SAD: Letjelica koja obavlja misije bez ljudske intervencije

Dron veličine brobenog aviona uzletio je u utorak sa palube jednog američkog nosača aviona prvi put u okviru probnog leta koji bi mogao omogućiti Sjedinjenim Državama da lansiraju bespilotne letjelice iz bilo kog kraja svijeta.

„X-47B“ je prva bespilotna letjelica koja može uzletjeti i sletjeti na nosač aviona, što znači da američkoj vojci ne bi trebale dozvole drugih zemalja da koriste njihove baze.

„Kako se smanjuje naš pristup prekomorskim lukama, vazdušnim bazama i vazdušnim prostorima u svijetu, veća je vrijednost nosača aviona i ovakve vrste avijacije“, naglasio je kontraadmiral Tom Brenč, nakon što je dron uzletio sa obale Virdžinije. „Danas počinje istorija“.

Usavršavanje sposobnostii američkih dronova dešava se u periodu sve većih kritika na račun korištenja „predatora“ i „ripera“ prilikom prikupljanja informacija i smrtonosnih raketnih napada protiv terorista u Iraku, Avganistanu, Pakistanu i Jemenu.

Kritičari u Sjedinjenim Državama i šire ističu da napadi bespilotnim letjelicama izazivaju veliki broj civilnih žrtava i da se njima upravlja bez prave kontrole.

Analitičari za odbranu, međutim, smatraju da su dronovi budućnost ratovanja.

Novi „združeni jurišni lovac“ predstavlja „možda posljednji borbeni avion koje su napravile SAD kojim upravlja pilot. Oni su veoma skupi i složeni a život pilota se dovodi u opasnost svaki put kad uzleti sa nosača aviona“, kazao je Džejms Luis iz Centra za strateške i međunarodne studije u Vašingtonu.

„Ovo je naredna generacija vojne tehnologije. Ovo će biti budućnost ratovanja, ratovanja koje je manje rizično po ljude i možda malo efikasnije“.

Premda „X-47B“ nije namijenjen za operativnu upotrebu, on će pomoći zvaničnicima ratne mornarice u razvoju dronova na nosačima aviona. Ovi dronovi mogli bi krenuti sa upotrebom 2020, kazao je kontraadmiral Met Vinter, izvršni direktor programa bespilotne avijacije.

„X-47B“ može biti programiran da obavlja misije bez ljudske intervencije, saopšteno je iz mornarice.

Iako „X-47B“ nije avion sa tehnologijom smanjene uočljivosti, osmišljen je na sličan način. To će pomoći u razvoju budućih nevidljivih dronova, što će biti od velike koristi ako SAD preusmjeri fokus sa Bliskog istoka na Pacifik, gdje su odbrambeni sistemi određenog broja zemalja daleko napredniji od avganistanskog.

Tokom probnog leta, „X-47B“ je lansiran pomoću parnog katapulta kao svi avioni. Poslije dva leta, dron je sletio sat kasnije u bazu pomorskog vazduhoplovstva u Merilendu.

Sljedeći kritični test za letjelicu biće ovog ljeta, kada će biti pokušano slijetanje na nosač aviona u pokretu

Sljedeći kritični test za letjelicu biće ovog ljeta, kada će biti pokušano slijetanje na nosač aviona u pokretu, što je jedan od najtežih zadataka za pilote.

Premda „predatorima“ obično upravlja neko u SAD uz pomoć daljinskog upravljanja, „X-47B“ se oslanja isključivo na kompjuterske programe sem ukoliko se ne umiješa operater. Jedna osoba bi mogla u isto vrijeme da upravlja sa više dronova, ističe Brenč.

Organizacija Hjuman rajts voč (HRW) saopštila je da je zabrinuta, kako je opisala, zbog plana razvijanja u potpunosti autonomnog naoružaja koje može napasti mete bez ljudske intervencije.

„Morate imati znatnu kontrolu nad ključnom odlukom - ko živi a ko umire. Tu odluku ne treba ostavitii sistemu naoružanja“, poručio je Stiv Gus, direktor HRW za naoružanje.

( Miloš Rudović )