Nema mira dok se pozira iznad leševa

Sirijski vojnici nožem bodu čovjeka do smrti; pobunjenički komandant zagriza organ koji je iščupao iz tijela neprijateljskog borca; mladić odsijeca glavu zatvoreniku; vojnik masakrira genitalije leša.

Ovo su prizori sirijskog konflikta, prvog rata u kome sveprisutnost telefona sa kamerama i pristupom internetu dozvoljava stotinama užasnih ratnih zločina da budu objavljene, šireći mržnju i strah. Ovim slikama se definiše rat koji se preliva preko sirijskih granica, a pomirenje čini sve daljim, navodi se u Rojtersovoj analizi.

Brutalnost se koristi od početka rata i obje strane sprovode praksu snimanja sopstvenih zvjerstava. Jezivi snimci nasilja se ne prave krišom, nego ih ponosno snimaju nasilnici često pričajući u kameru.

Pobunjenički komandant Abu Šakar, poznat novinarima i cijenjen među mnogim pobunjenicima, vidi se na snimku koji je juče objavljen kako vadi organe iz tijela ubijenog vojnika i kako, odgrizavši dio jednog organa, govori u kameru: „Kunem se bogom, ješćemo vaša srca i džigerice“, upozorivši snage predsjednika Bašara al Asada na oduševljenje svojih ljudi.

Šakar je bio jedan od osnivača brigade Faruk, jedne od glavnih pobunjeničkih jedinica u Siriji, ali je kasnije oformio sopstveni bataljon u okviru rascjepkane opozicije. Od više stotina opozicionih grupa, Šakarovi ljudi se ne smatraju ni sekularistima, ni tvrdolinijaškim islamistima, nego jednim od najsurovijih boraca.

Sirijski sukob se preliva na susjede

Na drugoj fotografiji postavljenoj na internet može se vidjeti pobunjenik koji drži otkinutu ljudsku glavu, vjerovatno nekog Asadovog lojaliste, iznad roštilja. Borac se smiješi i samouvjereno pozira držeći glavu za kosu.

Ovakve epizode otežavaju posao onima koji se zalažu za zapadnu podršku pobunjenicima. Već postoji duboka zabrinutost da su neki od najefikasnijih elementa pobunjeničkih snaga džihadističke grupe čiji je širi cilj etički nepomirljiv sa zapadnim ciljevima, upozorio je BBC.

Rejnold Linders, profesor na odsjeku za ratne studije na Kings koledžu u Londonu, za Rojters je kazao da obje strane koriste ovu eksplicitnu brutalnost kao ratno oružje.

„To je konačan izraz nepoštovanja i dehumanizacije protivnika“, objasnio je.

Kada je izbila pobuna, kazao je, Asadove snage su koristile masovna ubistva i mučenja da bi izdvojili pobunjeničke borce koji su se krili među civilima.

„Režimu je teško mogao da prepozna članove opozicije, pa su zastrašivali civile iz određene oblasti kako bi otkrili pobunjenike. Djeluje iracionalno, ali racionalni razlozi za ovo postoje.“

Nadim Huri, istraživač Hjuman rajts voča (HRW) za Siriju i Liban, dokumentovao je zločine od početka pobune i kaže da nailazi na sve više brutalnih činova.

„Obje strane se ponašaju kao da su suočeni sa egzistencijalnom prijetnjom“, prokomentarisao je. Prema njegovim riječima, i vlada i opozicija ovaj rat smatraju borbom na život i smrt i obje se bore za opstanak.

Ovaj strah od poraza utišava osude pristalica sa obje strane – glavna sirijska opoziciona grupa osudila je snimak pobunjeničkog komandanta kako zagriza dio tijela mrtvog vojnika, ali su mnoge pristalice opozicije negirale brutalnost.

Na nekim Fejsbuk stranicama, ljudi su čak slavili ovaj čin. Drugi su kritikovali medije što ističu ovaj konkretni događaj, umjesto da izvještavaju o neselektivnim ubistvima muškaraca, žena i djece u napadima Asadovih milicija i ratnih aviona.

Sirijska vlada nikada nije priznala da su se dešavale brutalnosti i u redovima njihove vojske, već ljude koje su pripadnici armije ubili naziva „teroristima“, a za teritorije koje zauzmu njihove snage saopštava da su „očišćene“.

Međunarodne sile su izabrale strane, pa zapadne i zalivske zemlje podržavaju opoziciju, dok Iran i Rusija podržavaju Asada. Iako zločini nailaze na verbalne osude, za počinioce nema stvarne prepreke, što po Hurijevom mišljenju, dozvoljava da se zvjerstva nastavljaju.

„Svjedoci smo (ovakvih masakara) već više od godinu. Ono što je šokantno je nivo ravnodušnosti. Ljudi slegnu ramenima i okrenu glavu“

„Ono što naročito zabrinjava je ćutanje međunarodnih sila“, kazao je Huri. „Svjedoci smo (ovakvih masakara) već više od godinu. Ono što je šokantno je nivo ravnodušnosti. Ljudi slegnu ramenima i okrenu glavu“, kazao je Huri.

S obzirom da Sirija nikada nije potpisala sporazum o uspostavljanju Međunarodnog krivičnog suda (MKS), ovaj sud može samo da istražuje navode o brutalnostima na toj teritoriji po nalogu Savjeta bezbjednosti UN – što su stalne članice Rusija i Kina do sada blokirale.

Sjedinjene Države i Rusija su predložile održavanje mirovne konferencije kako bi pokušali da okončaju rat, ali okrutnost koju pokazuju obje strane znači da ni malo vjerovatni mirovni sporazum možda ne bi zaustavio grozote i borbe između sve podjeljenijih milicija.

„Ideja o pomirenju je sada nerealna. Ovdje se više radi o samom konfliktu, nego li o borbi za ili protiv režima“, zaključio je Linders. „Uočavam apsolutno neslaganje između retorike SAD i Rusije i onoga što se dešava u Siriji.“

U Bosni i Libanu ni danas nema pomirenja

Sukob u Siriji često se poredi sa ratom u Bosni 1992-95, naveo je Rojters. Britanska agencija ističe da su, 17 godina nakon završetka rata, rane i dalje svježe, još se pronalaze posmrtni ostaci, a krug krivljenja i poricanja otežava napore da se zajednice pomire.

Ogorčenost je i danas duboka i preliva se na politiku gušeći razvoj. Detalji o najgorim zvjerstvima se i danas pojavljuju, a svaka strana se drži svoje verzije priče o ratnim zbivanjima. Rojters daje primjer Crnogorca Veselina Vlahovića Batka koji je osuđen na 45 godina zbog ubistva 31 osobe i silovanja najmanje 13, uključujući i trudnu ženu pred njenim malim djetetom.

Ogorčenost je i danas duboka i preliva se na politiku gušeći razvoj

Podsjećajući na Srebrenicu gdje je 1995. za nekoliko dana ubijeno 8.000 muslimanskih muškaraca i dječaka, britanska agencija ističe da mnogi Srbi i danas dovode u pitanje broj stradalih, uprkos velikom broju svjedočenja pred Tribunalom u Hagu. Silina emocija sve tri sukobljene strane rata u BiH učinila je politički kompromis u ime mira težim, katkad i nemogućim, i predstavlja kočnicu za razvoj, ocjenjuje Rojters.

I u Libanu, sa kojim se graniči Sirija, a gdje se prije 15 godina vodio građanski rat, i dalje su jake granice između regiona, a snažne milicije se još sukobljavaju s vremena na vrijeme dok slaba vlada nemoćno posmatra dešavanja.

Mnogi libanski borci koji su optuženi za ratne zločine danas su političari pošto građani daju podršku moćnim članovima svojih sekti kako bi ih štitili od uticaja neprijatelja.

„Danas u Libanu nemamo pravog pomirenja. Pomirenje zahtijeva pravdu“, zaključio je Huri koji živi u Bejrutu.

Galerija

( Danka Vraneš Redžić )