Uoči samita NATO: Saveznici strahuju od raskola i dogovora Tramp-Putin

Evropski saveznici strahuju da bi na samitu NATO, sjutra i u četvrtak u Briselu, američki predsjednik Donald Tramp mogao izazvati raskol u atlantskom savezništvu ako istraje u zahtjevu da SAD previše, a Evropljani premalo plaćaju za odbranu Evrope, i postaviti pitanje daljeg "finansiranja evropske odbrane", pa i ostanka američkih trupa u Njemačkoj. Strah među evropskim saveznicima postoji i zato što uporno kruže informacije da bi se Tramp na sastanku 16. jula u Helsinkiju s ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom mogao nagoditi oko rješavanja krize u Ukrajini, možda i ukidanja nekih sankcija, ukoliko bi Putin prihvatio Trampov zahtjev da Rusija ne ometa nove sankcije Vašingtona Iranu. S obrazloženjem da je potpuno manjkav, SAD su, uprkos velikom protivljenju Evropljana, napustile sporazum svjetskih sila i Irana o ukidanju sankcija pod uslovom da Iran odustane od razvoja nuklearnog oružja, ali je glavni cilj Vašingtona da uruši odnedavni ekonomski oporavak Irana. Zvanični izvori i mediji u EU sada tvrde da Tramp može predložiti Putinu da Rusija pomogne Vašingtonu da prisili Iran na povlačenje trupa i smanjenje uticaja u Siriji i Bliskom istoku tako sto će povećanom proizvodnjom nafte spriječiti dalji skok cijena nafte, što u unutrašnjoj politici ne odgovara Americi, pošto je Vašington postavio ultimatum da do početka novembra uvoznici obustave kupovine nafte iz Irana, jer im inače preti američka odmazda.

Trampova vlada nastavlja strategijski cilj da se spriječi "pobjeda šiitskog Irana" u sukobu u Siriji, što se poklapa i sa američkim vitalnim interesima u Saudijskoj Arabiji i drugim sunitskim državama na bliskom istoku, naročito je to takođe važno Izraelu koji u politici Irana vidi za sebe životnu opasnost. Vašington nagovještava spremnost da se s Rusijom nagodi oko mirovnog rješenja u Siriji i ne postavlja pitanje ruskog vojnog povlačenja iz Sirije i smanjenja uticaja Moskve u toj zemlji. Moskva takođe očekuje da Vašington odustane od protivljenja izgradnji moćnog rusko-njemačkog gasovoda Sjeverni tok 2, kako je to stavio do znanja nedavno ruski ministar energetike Aleksandar Novak poslije razgovora s američkim kolegom Rikom Perijem i ministrom finansija Stivenom Mnučinom, ključnim zvaničnikom koji vuče konce svih mjera i sankcija prema Moskvi. Novak je kratko saopštio da se razgovaralo o "energetici i sankcijama…a energija može postati pokretačka snaga u odnosima Rusija-SAD", dok je Peri rekao da "imamo razmimoilaženja s Rusijom...ali je nužno razgovarati i pronaći situacije u kojima se može zajedno raditi". Savjetnik za nacionalnu bezbjednost Džon Bolton, sa bivšim šefom CIA i sadašnjim državnim sekretarom Majkom Pompeom najbliži Trampov saradnik, je ovih dana u Moskvi razgovarao s Putinom i šefom diplomatije Sergejom Lavrovim. Evropski saveznici u NATO podozrevaju da Tramp stiže u Brisel sa zamislima i, štaviše, nekom mogućem "ciljanom savezništvu" s Rusijom, a neki komentatori kažu da rezultat samita može biti "novi poredak u odnosima Evrope i Amerike". Iako su zvaničnici američke administracije nastojali da ubjede kako Tramp ne dolazi da razbije vjekovno savezništvo s Evropom i neće biti povlačenje, već samo prerazmještanja na istok i sever Evrope, 35 hiljada američkih vojnika u Njemačkoj, velike sumnje se uporno roje u glavama saveznika u NATO. U medijskim izvještajima se navode nipodaštavajuće izjave Trampa o Evropi "koja se prema nama veoma loše ponaša", kao i diskretna upozoravajuća pisma nekim saveznicima, uz posebne zamjerke Njemačkoj da slabim uplatama u budžet NATO u stvari predstavlja "uzor za druge da to isto čine". Njemačka kancelarka Angela Merkel je upravo stavila do znanja da je nužno da se Evropa sad ozbiljnije pobrine za jačanje sopstvene odbrane, ali je bilo jasno da misli da se više ne smije mnogo računati na Vašington, pogotovo što Tramp prijeti i novim trgovinskim sankcijama Evropi, posebno njemačkom izvoru automobila u SAD.

( Beta )