Ne puštati niz vodu: Šta EU smjera sa Balkanom ?

U februaru je Evropska komisija predstavila svoju naveliko i naširoko najavljivanu Balkan-startegiju. Po njoj bi Srbija i Crna Gora već 2015. trebalo da postanu članice. U maju je uslijedio samit EU - Balkan u Sofiji. Tamo je francuski predsjednik odmah pokopao taj datum: nema učlanjenja prije dubokih reformi same EU! A sada još jedan samit: između 6 država Zapadnog Balkana i najvažnijih zemalja EU. Domaćin - Velika Britanija, koja - valjda zna zašto - napušta EU. Ali hoće da ohrabri Srbiju, Crnu Goru, Bosnu i Heregovinu, Makedoniju, Albaniju i Kosovo da u tu istu EU - uđu.

Pri tome velika međunarodna politika ne može region Jugoistočne Evrope tek tako da ćušne u stranu. Jer, tamo bi se sljedećih nedjelja mogao pokrenuti novi talas izbjeglica. Već sada 3.000 njih je zaglavljeno u Srbiji. Isto toliko njih pokušavaju da se preko Bosne dohvate najmlađe EU države, Hrvatske. Koja je, kao i Slovenija (šengenska EU država), već izradila planove za ne-daj-bože. I sve to, iako je „balkanska ruta“, preko koje je 2015. više od milion migranata došlo u Zapadnu Evropu - prije svega u Njemačku - već dvije godine zatvorena bodljikavom žicom, specijalnom policijom i vojskom.

Uprkos milijardama poklonjenih eura i više nego povoljnih kredita, uprkos armiji diplomata i eksperata: region proteklih godina skoro da uopšte nije napredovao.

Bosnu i dalje smatraju za skoro nesposobnu za život: zbog trajne svađe između muslimanskih Bošnjaka, pravoslavnih Srba i katoličkih Hrvata - ili čak već propalom. Albanija, uprkos svim mogućim naporima i nastojanjima, ostaje „Kolumbija Evrope“ - zbog masovnog uzgajanja droge. U

Crnoj Gori i Srbiji EU već godinama podržava takozvane „sisteme jakih muškaraca“: državni poglavari Milo Đukanović i Aleksandar Vučić su sve državne, privredne i društvene institucije i resurse podvrgli samima sebi a sa medijima rade šta im padne na pamet.

Na Kosovu, nezavisnosnoj državi Albanaca, rekordnu nezaposlenost ublažavaju mafijom povezanom sa političarima. Jer samo mafija tamo može da djelovima mladog stanovništva obezbijedi primanja - kriminalnim aktivnostima i mahinacijama poput trgovine ljudima te šverca oružja i droge.

Uz to, na Balkanskom polustrvu opet ojačavaju nacionalizmi, koje vlastodržci svim silama potpiruju preko medija koje kontrolišu. Izgleda da Balkan nije ništa trajno naučio iz ratova 1991-99, sa 130.000 ubijenih i na stotine hiljada protneranih. A u ovom buketu problema posebne su cvećke opšteprisutna korupcija i gomila problema sa tokom granica.

Jedino svjetlo u ovom mraku: Grčka i Makedonija su nedavno, poslije 27 godina, okončale svađu oko imena. Ubuduće ime Sjeverna Makedonija treba da spreči bilo kakvu zabunu i zamjenu sa sjevernogrčkom provincijom Makedonijom. A stoga sada Atina želi da okonča dosadašnju blokadu približavanja Skopja EU i NATO-u.

Ali, sljedeće žarište već tinja u Bosni: zbog svađe oko izbornih formalnosti poslije izbora, zakazanih za 7. oktobar, i parlament i državno predsjedništvo mogli bi da ostanu neformirani. A za takav razvoj situacije postoji savrešno dobar loš primjer: u gradu Mostaru, zbog svađe između Muslimana i Hrvata već 10 godina nije moguće organizovati izbore.

I dok se EU ne može složiti oko srednjoročne zajedničke strategije prema Balkanu, Kina štreberski širi svoj uticaj u regionu. Prošlog vikenda je kineski premijer Li Keqiang divanio sa čak 16 premijera Istočne i Jugoistočne Evrope i obećao milijarde dolara investicija u dalje širenje „Novog puta svile“. A sve više raste i uticaj Rusije kao i Turske. Cilj im je da zemlje Balkana što duže zadrže van brzih euro-atlantskih intergracija.

(Deutsche Presse Agentur /DPA), Prevod: Mirko Vuletić

( Dr Thomas Brey )