Raste nepovjerenje u izborni proces

Nepovjerenje u izborni proces u Crnoj Gori raste i pored izmjena zakona, dok državne institucije ne istražuju do kraja izborne neregularnosti. Pitanje crnogorske državnosti se koristi za jačanje političkih podjela, dok državne institucije i dalje nemaju rezultate u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije. To se, između ostalog, navodi u godišnjem izvještaju njemačke Bertelsman fondacije iz koje upozoravaju da se izbori održavaju u atmosferi velike političke polarizacije. U izvještaju za 2017. godinu se navodi da međunarodnii posmatrači nisu ukazivali na krupne probleme tokom izbora, ali da postoje ozbiljne sumnje u regularnost izbornog procesa, kao i zloupotreba državnih resursa tokom kampanje.

“Unapređenje izbornih zakona i državnih institucija nije dovelo do povećanja povjerenja građana u političke aktere i izborni proces. Prema istraživanju koje je sprovedeno 2016. godine, 61 odsto građana ne vjeruje da su izbori fer i pošteni, iako je prema istraživanju iz 2014. godine u izbornu regularnost sumnjalo 47 odsto ispitanika. To pokazuje veliki pad povjerenja javnosti u izbore, ali i da aktivnosti parlamenta i vlade na izbornoj reformi nijesu dale željene rezultate. Primjeri izbornih neregularnosti su promjene u biračkom spisku, kao što su izmijenjene adrese birača, zadržavanje umrlih birača na spisku i navodno uključivanje nepoznatog broja lica čiji status prebivališta nije potvrđen”, navodi se u izvještaju.

U njemačkoj fondaciji upozoravaju i da je kampanja za parlamentarne izbore bila jedna od najskupljih i povezana sa sumnjivim izvorima finansiranja, kao i da je Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) nadgledala finansiranje kampanje ali bez detaljnih istraga. Tokom izbornog procesa, ističe se, način donošenja odluka u Državnoj izbornoj komisiji (DIK) bio je netransparentan i pod uticajem partijskih interesa. Uoči izbora i ulaska Crne Gore u NATO, kako se navodi, Rusija je pokušala da utiče na političke odluke ne samo preko diplomatskih kanala, već i pokušajem državnog udara zbog kojeg se vode sudski procesi. Tokom izborne kampanje, ističe se, strani igrači, predstavnici vjerskih zajednica i biznismeni pokušavali su da utiču na političke odluke.

“Generalno, njihove aktivnosti ostale su u granicama uobičajenog ponašanja interesnih grupa. Stepen njihovog uticaja na odlučivanje zavisi od pronalaženja zajedničkih interesa sa vladinim strukturama”, piše u izvještaju.

Pojašnjava se da Crna Gora solidno napreduje u procesu evropskih integracija, ali da implementacija zakona i mjerljivi rezultati u oblasti vladavine prava predstavljaju problem. Upozorava se i da nedostaju rezultati i u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije. U izvještaju se podsjeća da je državno tužilaštvo proteklih godina pokrenulo istrage protiv visokih državnih zvaničnika, nakon insistiranja Brisela. “Iako ta hapšenja i suđenja pokazuju da su crnogorske institucije konačno krenule u obračun sa korpcijom na visokom nivou, postoje sumnje da se radi o obračunima unutar vladajuće partije... Odnosi između institucija nadležnih za borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije, posebno između tužilaštva, policije i pravosuđa, negativno utiču na njihovu efikasnost”, piše u izvještaju.

Navodi se i da pojedini politički akteri povremeno dovode u pitanje legitimitet države, iako svi zvanično tvrde da ne sumnjaju u nezavisnost i državnost Crne Gore. Ističe se i da se, i pored toga, pitanje referenduma o nezavisnosti koristi za političke podjele.

“Pitanja vezana za identitet, kao što su službeni jezik i nacionalni simboli, i dalje igraju podjelu u društvu... Pojedini vjerski lideri su jaki politički igrači i pokušavaju da utiču na državne poslove i politička pitanja”, ističe se u izvještaju.

Država ne rješava napade na novinare

U Bertelsman fondaciji su upozorili na položaj novinara i medija u Crnoj Gori ističuči da državne institucije nijesu riješile napade na novinare iz prethodnih godina. Upozorava se i da je medijska scena u Crnoj Gori duboko polarizovana.

“Mediji često rade ruku pod ruku sa pojedinim političkim partijama, posebno tokom izbornih kampanja. Prema istraživanjima nevladinih organizacija, državne institucije se dominantno reklamiraju u provladinim medijima. To utiče na profesionalne standarde. Pojedini mediji su povezani sa uticajnim političkim igračima, zbog čega su primjetne razlike u izvještavanju sa istog događaja”, ističe se u izvještaju.

Ustavni sud trpi politički pritisak

U izvještaju se ističe i da postoji politički pritisak na Ustavni sud, jer je prinuđen da donosi konačnu odluku o važnim pitanjima u državi.

“Zakoni koji su rezultat političkih sukoba između Vlade i parlamenta često se upućuju na Ustavni sud, kako bi bila testirana njihova ustavnost. To dovodi Ustavni sud u centar političke borbe i stavlja ga pod ogroman javni pritisak. Time smanjuje svoj kredibilitet kada odluke ne ispunjavaju očekivanja javnosti”, upozorava se.

Navodi se i da će u narednim godinama Crna Gora imati problem da održi makroekonomsku stabilnost, izbori se prethodnim dugovima i radi na konsolidaciji javnih finansija.

( Samir Kajošević )