Dugovi KAP-a rastu, novca i investitora još nema

Uprkos najavama i očekivanjima Vlada Crne Gore još nije dobila nikakvu konkretnu ponudu za preuzimanje Kombinata aluminijuma, a situacija u KAP-u se iz dana u dan sve više usložnjava jer je dug za potrošenu struju dostigao 58,5 miliona eura, a novac od prodaje aluminijuma, nakon nedavnog smanjenja proizvodnje, nije dovoljan za plate svim radnicima.

Izvjesno je, međutim, da se odgovori na to i još nekoliko gorućih pitanja vezanih za KAP ne mogu čekati unedogled.

Radnici Kombinata koji žive od svog rada, a dobar dio njih u veoma teškim i nezdravim uslovima, maltene, prodaju zdravlje da bi zaradili novac za život različito gledaju na budućnost i značaj te tehnološki zastarjele kompanije za Crnu Goru, za razliku od ekonomskih analitičara koji uviđaju da KAP, odnosno, njegova Elektroliza u srcu Evrope, jednostavno nemaju budućnost na tržištu.

KAP zarobljen u socijalizmu

“Ponude koje Vlada očekuje od potencijalnih stranih investitora za KAP nijesu realne. KAP jednostavno nije konkurentan na tržištu da bi neko slao ponude za njega. Ako ih i bude, to će biti ili neozbiljne ponude, sa puno uslova i zahtjeva, na štetu građana Crne Gore. I umjesto što nepotrebno troši dragocjeno vrijeme, prvu godinu dana sa pričama o Indijcima, a evo još jednu godinu sa Turcima i Njemcima, Vlada je trebalo da dostavi svoje ponude za KAP investitorima i da ih uporno traži po cijelom svijetu, umjesto što ih čeka da oni dođu kod nas i dostave ponude”, ocijenio je za “Vijesti” Goran Đukanović, analitičar tržišta aluminijuma.

Đukanović kaže da su mnogi po pitanju KAP-a zarobljeni u vremenu socijalizma i ne razumiju i ne vide savremene tokove biznisa, i načine rješavanja problema i opstanka na tržištu.

“Posljedica takvog odnosa prema KAP-u je dalje zaduživanje države i prebacivanje tereta dugovanja na građane Crne Gore. Apsurdno je što jedan dobar dio stanovništva to podržava”, naglasio je Đukanović.

On posebno naglašava da “ima utisak da Vlada ne razumije da sve ono što se dešavalo u KAP-u i sa KAP-om proteklih godina, i posebno ove godine, predstavlja 'tempiranu bombu' velike razorne moći na crnogorsku ekonomiju, a što bi moglo izazvati velike probleme u ekonomiji tokom naredne dvije godine”.

Rusi igraju šah sa Vladom

Iz Vlade su tvrdili nekoliko puta do sada da KAP nema onoliki značaj za Crnu Goru kao što je to slučaj bio ranije

“Gledano sa strane, slikovito da se izrazim, ponekad se čini kao da Rusi u KAP-u igraju šah sa Vladom uvijek predviđajući nekoliko poteza unaprijed, često stavljajući Vladu u šah-mat poziciju. Vlada, pak, često nije bila u stanju da odluči koji potez da odigra i koju figuru da žrtvuje. Da nije tako, da Rusi nisu igrali po pravilima Vlada bi već podnijela tužbu, preuzela vlasništvo u KAP-u, ali nije. Nerealno se nada da strani investitor otkupi KAP od Rusa, plati dug Elektroprivredi, a možda na usput i izgradi jednu termoelektranu. Kako da ne”, dodao je Đukanović.

Predsjednik Sindikata aluminijuma, koji ima oko 1.000 radnika, Rade Krivokapić kaže za “Vijesti” da u iščekivanju novog investitora postaju već “pomalo sumnjičavi, jer se ponuda ili ponude već dugo čekaju”.

Misle da niko nije za zatvaranje

Krivokapić kaže da “niko ne priča o pozitivnim stranama Kombinata aluminijuma, o njegovim doprinosima državi nego samo i njegovoj zaduženosti

“Optimizam nam daje to što se niko u državi, koji se pita i nešto znači u ekonomskom životu Crne Gore, nije za zatvaranje KAP-a. Ne smijemo zaboraviti činjenice da je KAP od svog postanka pa do dan danas kompanija koja značajno učestvuje u bruto društvenom proizvodu Crne Gore. Da je njegov proizvod berzanska roba, a samim tim još je značajniji za sveukupnu ekonomsku situaciju”, kaže Krivokapić.

Iz Vlade su, međutim, tvrdili nekoliko puta do sada da KAP nema onoliki značaj za Crnu Goru kao što je to slučaj bio ranije, te da je njegovo učešće u BDP-u svedeno na svega 3-4 odsto.

Nakon što je nedavno godišnja proizvodnja maltene opet prepolovljena na oko 55.000 tona godišnje, učešće u BDP-u narednom periodu moglo bi biti još manje.

“Nadamo se da će odgovorni ljudi u Crnoj Gori sagledati realnu situaciju i uvidjeti da se samo od uslužnih djelatnosti ne može kreirati uspješna ekonomska politika. Najbolji primjer su nam države koje su iako članice Evropske unije oslanjajući se na uslužne djelatnosti bukvalno pred bankrotom, Grčka, Španija, Portugal... Nadamo se da iz njihovih grešaka možemo realnim sagledavanjem činjenica izvući pouke i ne ponoviti njihove greške”, upozorio je Krivokapić.

On je zaključio da je KAP danas sa svojim radnicima i sa značajno smanjenom proizvodnjom „spreman da se uhvati u koštac sa problemima i vrati se u one okvire gdje mu je objektivno i realno mjesto, u nosioca razvoja ekonomskog prosperiteta kako radnika tako i građana Crne Gore”.

Od doprinosa jednog radnika Elektrolize žive dva penzionera

Krivokapić kaže da “niko ne priča o pozitivnim stranama Kombinata aluminijuma, o njegovim doprinosima državi nego samo i njegovoj zaduženosti, neotplaćenim kreditima, kamatama...”.

“Javnost treba upoznati da Kombinat po osnovu poreza i doprinosa na zarade na nivou godine uplati 11 miliona eura državnim fondovima, da doprinosi za jednog radnika Elektrolize za jedan mjesec su oko 600 eura i da on mjesečno obezbjeđuje penzije za dva penzionera", naveo je Krivokapić.

Značajan, ali košta građane

Prihodi KAP-a od izvoza aluminijuma u 2011. godini su iznosili 173 miliona eura, a iz menadžmenta je ranije saopšteno da je ukupan doprinos KAP-a domaćoj ekonomiji u toj godini bio oko 70 miliona eura.

Konstantna prijetnja nad državnim budžetom su dugovi KAP-a prema VTB banci u iznosu od 60 miliona i prema OTP banci u iznosu od oko 49 miliona

Od KAP-a je nekada zavisilo više od 150 malih i srednjih preduzeća, a sada je taj broj sveden na 50-tak firmi koje dosta kubure sa naplatom dugova. Taj promet višestruko se povećava prilikom realizacije neke veće popravke u KAP-u gdje su izvođači domaća preduzeća.

Remont peći za pečenje anoda košta na primjer 3,5 miliona eura, postavljanje krovova u Elektrolizi 1,5 miliona. Samo za jogurt za doručak radnicima KAP godišnje domaćem proizvođaču plati oko 30-35.000 eura.

Za neto zarade zaposlenih KAP godišnje isplati oko 17 miliona eura koje ulaze u sistem kroz potrošnju. Da bi KAP uopšte radio četiri godine, sa druge strane, bile su neophodne četvorogodišnje subvencije za struju koje su Vlada, odnosno, građani platili u iznosu od 60 miliona eura.

Dojče banka je u prvom kvartalu ove godine prinudno naplatila iz budžeta 23,4 miliona eura. Konstantna prijetnja nad državnim budžetom su dugovi KAP-a prema VTB banci u iznosu od 60 miliona i prema OTP banci u iznosu od oko 49 miliona (sa kamatama).

Galerija

Kombinat aluminijuma FOTO: Luka Zeković

( Milorad Milošević )