Izložba Nikice Raičevića: Umjetnost iz savremenih zona

Javna ustanova Muzeji i galerije Podgorice krajem decembra prošle godine priredila je u podgoričkoj Modernoj galeriji retrospektivnu izložbu istaknutog crnogorskog slikara Nikice Raičevića (Podgorica, 1946).

Raičević je završio (1972) Višu pedagošku akademiju u Nikšiću, diplomirao je (1977) i izučio magistarske studije (1979) na slikarskom odsjeku Fakulteta likovnih umjetnosti u Beogradu, u klasi profesora Mladena Srbinovića.

Kao stipendista francuske vlade, specijalizovao se (1980-1981) na Beaux-Arts u Parizu kod profesora Piere Mattheu. Studijski je boravio u Italiji, Francuskoj, Španiji, Holandiji, Švajcarskoj, Grčkoj i Velikoj Britaniji.

Od samih početaka pa do danas, likovno stvaralaštvo Nikice Raičevića pripada eksplicite figuralnom konceptu

Do sada je imao dvadeset samostalnih izložbi, a učestvovao je na brojnim grupnim i kolektivnim izložbama u zemlji i svijetu. Dobitnik je nagrade za slikarstvo "19. decembar" Podgorica (1979); Salona "Josip Bepo Benković" za crtež, Herceg Novi (1984), te više drugih strukovnih nagada i priznanja.

Član je ULUCG-a od (1977), stalno živi i stvara u Podgorici. Retrospektivnu eksplikaciju prati reprezentativan kolorni katalog sa uvodnim tekstovima istoričara umjetnosti Zdravka Vučinića i Petrice Duletić, te izvodima iz kataloških zapisa sa prethodnih samostalnih izložbi.

U svečanom holu u prizemlju i izložbenim salama na spratu galerije, prezentirano je ukupno sedamdeset osam djela, od čega pedeset slika realizovanih uljanom tehnikom na platnu, dvanaest akvarela i šesnaest crteža ostvarenih perom, tušem i kombinovanom tehnikom na papiru i platnu, a radovi su nastali u periodu 1977-2012.

Očigledno je da je retrospekcija pripremana veoma studiozno, a izložbena postavka je veoma pregledna i vrlo spoznajna. Retrospektivnu eksplikaciju prate kolorni plakat, rolo-poster te legende koje su kaširane na lepenci. Oprema radova, takođe je realizovana vrlo profesionalno, veoma odmjereno i na visokom estetskom nivou.

Upravo na temeljima izuzetno opsežnog i veoma studioznog crtačkog kvantuma, sublimišu se njegove kompozicione postavke

Od samih početaka pa do danas, likovno stvaralaštvo Nikice Raičevića pripada eksplicite figuralnom konceptu. On je posebno nadahnut neposrednom okolinom svog rodnog grada, ili egzaktnije rečeno, rječnim vodotokovima, produbljenim, surim i kamenitim kanjonima, te mirnim jezerskim vodama.

Raičević je naprosto postao zarobljenik perceptivnih modulacija i intenzivnih emocija koje u njemu bude dramatični prizori iz bliskog ambijentalno-pejzažnog okruženja. Međutim, kada je u pitanju Raičevićevo stvaralaštvo, nikako se ne može govoriti o uzročno-posljedičnom, ili pukom reflektivnom postupku, već se radi o izuzetno ozbiljnom vizuelno-mentalnom i duboko-sublimatornom procesu, čiji se rezultati javljaju kao kontinuirano-onirični nizovi poetizirane sadržajnosti.

Kada se obuhvatnije vizueliziraju i dublje anticipiraju ukupna njegova umjetnička ostvarenja, dolazi se do zaključka da su ona fundirana na izuzetno značajnim crtačkim iskustvenostima.

Zasigurno su veoma temeljna znanja u domenu analitičko-studijskog crteža, izučena u toku višegodišnje akademske naobrazbe, ali se nedvosmisleno iz svakog damara mnogobrojnih njegovih radova, naprosto očituje urođen osjećaj za crtačku disciplinarnost.

U prilog ove tvrdnje egzistira činjenica da se Raičević na početku svoje umjetničke karijere izuzetno uspješno bavio crtanim filmom, gdje je dostigao veoma zavidne nivoe.

Rad Nikice Raičevića (Foto: Privatna arhiva)

Upravo na temeljima izuzetno opsežnog i veoma studioznog crtačkog kvantuma, sublimišu se njegove kompozicione postavke, u kojima Raičević vješto orkestrira, kontrapunktirajući smirene i harmonične modulacije sa uzbuđujućim i dramatičnim kadencama.

Zasigurno, gotovo čitavo Raičevićevo likovno stvaralaštvo je izrazito kondenzovano, vrlo zgusnuto i veoma sadržajno. No, kada se ipak žale naglasiti izvjesne specifičnosti i zakonomjernosti, moguće je u njegovom ambijentalno-eksterijernom djelu izdvojiti barem tri cjeline.

Njegova paleta je izuzetno razvijena i bogata, u širokom je rasponu od serije toplih do brojnih hladnih nijansi

Prvoj pripadaju radovi u kojim Raičević znatno suspreže vizure i primarno naglašava događanja u prednjem planu i, gotovo po pravilu tu su petrificirane, izbrazdane i raspučene morfološko-sure gromade i strukture.

U drugom on majstorski otvara vizure i produbljuje rakurse gotovo do u nedogled, a na horizontu se u plavičastoj sumaglici javljaju obrisi planinskih lanaca, ili paperjasto-bijeli oblaci koji plove dalekim prostranstvima.

Osim ove dvije globalne sentence, Raičević naprosto često mora da i u jedan i u drugi prizor, inkorporira uslovno rečeno "mrtvu prirodu", zapravo on formira tople skupne, sazdane od mediteranskih plodova, suvih trava, kotarica od pruća i sasušenog lišća.

I dok je upravo na dohvatu situiran pitomi aranžman, koji daje poseban šarm ukupnoj atmosferi, kilometrima u daljini se smjenjuju, isprva tamniji, a zatim sve svjetliji i bljeđi planinski zastori. Sporadično, Raičević u tkivo pejzažnog eksplikata, inkorporira solitudno-vertikalne i reperno-vitke čemprese.

Raičević izuzetno vješto dozira količinu opšte osvijetljenosti svojih scenskih prizora, a zatim je mjestimično intenzivno usmjerava iz gornjeg rakursa, naglašavajući posebno te reflektorski osvijetljene arealitete u kontrapunktu sa zonama gdje je ukinuo osvjetljaj i gdje moćno gospodari tama i bačene duboke sjenke.

Raičević veoma opsežnim repertoarom likovnih rješenja, potencira vrlo specifičnu atmosferu svojih eksterijernih prizora, bilo da su u pitanju transparentne sumaglice, svjetlosni snopovi ili pak veoma tamna zasjenčenja. Upravo u toj izuzetno naglašenoj atmosferi, prepoznaje se optimističko praskozorje, žestoka podnevna žega ili pak blaženi smiraj dana.

U određenim periodima, on se veoma intenzivno bavio ljudskom figurom, ali je strast za ambijentalnim, očigledno nadjačala sve ostale likovne rakurse

Iako njegova umjetnost već dugi niz godina, zasigurno pripada globalno-savremenim zonama, za Raičevića bi se moglo ustvrditi da je on na neki način moderni klasicista. On gradi sliku po mnogim principima starih majstora, uz temeljnu pripremu platna, funkcionalno podslikavanje, inkorporiranje crtačke matrice, slojevito nanošenje bojenih namaza do prekrivanja određenih arealiteta transparentnim lazurama.

Njegova paleta je izuzetno razvijena i bogata, u širokom je rasponu od serije toplih do brojnih hladnih nijansi. Njegovi potezi su isprva široki i opušteni, da bi u samoj završnici, slikao gotovo poentilistički, naglašavajući konkavno-konveksne forme i oblike.

Prilikom slikanja istog temata akvarelskom tehnikom, gotovo se ne mogu pronaći neke bitnije inovacije, sve je upravo kao i kod slika rađenih uljanom tehnikom, s tim što preovladavaju veoma svijetli i vrlo prozračni arealiteti. U domenu crteža, razlikuju se nekoliko pristupa, u prvom Raičević sve rješava perom i tušem, odnosno čistom linijom, zarezom i tačkom, a u funkciji su zgusnuti prepleti i linearitetno meandriranje.

U sljedećem on se koristi kombinovanom tehnikom, četkama i tamno-svijetlom bojenom supstancom, a prisutne su i prozračne lavaže. Očigledno je da je Raičević u svom tridesetpetogodišnjem stvaralačkom procesu, mijenjao kako inspirativno-tematsku sferu, tako i realizatorsku tehniku.

U određenim periodima, on se veoma intenzivno bavio ljudskom figurom, ali je strast za ambijentalnim, očigledno nadjačala sve ostale likovne rakurse. Raičević je zasigurno i ovom svojom opsežnom retrospekcijom, još jednom istinski potvrdio veoma visoko mjesto koje mu zasluženo pripada u savremenoj crnogorskoj likovnoj umjetnosti.

Galerija

( Slobodan Slovinić )