Prisluškivanje u CG: Jednim klikom dostupni svi pozivi, poruke i mejlovi
Nezavisni ekspert u izvještaju EK otkriva kako su moguće zloupotrebe u policiji prisluškivanjem telefona i praćenjem E-pošte
Prisluškivanje komunikacija može da se zloupotijebi na nekontrolisan način i zbog toga su potrebne hitne izmjene i dopune zakona, piše u Izvještaju Mauricia Veranesea, nezavisnog eksperta kojeg je Evropska komisija (EK) imenovala da bi sproveo petodnevnu procjenu trenutnog stanja u oblasti suzbijanja organizovanom kriminalu u Crnoj Gori.
On je u Izvještaju, koji je sačinio nakon procjena napravljenih od 22. do 26. aprila, a predao EK 1. maja, detektovao niz nedostataka u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije i uputio niz upozorenja i preporuka za njihovo otklanjanje.
Veranese je konstatovao “velike nepravilnosti u postupku prisluškivanja telefonske komunikacije”
“Čitalac treba da zna da (policijsko odjeljenje za posebne provjere) SVS posjeduje specifičan aparat i tehničke kapacitete da replikuje podatke crnogorskih provajdera, uključujući podatke o telefonskim brojevima, SMS/MMS i lokalizaciju korisnika. To znači da SVS ima tehničku mogućnost da prisluškuje telefonske razgovore i imejlove svih korisnika lokalnih provajdera sa jednim 'klikom', potencijalno bez naloga suda. Takođe, naglašeno je da taj aparatus ne evidentira LOGs i stoga SVS može zloupotrebljavati cijeli sistem i imati kontrolu”, naveo je Veranese.
On tvrdi da zato “razne komisije koje nasumično kontrolišu legalnost prisluškivanja mogu biti prevarene” jer se “prisluškivani telefoni evidentiraju putem registra u papiru”. “Očigledno je da ako se ilegalno prisluškuje telefon telefonski broj neće biti naveden u registru i budući da aparatus ne evidentira LOGs ilegalno prisluškivanje može se vršiti za pitanja koja su daleko od istražne svrhe”.
Veranese predlaže Evropskoj Komisiji da prati ovo važno pitanje putem procjene.
U dokumentu, koji predstavlja lično mišljenje Veranesea, navodi se da je Crna Gora razvila veliki broj odgovarajućih strategija i akcionih planova i do tog stepena pokazuje značajanu aktivnost koja je pozitivno ocijenjena.
“I pored toga, Akcioni plan za 2013-2014.godinu još nije primjenjen jer ga Vlada još nije usvojila. Dodatno je razvijeno više zbunjujućih i nepovezanih akcionih planova, koji su u skladu sa pregovorima sa EU. Insitucije koje su zadužene za nadzor i koordinaciju sprovođenja propisno definisanih akcija, svoj posao obavljaju na profesionalan način, iako Nacionalna komisija još nije usvojila šestomjesečni izvještaj koji se odnosi na prvo i drugo polugodište 2012. godine , niti je primjenila ni jednu sankciju zbog nesprovođenja 102 mjere u skladu sa ugovorenim rokom navedenim u Akcionom planu za 2010. - 2012. godinu.
Statističke podatke o organizovanom kriminalu i korupciji uglavnom prikuplja takozvana Tripartitna komisija. Za uobičajna krivična djela, koja ne potpadaju ni pod oblast organizovanog kriminala i korupcije, statistički podaci su sakupljeni na nepovezan i neprecizan način, uglavnom su to bili radni fajlovi u Exselu. Sistem za nacionalnu statistiku još nije uspostavljen, a praćenje stanja još predstavlja razlog za zabrinutost”, napisao je Veranese.
On je u Izvještaju, u koji su “Vijesti” imale uvid, naveo da se “specijalne istražne mjere često primjenjuju i već pokazuju zavidne rezultate, iako kapaciteti kao što su ljudski resursi i oprema i dalje predstavljaju razlog za zabrinutost”.
“Čitalac treba da zna da (policijsko odjeljenje za posebne provjere) SVS posjeduje specifičan aparat i tehničke kapacitete da replikuje podatke crnogorskih provajdera, uključujući podatke o telefonskim brojevima, SMS/MMS i lokalizaciju korisnika"
“Oduzimanje sredstava stečenih kriminalom je moguće u skladu sa odredbama propisanim u ZKP i u KZ-u, ali smatram da treba da postoji određeni zakoni kojim će urediti ovo važno pitanje”, naveo je on.
Veranese navodi da uzajamna pravna pomoć za krivična pitanja ne predstavlja veliki problem i da međunarodna policijska saradnja takođe dobro funkcioniše.
Statistika u koju je Veranese imao na uvid, navodi on, pokazuju da je većina slučajeva povezanih sa organizovanim kriminalom u 2012. pokrenuto na osnovu sakupljenih obavještajnih podataka.
“Ipak, uprkos svemu, efikasnost sprovođenja istraga je otežana velikim brojem pitanja, koje između ostalog negativo djeluju i na međuagencijsku koordinaciju i saradnju. I to su nedostatak IT platforme koja bi omogućavala sakupljanje podataka iz drugih organizacija i institucija elektronskim putem, nedostatak info-ex sistema koji preko šifrovane linije može da poveže sve relevantne organizacije i insitucije, nedostatak jasnih odredbi za oblast kriminala koje se mogu upotrebiti protiv službenika koji ne poštuju uputstva dobijena od rukovodioca istrage, tužioca, nejasne odredbe koje su propisane u ZKP, kao i u prilično novom Zakonu o unutrašnjim poslovima”, piše u Izvještaju.
Pohvale Specijalnom tužilaštvu
Veranese je u izještaju napisao da ljudski kapaciteti predstavljaju “razlog za zabrinutost”.
“Profesionalnost glavnih učesnika (policije i tužioca), koji su prvi koji se suprostavljaju organizovanom kriminalu je izvanredna, a zasigurno je nenadmašna stručnost zaposlenih u kancelariji Specijalnog tužioca. I službenici, i zamjenik specijalnog tužioca i tužilac su veoma motivisani, kvalifikovani i stručni da odgovore na složene kriminalne događaje”, napisao Veranese u izvještaju.
Opasnost od političkih smjena
“Misija za procjenu otkrila je da je, gledano u kontinuitetu, Crna Gora u opasnosti, jer će policijski menadžeri visokog i srednjeg ranga, kao i Specijalni tužilac i zamjenici, biti uskoro zamjenjeni sa drugim 'politički pouzdanim', bez nekih posebnih razloga”, navodi se u Veraneseovom Izvještaju.
“Ovaj problem predstavlja ozbiljan razlog za zabrinutost. Te promjene mogu ozbiljno da utiču na institucionalne kapacitete, kontinuitet i stečeno znanje (uz podršku obuka i fondova EU) i institucionalnu memoriju operativnih sektora policije i kancelarije Specijalnog tužioca kao i na druge agencije i ministarstva, koji su prvi u redu za borbu protiv organizovanog kriminala”, piše u izvještaju.
Naglašavajući da promjene političkog usmjeravanja ni pod kojim okolnostima ne smiju uticati na menadžment srednjeg nivoa, Veraneze vjeruje da, ako se primijene te, navodno, očekivane promjene, one mogu odvesti Crnu Goru u ozbiljnu regresiju.
Galerija
( Olivera Lakić )