Porto Montenegro pliva u teškim metalima i gritu
I najnovija istraživanja stanja životne sredine u Tivtu pokazala da je akvatorijum najelitnije marine na Mediteranu zagađen kao kada je na njenom mjestu bio Arsenal
Analiza Agencije za zaštitu životne sredine pokazala je da je nivo zagađenosti teškim metalima mulja i ostataka grita od pjeskarenja brodova koji se još nalaze na dnu marine Porto Montenegro iznad svih propisanih normi. U analizi je, na primjer, jasno naznačeno da je sadržaj žive višestruko veći od dozvoljenog i da je neophodna hitna intervencija kako bi se stanje dovelo u koliko-toliko prihvatljiv nivo.
Podaci objavljeni u izvještaju o stanju životne sredine u opštini Tivat sa izvještajem Zelenog tima za 2011, odnosno lokalnog akcionog plana za biodiverzitet opštine Tivat za period 2013-2018. godina, koje su usvojili odbornici na posljednjoj sjednici lokalnog parlamenta, pokazuju da se stanje zagađenosti akvatorijuma u marini Porto Montenegro nije puno popravilo u odnosu na vrijeme kada je tu funkcionisalo vojno brodogradilište Arsenal.
“Rezultati fizičko-hemijske analize sedimenta uzorkovanog na lokaciji marina Porto Montenegro u julu pokazuju da sadržaj žive prevazilazi više od tri puta sadržaj karakterističan za nivo akcije 2. Sadržaj bakra, kadmijuma, olova, nikla i cinka je između nivoa akcije 1 i 2, dok je arsen na nivou akcije 2. Sadržaj žive prevazilazi referentni nivo i vrlo je blizu interventnog, pa su mogući uticaji po vodeni ekosistem neprihvatljivi. Sadržaj araclora je takođe na interventnom nivou. Sadržaj i neorganskih i organskih toksikanata u sedimentu uzorkovanom u novembru je niži, ali i dalje iznad nivoa akcije 1”, piše u izvještaju o stanju životne sredine u opštini Tivat za 2011.
U Crnoj Gori ne postoji regulativa za maksimalno dozvoljene koncentracije polutanata u sedimentima morskog dna, pa se uzorci analiziraju u skladu sa preporukama standarda Velike Britanije (UK) i Holandije.
“Klasifikacija UK je u saglasnosti sa većim dijelom Evrope i koristi dva nivoa akcije. Ako koncentracije zagađujuće materije u materijalu padnu ispod nivoa 1, nije vjerovatno da će zaostati zagađenje na zemljištu. Koncentracije između nivoa 1 i 2 ukazuju da je neophodna dalja procjena. Vrijednosti iznad nivoa 2 ukazuju da materijal nije prihvatljiv za odlaganje u more, osim ako nijesu primijenjeni rigorozni sistemi zaštite od procurivanja”, objašnjava se u analizi.
To znači da je zagađeni materijal koji se nalazi na dnu akvatorijuma elitne tivatske marine po sadržaju teških metala apsolutno neprihvatljiv za odlaganje u more – u prevodu, trebalo bi ga hitno izvaditi.
Dio ponude za kupovinu Arsenala, koju je 2005. crnogorskoj Vladi dao kanadski milijarder Piter Mank bila je i studija izvodljivosti za upravljanje gritom za peskiranje u MTRZ „Sava Kovačević“ (Arsenal) Tivat i o interakcijama novih naselja i upravljanja čvrstim otpadom u regionu Tivta, a koju su pripremili Center for Urban Water (CUW -UK) i Imperijalni koledž iz Londona u decembru 2005. Autori tog dokumenta naglasili su da je u javnosti sve prisutnija zabrinutost zbog zagađujućih materija koje nastaju prilikom remonta brodova.
„U ovom slučaju briga je zasnovana na planovima da se na lokaciji i u blizini Arsenala razvije savremena marina sa rezidencijalnim i drugim naseljima. Stoga je neprihvatljivo da se morsko dno ostavi neočišćeno od zagađenja ovom vrstom otpada koji ima elemente koji se mogu smatrati opasnim“, piše u uvodu te studije koja, nakon pomnih ispitivanja, navodi da je oko 14.300 kvadrata površine morskog dna u akvatorijumu bivšeg Arsenala zagađeno upotrijebljenim gritom za pjeskarenje brodova i drugim otpadom, te da „zapremina kontaminiranog sedimenta (mulja) koji zahtijeva remedijaciju morskog dna iznosi oko 8.330 kubika, sa dodatno približno 1.900 kubika upotrijebljenog grita za pjeskiranje koji je preostao na tom mjestu“. Naslage na dnu mora sadrže znatno veće koncentracije od maksimalno dozvoljenih svih teških metala, polihlorovanih bifenila i ostalih štetnih materija, što su pokazale i analize Centra za ekotoksikološka ispitivanja iz 2005.
Do danas je „Adriatic Marinas“ sa deponije na obali u sjevernom dijelu kompleksa Arsenala uklonio samo tih 1.900 kubika grita koji su bili na suvom, upakovao u vreće i odložio dalje od mora unutar još neizgrađenog dijela Porto Montenegra, očekujući postizanje sporazuma za izvoženje tog opasnog otpada iz Crne Gore. Iz podmorja najelitnije marine na Mediteranu, međutim, nije uklonjeno skoro ništa od naslaga kontaminiranog mulja koje su evidentirali stručnjaci CUW-a, a njihov nalaz i mišljenje tako visoko vrednovala tenderska komisija za prodaju Arsenala. Uklonjeno je samo oko hiljadu tona raznovrsnog metalnog i drugog otpada koji je ležao na dnu, te izbagerisano nekoliko stotina tona mulja i sedimenata, ali samo na lokacijama gdje je to trebalo raditi radi produbljenja akvatorijuma ili radi postavljanja sidara muring-sistema za privez jahti.
Dubljenje akvatorijuma odrađeno je unutar takozvanog malog mandraća, gdje po nalazu CUW-a nije bilo kontaminiranog mulja, odnosno duž mola i sa južne i sjeverne strane, na razmaku od oko 40 metara u oba pravca.
Nešto bagerisanja rađeno je i unutar takozvanog velikog mandraća, ali u svakom slučaju nijednom do sada nije primijenjena metoda hidrauličnog bagerisanja–ejektiranja koju su za izvođenje ekološke remedijacije dna mora u Arsenalu predvidjeli stručnjaci CUW-a. Po njima, hidrauličnim usisavanjem i ejektiranjem cjevovodom do posebnih bazena na obali, trebalo je skinuti sav kontaminirani sloj sa morskog dna u dubini do 50 centimetara.
Nakon taloženja tog materijala u velikim bazenima, voda koja bi ostala pri vrhu se nakon nekoliko ciklusa prečišćavanja mogla vratiti u more, dok bi osušena masa grita i mulja bila odložena na privremeno odlagalište na obali.
Kao najefikasnije i najjeftinije rješenje za konačno odlaganje tog materijala navedena je mogućnost njegovog korišćenja za izradu podloga za interne saobraćajnice unutar marine Porto Montenegro. Prema proračunu iz studije, takva remedijacija zagađenja na dnu mora Arsenala koštala bi ukupno 1.583.000 eura.
Do danas takav postupak nije sproveden, a imajući u vidu da je Porto Montenegro već u poodmakloj fazi izgradnje luksuznih stanova za prodaju na tržištu i da u njemu gotovo stalno boravi više od 200 jahti, teško je vjerovati da će ikada i biti urađen.
Otpad od pjeskarenja opterećuje život u moru
U lokalnom akcionom planu za biodiverzitet opštine Tivat za period 2013-2018. godina piše da “rezultati pokazuju da su sedimenti na lokaciji marine Porto Montenegro opterećeni otpadom koji se stvara prilikom pjeskarenja brodova”.
“Otpad od pjeskarenja, odnosno sediment pomiješan sa istim, opterećuje životnu sredinu mora sa visokim sadržajem kako metala, tako i organskih komponenti sa dugotrajnim posljedicama po živi svijet u moru, počev od problema koje mogu izazvati organo kalajna jedinjenja (vrlo toksična za mnoge vrste vodenih organizama kada su prisutni u izuzetno malim koncentracijama, izazivaju strukturne promjene rasta i smrti kod vodenih ljuskara, mekušaca, dagnji i drugih školjki i slično), polihlorovani bifenili (perzistentne organske komponente na listi jedinjenja Stokholmske konvencije) i poliaromatski ugljovodonici.
Sve ovo ukazuje da se u rješavanju problema nalaženja grita u sedimentu mora što prije ozbiljno prići sa konkretnim rješenjima o načinu uklanjanja istog”, piše, pored ostalog, u lokalnom akcionom planu za biodiverzitet opštine Tivat za period 2013-2018 godina.
Galerija
( Siniša Luković )