Nepotreban nastavak slavnog serijala i solidna porodična komedija

Dobar dan da se umre muški (A Good Day to Die Hard, John Moore, 2013)

Ako gledamo liste najboljih akcionih filmova svih vremena, „Umri muški“ (Džon Mektirnan, 1988) je na prvom mjestu većine od njih. Može se reći da je pozicija više nego zaslužena.

Ostali vrhunci tog žanra, za koje su odgovorni režiseri kao Džejms Kamerun ili Vilijam Fridkin, obično su predstavljali mješavinu akcije i fantastike, krimi filma i slično. U tim djelima, akcija je obično derivat, odnosno nusproizvod čija je estetika uronjena u drugi žanr.

Borilački filmovi, kao recimo „U zmajevom gnijezdu“ (Robert Klaus, 1973), isticali su se pažljivo osmišljenom koreografijom koja je bila u prvom planu, važnija čak i od priče. „Umri muški“ uzeo je najbolje od dva svijeta i dodao nešto svoje.

Krajnji rezultat je da je ovo akcioni film koji se samo slučajno zove „Dobar dan da se umre muški“

Pored izuzetno režiranih akcionih sekvenci koje bi se i danas mogle okarakterisati kao spektakularne, ovaj film je bio duhovit, uveo u pop kulturu lik šarmantnog i legendarnog usamljenika Džona Meklejna (Brus Vilis), a uz to dao i društveni komentar koji je obogatio teoriju filma.

Uslijedila su dva iznenađujuće kvalitetna i jedan korektan nastavak. Dvadesetpet godina nakon originala, Holivud nam donosi još jednu avanturu gospodina Meklejna, u koju je bolje da nije ni ulazio.

Nakon dolaska u Moskvu kako bi našao svog sina Džeka (Džej Kortni), Džon Meklejn saznaje kako je on u međuvremenu postao američki špijun koji spasava Rusiju od terorističkog prevrata.

Džek štiti političkog zatvorenika Jurija Komarova (Sebastijan Koh) koji želi da svjedoči protiv ruskog političara Viktora Čagarina (Sergej Kolješnikov). U međuvremenu, Džon i Džek upoznaju Komarovljevu kćerku Irinu (Julija Snigir) koja takođe želi da zaštiti oca. Međutim, ubrzo otkrivaju da stvari nisu onakve kakve izgledaju na prvi pogled.

Ako pogledamo autorski dvojac koga čine režiser Džon Mur i scenarista Skip Vuds, shvatamo da je namjera producenata bila da snime ovaj film kao video igru. Ideja je vjerovatno da se serijal osvježi i približi mlađoj generaciji koja pažnju na ono što gleda može da održi od pet do dvanaest sekundi, a i to samo ako se kamera trese i ima puno živih boja.

Naime, Džon Mur je poznat kao režiser filma „Maks Pejn“ (2008) koji je nastao po istoimenoj video igri, što važi i za Skip Vudsa koji je scenarista filma nastalog po igri „Hitmen“ (2007).

Ako uspijemo da zaboravimo šta gledamo, krajnji rezultat je film sa izrazito neuvjerljivom pričom i povremeno dobrom akcijom

Treba napomenuti da njihova filmografija ne sadrži nijedno djelo koje bi objasnilo šta rade u ovako ozbiljnom serijalu ili ih preporučilo za isti. Krajnji rezultat je da je ovo akcioni film koji se samo slučajno zove „Dobar dan da se umre muški“.

Djeluje kao da je originalan naslov bio „S.T.A.L.K.E.R.: Shadow of Call of Duty“ ili „Super Mario u Moskvi“, i onda je autorima palo na pamet da će gledanost porasti ako promijene ime glavnog junaka iz Mario u Džon Meklejn. Najveću uslugu ovom filmu ćete napraviti ako ga posmatrate kao djelo u kome glavnog junaka sasvim slučajno igra Brus Vilis.

Druga katastrofalna ideja je uvođenje njegovog totalno neharizmatičnog sina Džeka. Iako serijal traje punih šesnaest godina, isti se, kao beba, pojavio samo u par sekundi prvog dijela 1988. godine.

U međuvremenu je odrastao i postao špijun CIA. Kada se pogleda kako neprofesionalno radi taj posao, prava je šteta što nije studirao biologiju. Ovdje je takođe jasno vidljiva namjera autora da se ostarjeli Vilis postepeno zamijeni mlađim naraštajem, kako bi publika gledala još trideset novih nastavaka sa drugim glumcima.

Problem u ovom preuzimanju štafete je što nije lako ponoviti tako ikoničku rolu, a da serijal ništa ne izgubi.

Ako uspijemo da zaboravimo šta gledamo, krajnji rezultat je film sa izrazito neuvjerljivom pričom i povremeno dobrom akcijom. Rusija je, očigledno, zemlja bez policije i vojske. Da u Malim Zalazima dignete zgradu suda u vazduh, policija bi brže reagovala nego u centru Moskve.

Iako je neosporno najgori u „Umri muški“ franšizi, ovom filmu se ne može osporiti to da nije dosadan

Takođe, u Americi gledamo na zidu sliku nobelovca Baraka Obame, što valjda implicira da je Amerika toliko sređena zemlja da joj Džon Meklejn više ne treba. U Rusiji su stvari mnogo gore, pa naši junaci bukvalno spasavaju ovu državu od državnog puča nuklearnog tipa.

Ništa bolje nije ni u Ukrajini, što vidimo kroz dio filma koji se dešava u Černobilju. Da bi sumornost te oblasti bila još sumornija, prva slika Pripjata je kadar lutke obješene o saobraćajni znak, pa se pitamo da li gledamo „Umri muški“ ili „Ukrajinski masakr motornom pilom“.

Ipak, akciona sekvenca jurnjave automobilima na početku u kojoj je, kako kaže marketinška služba, uništeno 650 vozila, izgleda odlično. Slična je i scena sa helikopterom u kojoj Meklejn stiže da kaže frazu po kojoj je serijal prepoznatljiv. Međutim, Meklejn ne rješava slučaj kao ranije, niti ovdje slučaja uopšte ima.

Uz to se razbacuje ciničnim opaskama koje čak i ne proishode iz onoga što gledamo, a veza sa sinom pokazuje toliko odsustvo prisnosti da se pitamo zašto je uopšte i dolazio u Moskvu, osim da spasi demokratiju u Rusiji.

Iako je neosporno najgori u „Umri muški“ franšizi, ovom filmu se ne može osporiti to da nije dosadan. Srećom, autori su dužinu ograničili na skromnih devedesetak minuta, što je valjda jedina ispravna odluka koju su donijeli.

Konačna ocjena: 5/10.

Ovako je sa 40 (This Is 40, Judd Apatow, 2012)

Holivud je fabrika brendova, bilo da se radi o glumcima, režiserima ili producentima. Tu nema spontanosti, već je u pitanju potreba industrije da izmisli zvijezde kako bi lakše prodala film.

Veoma rijetko se desi da to neko postane sopstvenim snagama, uprkos filmskoj štampi i medijima. U posljednjih dvadesetak godina, jedan od rijetkih kome je to pošlo za rukom je režiser, scenarista i producent Džud Apatou.

Dok prolaze kroz krizu srednjih godina, oboje preispituju brak u kome se nalaze

Nakon dorađivanja scenarija za komedije sa Džim Kerijem pri čemu nije bio potpisan na špici, kritičkih uspjeha sa serijama koje su se ukidale, iako su studiju donosile EMI nagrade, Apatou je od početka filmske karijere odlučio da sam producira svoje filmove.

Ovo je značilo kreativnu kontrolu nad projektima, ali istovremeno i probleme pri distribuciji. Međutim, ogromni finansijski uspjesi komedija kao što su „Četiri banke, a nevin“, „Zalomilo se“ i „Superloš“, napravili su od Apatoa i njegove producentske kuće brend sam po sebi.

Filmovi koje je producirao su do sada zaradili preko dvije i po milijarde dolara, a od njega napravile jednu od najmoćnijih figura savremenog Holivuda, koji je za žanr komedije isto ono što je Oren Peli (serijal „Paranormalna aktivnost“), u smislu uticaja i zarade, postao za horor.

Međutim, finansijski uspjeh nije pratio i kreativni, pa je kvalitet njegovih posljednjih filmova neosporno slabiji od onih koje je pravio na početku karijere. Kako bi preokrenuo trend, Apatou je ove godine napisao, režirao i producirao film „Ovako je sa 40“ koji se dešava u istom okruženju u kome se odigravalo i njegovo najpoznatije djelo „Zalomilo se“.

Pit (Pol Rad) i Debi (Lesli Man) su bračni par koji ima dvije ćerke, Sejdi (Mod Apatou) i Šarlot (Ajris Apatou). Debi je vlasnica butika u kome rade Desi (Megan Foks) i Džodi (Šarlin Ji), pri čemu je neka od radnica potkrada.

Pit je vlasnik izdavačke, diskografske kuće koja je u finansijskim problemima. Dok prolaze kroz krizu srednjih godina, oboje preispituju brak u kome se nalaze.

Prvi utisak koji se nameće tokom gledanja je da nigdje ne vidimo majku režisera Džuda Apatoa. Naime, u filmu glavne uloge glume njegova žena i dvije ćerke, tako da samo majka fali. Zbog toga je ovaj film ličan, možda čak i preličan za sopstveno dobro.

Kako je to napisao Meša Selimović, u četrdesetim je čovjek još mlad da bi imao želja, a već star da ih ostvaruje

Žanrovski, levitiramo između komedije i drame, pri čemu se ova ravnoteža nepotrebno remeti neukusnim scenama u kojima glava porodice u ogledalu traži hemoroide. Ako se uzme u obzir trajanje od preko dva sata, osnovni i ne tako mali problem je montaža, zato što se od postojećeg materijala moglo napraviti izuzetno djelo koje bi trajalo bar pola sata kraće.

Film proučava porodične odnose iz tri ugla. Prvi je odnos roditelja prema djeci. Omladini se uvode rigidna pravila o ishrani, što je opet posljedica težnje roditelja za podmlađivanjem. Pokušaj uvođenja krutih pravila ne donosi očekivane rezultate, zato što su djeca već tinejdžeri i u fazi su preispitivanja roditeljskog autoriteta.

Drugi odnos je odnos supružnika prema svojim roditeljima. Film daje dva tipa roditelja. Pitovi su, čini se, mlađi od svog sina i potpuno neodgovorni. Zaista je misteriozno zašto bi Pit i Debi koji su u finansijskim problemima pomagali Pitove roditelje, koji nisu došli do toga da im je pomoć zaista neophodna.

Na kraju imamo situaciju da supružnici prodaju svoju kuću, dok se to starijoj generaciji ne dešava. Tako su Pit i Debi dvostruki roditelji – kako svojoj djeci, tako i Pitovom ocu.

Debin otac Oliver (Džon Litgou) je prikazan potpuno drugačije. On je bogat, hladan, racionalan, nema sliku svoje ćerke u telefonu (iako ima svoje druge žene i djece), a unuci čak i ne znaju ko je. Zbog toga film daje dvije roditeljske karikature, odnosno pretjeranu prisnost sa jedne, i pretjeranu udaljenost sa druge strane, ali iz ove postavke teško da se išta zaključuje.

Ipak, film nema ciničan ton i ne dolazi do prostog svođenja braka na emotivnu trgovinu, što je svakako osvježenje

Kako je to napisao Meša Selimović, u četrdesetim je čovjek još mlad da bi imao želja, a već star da ih ostvaruje. Našim junacima želja ne fali, ali vremenom shvate da su one najvažnije već ostvarili.

Osnovni problem Debi na početku je da prihvati godine koje ima, što je prikazano kroz njen odnos sa mladom radnicom Desi. Razrješenje filma u vidu trudnoće dato je kao podsvjesna potvrda njene mladosti, iako se dramski gledano bremenitost tretira kao problem.

Pit teret godina osjeća kroz nedostatak slobodnog vremena. Pritisnut porodicom, trenutke odmora nalazi u toaletu gdje igra video igrice. Kupatilo nikad ne zaključava, što je generator kvazikomičnih elemenata.

Iako, do kraja filma, Pit ne riješi nijedan problem, djeluje da poštovanje žene zaslužuje time što je obradovan trudnoćom, pri čemu mu ona zauzvrat oprašta finansijske probleme u koje je uvukao svoju porodicu. Ipak, film nema ciničan ton i ne dolazi do prostog svođenja braka na emotivnu trgovinu, što je svakako osvježenje.

„Ovako je sa 40“ dobra je komedija i dobra drama, međutim, drama nikada ne postaje istinski velika, a komedija ne nudi nijednu urnebesnu scenu. Tako je krajnji proizvod nalik porodičnom „Velikom bratu“ koji nudi solidnu zabavu, ali povremeno prenese i kadrove bez kojih bi publika mogla.

Konačna ocjena: 7/10.

Galerija

( Radenko Savić )