Ogromni asteroid bi mogao da zbriše civilizaciju

Astronomi su isključili bilo kakvu mogućnost sudara asteroida i Zemlje, ali događaj u Rusiji i prolazak asteroid 2012 DA14 pored Zemlje (koji nisu međusobno povezani) naglašavaju potencijalnu opasnost od praiskonskog materijala koji kruži u našem kosmičkom susjedstvu, navodi BBC. Sa kakvom prijetnjom je Zemlja suočena od kosmičkog otpada?

Ne postoji opasnost od 2012 DA14, ali šta bi se desilo ako bi nas pogodio objekat slične veličine?

Sa sigurnošću se ne zna od čega je sastavljen 2012 DA14. Međutim, asteroidi prečnika manjeg od 100 metara i sastavljeni od kamenog materijala – obično se rasprsnu visoko u atmosferi.

Komadi stijena ili meteoriti, koji kao kiša stalno padaju na našu planetu se izuzetno brzo kreću, otprilike više desetina kilometara u sekundi

Podaci sa satelita američke vojske (namijenjenih da prate tesiranje nuklearnog oružja) pokazuju da mnogi takvi predmeti izgore bez uticaja na površinu zemlje.

Ali ponekad, jedna od tih "eksplozija" se može dogoditi dovoljno blizu površine da izazove ozbiljnu štetu.

Asterodi ili kometa prečnika nekoliko desetina metara eksplodirala je oko 10 km iznad Sibira. Eksplozija je sravnila oko 80 miliona stabala drveća blizu Tunguske rijeke, srećom u rijetko naseljenoj oblasti.

Međutim, isti događaj iznad gusto naseljene oblasti imao bi katastrofalne posljedice, tako da pisanje medija da je asteroid 2012 DA14 dovoljno velik da sravni jedan grad nije pretjerano.

Objekat veličine slične 2012 DA14 u Arizoni je napravio udubljenje prečnika 1,2 km poznato kao Meteorski krater. Taj predmet je bio metalni – sastavljen od gvožđa i nikla – pa je bio relativno netaknut kada je stigao do zemlje.

Kako komadi stijena ili metala mogu imati tako jak efekat?

Komadi stijena ili meteoridi, koji kao kiša stalno padaju na našu planetu se izuzetno brzo kreću, otprilike više desetina kilometara u sekundi. Kao što je ranije pomenuto, većina ih jednostavno izgori u atmosferi, dok se onima koji uspiju da padnu na zemlju brzina drastično smanji zbog atmosferskog trenja.

Sudar koji je izazvao pomor dinosaurusa prije 65 miliona godina najvjerovatnije je izazvao objekat širok oko 10-15 kilometara

Međutim, atmosfersko trenje ima malo uticaja na brzinu onih meteorita koji su teži od nekoliko stotina kilograma. Stijena te mase koja pada velikom brzinom će osloboditi veliku količinu energije kada se razbije o površinu zemlje

Ovo se dešava jer kinetička energija stijene iz svemira predstavlja proizvod polovine njene mase i kvadrata brzine kojom se kreće. Drugim riječima, ukoliko udvostručite brzinu objekta, njegova kinetička energija će se povećati četiri puta.

Iako postoje i drugi faktori koji određuju efekte pada asteroida (poput ugla udara i geološke prirode podloge), nije teško uočiti zašto energija koju eksplozijom oslobađaju veće svemirske stijene može biti višestruko jača nego što proizvodi nuklearno oružje.

Istraživači sa američkog Univerziteta Purdju i Imperijalnog koledža iz Londona su napravili i sajt gdje korisnici mogu da unesu parametre asteroida i saznaju kakve bi efekte mogli imati ukoliko bi pogodili Zemlju.

Koliki mogu biti?

Asteroid koji je proletio pored naše planete je zapravo mali, u poređenju sa nekima. Sudar koji je izazvao pomor dinosaurusa prije 65 miliona godina najvjerovatnije je izazvao objekat širok oko 10-15 kilometara.

Ta svemirska stijena je pogodila meksičko poluostrvo Jukatan. Naučnici procjenjuju da je eksplozivna energija koju je udar izazvao bila jednaka energiji koju bi oslobodilo 100 biliona (hiljada milijardi) tona TNT-a, što je nekoliko milijardi puta eksplozivnije od atomskih bombi bačenih na Hirošimu i Nagasaki.

Ogromni krater koji je ostao nakon ovog događaja ima prečnik od oko 180 kilometara, a okružuje ga oštećenje tla prečnika 240 kilometara.

Dok stijene veličine 2012 DA14 mogu imati razoran efekat na regionalnom nivou, posljedice pada asteroida na poluostrvu Jukatan bile su globalne i dugoročne.

U početku je udar izazvao ogromne požare, zemljotrese i odrone, koji su za posljedicu imali cunamije. Onda su se vrele stijene i gas u mlazovima oslobađali u atmosferu obmotavši planetu tamom. Postoje dokazi o značajnom zahlađenju nakon udara asteroida; ova „zima izazvana udarom“ je mogla trajati oko 10 godina.

Ukoliko bi danas neki objekat ove veličine udario u Zemlju, vjerovatno bi zbrisao civilizaciju.

Šta se može uraditi ukoliko naučnici otkriju da se nešto uputilo ka nama?

Jedna od najboljih strategija za izlazak na kraj sa asteroidom koji se približava – a koju je Brus Vilis primijenio u filmu „Armagedon“ - jeste detoniranje nuklearnog oružja blizu površine objekta ili ispod njega.

Osim odvajanja velikog komada od samog objekta, nadali bismo se da bi eksplozija skrenula asteroid sa putanje prema Zemlji. Međutim, ako ne bismo imali sreće, to bi moglo izazvati raspadanje svemirske stijene, te bi prema našoj planeti letjelo više komada.

Asteroid 2012 DA14 proletio je u subotu u 20.24 časova na udaljenosti od 27.800 kilometara od Zemlje i nastavio da se udaljava od nje, objavila je NASA na svojoj internet stranici

Druga strategija bi bila da se pošalje svemirski brod koji bi se sudario sa asteroidom i skrenuo ga sa putanje. Evropska svemirska agencija (Esa) je osmislila misiju pod nazivom „Don Kihot“ koja će proučavati efekte takvog sudara u svemiru.

Ukoliko bi se imalo više vremena, svemirski brod bi se mogao poslati da presretne neku svemirsku stijenu i da je malo gurnu sa trajektorije. Usmjeravanje lasera ka površini asteroida takođe bi mogao biti način odbijanja stijene.

Ideja koja možda najviše iznenađuje je ispaljivanje lopti sa svijetlom bojom ne objekat kako bi se mu se povećala refleksija. Pritisak čestica koje se odbijaju od reflektujuće površine bi, djelujući duže vremena, skrenuo stijenu sa njene prvobitne putanje.

Međutim, još ne postoji utvrđen raspored da „Don Kihot“ ili neka druga misija testiraju strategije za odbijanje asteroida.

Asteroid proletio pored Zemlje

Asteroid 2012 DA14 proletio je u subotu u 20.24 časova na udaljenosti od 27.800 kilometara od Zemlje i nastavio da se udaljava od nje, objavila je NASA na svojoj internet stranici.

Asteroid je, kako je ranije najavljeno, prošao i ispod orbite na kojoj kruže meteorološki i telekomunikacioni sateliti, ali daleko iznad velike većine satelita uključujući i Međunarodnu svemirsku stanicu (ISS) koja kruži oko Zemlje na visini od oko 350 km.

Astronomi programa NASA za objekte bliske Zemlji (NEO) Pol Čodas i Don Jeomans kazali su da je asteroid prošao pored Zemlje brzinom od oko 7,8 km u sekundi u smjeru od juga prema sjeveru.

Masa asteroida 2012 DA14, koji su prije godinu otkrili španski astronomi, iznosi 130.000 tona.

Nebeska tijela slične veličine prolete pored zemljine kugle na relativno malom rastojanju približno svakih 40 godina, ali je ovaj asteroid prišao Zemlji bliže od svih do sada.

Naučnici smatraju da se katastrofe zbog pada sličnih asteroida na površinu zemlje dešava u prosjeku jednom u 1.200 godina.

U slučaju pada na površinu, asteroid bi izazvao posljedice uporedive sa eksplozijom nuklearne bombe snage 2,5 megatona.

Galerija

( Angelina Šofranac, Danka Vraneš Redžić )