoriji današnje Ukrajine započeo je u doba vladike Vasilija Petrovića–Njegoša i Crnogorci su od kraja pedesetih godina 18. vijeka naseljavali pretežno prostor Donjecke i Luganske regije.

Na izložbi su predstavljena i dokumenta koja govore o Crnogorcima koji su služili u puku kod Jovana Ševića i Rajka Preradovića, kao i o onima koji su bili raspoređeni u novoformiranom Makedonskom husarskom puku, mada ima i onih koji su bili u sastavu drugih jedinica.

Da veza Ukrajine i Crne Gore i dalje traje, govore i toponimi - najljepši vrh ukrajinskih Karpata zove se Goverla (u narodu Crna Gora), dok se u podnožju nalazi selo Tribušani koje je, prema legendi koja je još prisutna kod lokalnog stanovništva, osnovalo pleme Trebješana.

Izložbi je prisustvovao i Viktor Kartsev, vlasnik hotela „Castelo di Boca“ u Stolivu, osnivač likovne kolonije i, kako je kazala ambasadorka Ukrajine, najbolji promoter Crne Gore.

„Za šest godina, koliko traje kolonija, kroz nju je prošlo 740 umjetnika iz Ukrajine i Rusije. Bilo je i slikara iz Amsterdama, Pariza, Izraela, Arapskih Emirata, svih balkanskih zemalja, tako da je prerasla u veliki međunarodni projekat. Od 12.000 najboljih umjetnika iz bivšeg Sovjetskog Saveza u projekat je uključeno 1.800 najtalentovanijih, onih koji su dobijali nagrade, a kroz našu ’kuću kreativnosti’ u Stolivu prošlo je njih 740 najboljih, među kojima su 42 akademika, 217 zaslužnih slikara Ukrajine i Rusije i zlatna omladina koja je strašno talentovana“, kazao je Kartsev.

On, kako je rekao, vodi paralelne živote – sa jedne strane je akademik farmacije i medicinske hemije u Rusiji, gdje radi zajedno sa 3.500 naučnika na projektu proizvodnje ljekova za liječenje side, tumora, a sa druge strane sarađuje sa 3.500 umjetnika. Ta druga strana života je njegovoj porodici mnogo draža i zanimljivija.

Da je konkurencija učesnika stolivske kolonije jaka govori i to da su ove godina za jedno mjesto konkurisala 42 umjetnika.

Ambasadorka Ukrajine, Kartsev i predsjednik Opštine Šavnik juče su razmijenili poklone.

Inspiracija za umjetnike

Sa Kartsevim su bili i predstavnici ovogodišnje kolonije - slikarka akademik Tatjana Nazarenko, slikarka Tatjana Strežbackaja, režiser Aleksandr Vasiljev i kolekcionar Ruslan Bogamedov.

„Crna Gora mi se veoma sviđa. Ima zanimljivu istoriju, a posebno sam oduševljena Kotorskim zalivom.

Na mojim slikama ima mnogo motiva iz Crne Gore“, kazala je Nazarenko. Aleksandr Vasiljev je toliko oduševljen Crnom Gorom da namjerava, ukoliko mu to finansije budu dozvolile, da snimi film o njoj. „Crna Gora je sama po sebi veoma interesantna i što se tiče istorije i što se tiče prirodnih ljepota. Igrala je veliku ulogu u istoriji Balkana, i iako je ’prelazila’ iz države u državu, nikada u svojoj istoriji nije izgubila svoje lice, svoj identitet“, kazao je Vasiljev.

U Centralnoj kući umjetnosti u Moskvi organizovana je izložba polaznika stolivske kolonije, a izdali su i knjigu „Snovi o Crnoj Gori“, u kojoj se nalaze fotografije slika svih učesnika kolonije u prethodnih šest godina.

Galerija

( Svetlana Mandić )