Underhill fest

Poznajem gospođu iz Budve koja jednom godišnje organizuje prevoz autobusom za djecu iz doma za nezbrinute, odvede ih do Starog grada na picu i sok, i vrati ih nazad. Ako bismo govorili o materlijalnim dobrima, ta gospođa nije bogata, ali ona svoje organizatorske sposobnosti spretno koristi i uspijeva makar jednom godišnje da usreći klince iz Bijele. Od goriva, vozača autobusa, pa sve do hrane i pića u restoranu u Starom gradu, sve to ona nekako uspijeva da obezbijedi džabe, ili skoro za džabe. Kad se sve sabere, u tom humanom činu učestvuju osobe kojima budžet uopšte ne pati tog dana. U njenom stanu, na zidu je uramljena velika fotografija na kojoj ispred Starog grada u Budvi ona pozira sa djecom iz Bijele, dok su se djeca toliko zbila oko nje da im se u očima vidi težnja da bi svi u tom trenutku fotografisanja da je zagrle. Klinci su zbijeni, srećni i nasmijani.

Zbog vremenskih neprilika i kiše koja „ne pita“, projekcije filmova Underhill festa nisu se tradicionalno održavale na krovu garaže, nego većinom u sali biblioteke Radosav Ljumović. Prilikom prikazivanja filma “Biljeg Živka Nikolića”, autorke Snežane Bajčete sala je bila puna, a ljudi su čak sjedjeli na stepenicama sa strane. Kad nastupi mrak i krene film, tad nije bitno gdje ko sjedi, već kako ko posmatra slike na platnu i koliko ko voli film. Pomislio sam u jednom trenutku da će tako biti samo na film o Živku, međutim, i na ostalim projekcijama su se ljudi utrkivali ko će naći bolje mjesto, ko će sjedjeti, a ko će biti na stepenicama. Takvu glad za filmom i spremnost na „javnu blamažu sjedenja na stepenicama“ zarad dobrog filma nisam očekivao od Podgoričana i bio sam prijatno iznenađen. Skoro svaku projekciju ispratilo je više od stotinu ljudi, a bilo je dosta onih koji nisu uspjeli uopšte da uđu. Na programu je bio i film “Misterija Makavejev”, autora Dragomira Zupanca, koji se nakon filma o Danilu Kišu i Borislavu Pekiću odvažio i uspješno nosio sa biografijom i filmovima Dušana Makavejeva. Za film o Maku je takođe vladalo ogromno interesovanje, sala je bila puna, a zanimljivo je bilo vidjeti i Petra, sina Živka Nikolića koji odnekud donosi stolice za ljude koji konstantno ulaze u salu. Iako je bio učesnik programa, Petar je sjedio na podu i gledao film. Posmatrati gomilu ljudi koja ulazi u salu i čeka film “U potrazi za Šugarmenom” bilo je nesvakidašnje. Iskren i dug aplauz koji se čuo nakon tog fantastičnog filma bio je dokaz da ljudi ipak vole i znaju da cijene i nagrade dobar film.

Na repertoaru su bili potpuno različiti filmovi od kojih je svaki imao da ponudi nešto publici, dok je to „nešto“ našoj publici znači i više nego što iko može pomisliti. Većina ljudi koji su posjećivali Underhill, fest konzumiraju filmove tako što nabavljaju piratske snimke, dok izostaje draž mraka i bioskopa, prave koncetracije i kolektivnog doživljaja. Nedostaje razgovor sa autorom nakon filma, i ono što je takođe bitno, a što je bilo vidljivo nakon projekcija, između dvije projekcije filmova, ljudi su na platou ispred biblioteke raspravljali žučno o filmovima koje su gledali. To je zaista neprocjenljivo.

Na repertoaru su bila i dva dokumentarna filma čiji su autori iz Crne Gore. Danilo Marunović se predstavio sa filmom “Lud za tobom” koji je donio priču o ljudima iz Komanskog mosta, dok je Dragan Dubljević napravio zanimljiv film o crnogorskoj alternativnoj muzičkoj sceni. Tokom obje projekcije u sali nije bilo mjesta ni da se stoji. Jedan od aktera Dubljevićevog filma postavlja pitanje i čudi se činjenici zašto su muzičari koji dolaze u Crnu Goru sa strane preplaćeni. Takođe, ironično se zaključuje da je u Crnoj Gori najprofitabilnije baviti se džez muzikom jer to u ovom trenutku odgovara snobovskoj eliti, dakle riječ je o politički korektnoj muzici. Džez je dobar jer u njemu teksta i poruka nema!

Vrlo često će ljudi zaduženi za film u Crnoj Gori kukati za bioskopima i nabrajati koliko smo ih imali nekad, a koliko ih nemamo sad. Kinoteka ponekad organizuje prikazivanje nekog Bertolučijevog filma sa užasno lošeg snimka. To što su projekcije jednom godišnje treba da bude prećutano zato jer su besplatne? Ili treba da imamo sažaljenja za našu državnu Kinoteku. Mogli bi samo da nauče nešto iz malog Underhill festivala koji iz godine u godinu prerasta u veliki i značajan projekat. Posrijedi je volja i sposobnost snalaženja, dakle, iz priloženog se vidi da se garaža i sala za koncerte, kao i hol pozorišta mogu pretvoriti u bioskopske sale koje odgovaraju publici. Bioskop koji imamo u Delti možda zadovoljava potrebe mase, ali ljudi koji dolaze na Underhill festival sigurno imaju više znanja i potrebu za boljim filmovima od “Sex i grad 3” i “Umri muški 7”.

Pogledi ljudi u sali nakon filma bili su isti kao pogledi nezbrinute djece sa početka ove priče. Mi smo kulturno nezbrinuti, i mrvice kulture nam mnogo znače. Za te mrvice ne treba mnogo, jer jedno sjedište luksuznog džipa koji vozi neki od ministara iznosi isto koliko i budžet Underhill festivala. Da li se smije uporediti to jedno sjedište sa onih stotinu sa projekcije samo jednog filma sa festivala?

( Đuro Radosavović )