Geneza sukoba i svjedočanstva: Hejstingsov "Pakao" i " Nepokoren" Lore Hilenbrand

Dva svjedočanstva o hororu Drugog svjetskog rata “Pakao: Svijet u ratu 1939-1945” britanskog istoričara Maksa Hejstingsa i “Nepokoren” američke spisateljice Lore Hilenbrand, nedavno je objavila Laguna. Obje knjiga bave se iskustvima običnih ljudi tokom rata, izražavaju na najplemenitiji način istrajnost, žrtvovanje i vjeru da se mogu prevazići i najstrašnije teškoće, s tim što je u knjizi “Nepokoren” to svjedočanstvo fokusirano na Luija Zamperinija, američkog pilota i olimpijskog pobjednika u trčanju.

Maks Hejstings je 35 godina istraživao različite strane ovog sukoba i o tome napisao brojne knjige. Sada po prvi put donosi veličanstvenu dvotomnu istoriju čitavog rata “Pakao: Svijet u ratu 1939-1945” (prevod Nenad Dropulić), monumentalno djelo koje nam istovremeno prikazuje i svjetski domet Drugog svjetskog rata i njegove duboko lične posljedice. Kroz zapanjujuće podrobne priče običnih ljudi – vojnika, mornara i vazduhoplovaca, britanskih domaćica i indijskih seljaka, esesovskih ubica i stanovnika Lenjingrada – Hejstings stvara jedinstveno intiman portret svijeta u ratu. Izuzetno temeljan i širok, elegantno napisan i krajnje ubjedljiv. Iznad svega, iznosi novo i suštinsko shvatanje najvećeg i najkrvavijeg događaja dvadesetog vijeka. Knjiga “Pakao” Maksa Hejstingsa prodata je u više od pola miliona primjeraka u Velikoj Britaniji i širom svijeta. Hejstings je i ovdje primijenio postupak iz svojih prethodnih djela – spojio je istorijsku analizu i svjedočanstva običnih ljudi kako bi istražio značenje ovog ogromnog sukoba i za njegove učesnike i za potomstvo.

Maks Hejstings je 35 godina istraživao različite strane ovog sukoba i o tome napisao brojne knjige

U predgovoru ove knjige Hejstings je zapisao: “Muškarci i žene iz brojnih zemalja mučili su se da pronađu riječi kojima bi opisali ono što im se događalo u Drugom svjetskom ratu, ono što prevazilazi sve što su dotad poznavali. Mnogi su pribjegli frazi: Nastao je pakao. Pošto tu frazu očevici često upotrebljavaju kad opisuju bitke, vazdušne napade, pokolje i potapanja brodova, kasniji naraštaji skloni su da je odbace kao ispraznu. Pa ipak, na jedan važan način ta fraza izražava suštinu onoga što je rat značio za stotine miliona ljudi otrgnutih iz mirnog i uređenog života i bačenih pred iskušenja koja su trajala godinama, a za 60 miliona ljudi završila su se smrću. Između septembra 1939. i avgusta 1945. godine prosječno je 27.000 ljudi dnevno umiralo od posljedica ovog svjetskog sukoba. U svijetu između 1939. i 1945. neka ljudska bića potonula su u niskost, a druga su savladala visine hrabrosti i plemenitosti.”

“Pakao” Maksa Hejstingsa drži se hronologije i konteksta događaja, a čitaocima, na oko 1.000 strana uz obilje fotografija, dočarava ono što se događalo u svijetu između 1939. i 1945. godine, od napada na Poljsku, preko invazija na Norvešku, Francusku, Sredozemlje, operacije Barbarosa, stupanja Amerike i Rusije u rat, borbi na Pacifiku i Atlantiku, Africi i Kini, Italiji, Jugoslaviji, sve do pada Trećeg rajha i kapitulacije Japana.

Ser Maks Hju Mekdonald Hejstings (1945) je britanski novinar, voditelj i ratni istoričar. Po završenim studijama na elitnim univerzitetima postao je strani dopisnik BBC-a i Ivning standarda. Izvještavao je iz 60 zemalja i 11 ratova. Bio je glavni urednik Dejli telegrafa i Ivning standarda. Titulu viteza dobio je 2002. godine. Autor je četrnaest knjiga, uglavnom o Drugom svjetskom ratu, i brojnih televizijskih dokumentarnih emisija.

Knjiga “Nepokoren” američke spisateljice Lore Hilenbrand (prevod Nenad Dropulić), predstavlja uzbudljivu biografiju Luija Zamperinija, američkog trkača i učesnika na Olimpijadi u Berlinu 1936. godine, a potom i poručnika američke avijacije i ratnog zarobljenika u Japanu. “Nepokoren” je istinita priča iz Drugog svjetskog rata o preživljavanju, otpornosti, iskupljenju i moćno napisan ep o opstanku.

Lora Hilenbrand, autorka svjedočanstva o otpornosti ljudskog uma, tijela i duha knjige “Nepokoren” napisala je i knjigu “Sibiskvit: američka legenda”, po kojoj je snimljen istoimeni film. Sa glumcem Garijem Sinisom Lora Hilenbrand je suosnivač dobrotvorne organizacije koja preko američke vojske snabdijeva školskim priborom djecu u čitavom svijetu. Živi u Vašingtonu.

47 dana u čamcu za spasavanje

Lui Zamperini bio je dijete italijanskih emigranata, kao dječak bio je lukav, nepopravljiv prestupnik, provaljivao je u kuće, tukao se i bježao od roditelja da se vozi željeznicom.

Kao mladić usmjerio je svoj prkos u trčanje i otkrio da raspolaže izuzetnim darom koji ga je odveo na Olimpijske igre u Berlin i na prag rušenja granice snova. Ali, kad je izbio rat, atletičar je postao vazduhoplovac, sve do jednog majskog popodneva 1943. godine kada se američki bombarder sa posadom, među kojima je bio i Zamperini, srušio u Pacifik i nestao ostavivši za sobom samo krhotine i mrlje ulja, goriva i krvi.

Zamperini je na Pacifiku sa još nekoliko preživelih članova posade proveo 47 dana u čamcu za spasavanje. Bila je to jedna od najneobičnijih odiseja Drugog svjetskog rata. Zamperinija su čekale hiljade kilometara otvorenog okeana, nasrtljive ajkule, potapanje čamca, glad i žeđ, napadi neprijateljskih aviona, a poslije svega toga još veće muke: ratno zarobljeništvo u Japanu, maltretiranje kaplara Mucišira Vatanabea, zvanog Ptica, koji je i poslije rata bježao od zaslužene ruke pravde, a potom, iako ratni zločinac, udobno živio u Tokiju.

Natjeran do ivice izdržljivosti, Zamperini je na očaj odgovarao dosjetljivošću, na patnje nadom, odlučnošću i humorom, na nasilje buntom. Zamperinijeva sudbina, bila pobjednička ili tragična, visila je na tankoj niti njegove volje. Poslije oslobođenja Zamperini se vratio u SAD, zasnovao je porodicu, ali sa emocionalnim ožiljcima. Lui Zamperini danas ima 96 godina i živi u Kaliforniji.

( Vujica Ognjenović )