Struja u Crnoj Gori u odnosu na standard skuplja nego u Luksemburgu
Crnogorski građani, u odnosu na standard, plaćaju struju znatno skuplje nego na primjer stanovnici Norveške, Islanda, Francuske, Holandije i Švedske, čiji je standard značajno veći nego crnogorski
Struja za domaćinstva u Crnoj Gori najskuplja je među državama Zapadnog Balkana, ali je duplo jeftinija od evropskog prosjeka, pokazuju podaci Eurostata za drugu polovinu godine. Međutim, ako se uzme u obzir kupovna moć stanovništva, crnogorski građani plaćaju struju znatno skuplje nego na primjer stanovnici Norveške, Islanda, Luksemburga, Francuske, Holandije i Švedske, čiji je standard značajno veći nego crnogorski.
Eurostat je uporedio cijene struje za domaćinstva (sa taksama i porezima) u eurima za 100 kilovat sati u drugoj polovini godine u 28 članica EU, Islandu, Norveškoj i zemljama kandidatima i potencijalnim kandidatima za članstvo u EU. Cijene struje su izražene i prema standardu kupovne moći.
Tako 100 kWh u Crnoj Gori košta oko deset eura sa PDV-om ili 20,5 PPS (jedinica za standard kupovne moći). Standard kupovne moći je jedinica vještačke valute koja eliminiše razlike između nivoa cijena između zemalja. Tako jedan PPS kupuje isti obim robe i usluga u svim zemljama. Ova jedinica, prema objašnjenju sa sajta Monstata, omogućava smisleno poređenje obima ekonomskih pokazatelja u svim zemljama.
Cijena struje u EU iznosi prosječno 20,5 eura za 100 kWh i isto toliko u PPS.
U Makedoniji 100 kWh košta 8,1 euro (18,8 PPS), Albaniji 8,6 eura (18,9 PPS), Srbiji sedam eura (14,7 PPS), a Kosovu 6,5 eura (nema podatka za PPS). Eurostat nije naveo podatke za Bosnu i Hercegovinu, gdje se cijene struje razlikuju po entitetima, ali i po periodima potrošnje (zimska i ljetnja tarifa, dnevna i noćna). Prema podacima sa sajtova energetskih kompanija u BiH, može se zaključiti da je prosječna cijena u Federaciji 7,7 eura, a u Republici Srpskoj sedam eura za 100 kWh.
U Bugarskoj, članici EU, struja je malo jeftinija nego u Crnoj Gori, pa 100 kWh košta u prosjeku 9,8 eura ili 20,6 PPS.
Struja u Norveškoj košta 16,1 euro za 100 kWh ili 11,1 PPS, na Islandu 15,2 eura (9,6 PPS), Luksemburgu (čiji je BDP po stanovniku dva i po puta iznad prosjeka EU28), 16,2 eura ili 13,4 PPS, Francuskoj 17,6 eura (16 PPS), Holandiji 15,6 eura (14 PPS) i Švedskoj 19,9 eura ili 15,6 PPS.
U Hrvatskoj 100 kWh košta 12,4 eura ili 19,3 PPS, a u Sloveniji 16,1 euro ili 19,9 PPS.
Struja je najskuplja u Danskoj i Njemačkoj, gdje 100 kWH košta 30,1 odnosno 30,5 eura. Međutim, u odnosu na standard struja je jeftinija - 22,4 PPS u Danskoj i 28,8 PPS u Njemačkoj. Prema podacima Eurostata, u drugoj polovini ove godine, u odnosu na isti period prošle, struja u EU jeftinija je 0,2 odsto.
U Crnoj Gori je struja za domaćinstva i male kupce od 1. januara skuplja 2,7 odsto. Iz Regulatorne agencije za energetiku su krajem prošle godine kazali da je električna energija za snabdijevanje dvotarifnog domaćinstva za 2018. godinu košta 8,2 centa za kWh, bez PDV-a i naknade za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora manja od uporednih cijena za period od avgusta 2013. godine do januara 2017. koje su se kretale između 8,32 centi/kWh i 8,4 centa. Međutim, zbog veće stope PDV-a i podsticaja za obnovljive izvore energije cijena struje u zbirnom rezultatu prelazi deset centi (10,4 centa).
Cijene struja su, prema podacima Eurostata, pale u Danskoj 2,4 odsto, Grčkoj šest odsto, Španiji 4,7 odsto, Hrvatskoj 7,5 odsto, Italji 11,1 odsto, Luksembugu 4,7 odsto, Holandiji 2,3 odsto, Austriji 1,6 odsto, Sloveniji jedan odsto, Makedoniji dva odsto...
Cijena energije u EU zavisi od odnosa ponude i potražnje, geopolitičke situacije, nacionalne kombinacije izvora energije, diversifikacije uvoza, troškova mreže i zaštite okoline, vremenskih uslova i poreza. Na formiranje cijena električne energije i u Crnoj Gori, shodno regulativi, utiču kretanja na referentnoj energetskoj berzi u Budimpešti (HUPX).
Udio poreza u cijeni struje u EU 40 odsto
Udio taksi i poreza u prosječnoj cijeni struje u EU iznosi 40 odsto, a u Crnoj Gori 21 odsto. Taj udio u Makedoniji iznosi 15 odsto, Albaniji 17 odsto, Srbiji 23 odsto, a na Kosovu deset odsto. U Hrvatskoj udio poreza i taksi je 18 odsto, a u Sloveniji 31 odsto. Najveći udio taksi i poreza u cijeni struje je u Danskoj 69 odsto, a najniži na Malti, pet odsto, pokazuju podaci Eurostata.
U Srbiji manja plata, ali se za nju može kupiti više struje
Za prosječnu platu u Crnoj Gori od 510 eura može se u Crnoj Gori kupiti 4.900 kilovat časova električne energije. U Luksemburgu se za njihovu prosječnu neto platu od 3.159 eura može kupiti 19.500 kilovat časova. Prosječna plata u Luksemburgu veća je za 520 odsto u odnosu na crnogorsku, dok je kilovat skuplji samo 60 odsto.
Kilovat u Danskoj skuplji je 190 odsto nego u Crnoj Gori, ali je i plata veća 540 odsto, pa prosječan Danac za nju može kupiti 10.800 kilovat časova.
Hrvatska gdje je cijena kilovata 12,4 centa za prosječnu platu može se kupiti 6,5 hiljada kilovata ili 32 odsto više nego u Crnoj Gori.
U Srbiji je zvanična prosječna plata 414 eura, ali i pored značajno manjeg iznosa zarade prosječan radnik iz ove države za tu zaradu može kupiti značajno više struje 5.920 kilovata, jer on kod njih košta sedam centi.
( Goran Kapor, Biljana Matijašević )