Depeche Mode: Melanholija i autodestrukcija

Osamdesetih godina harali su bendovi koji su u eri sintisajzera znali da naprave efektne trominutne klubske pop pjesme. Iako nije lako osmisliti medoličnu pjesmu koja je istovremeno i rimtična, za njih je mnogo teže bilo da se prilagode svakoj novoj promjeni na muzičkoj sceni: dolaskom 90-ih gotovo svi ovi bendovi nestaju, jer nisu shvatili da se duh vremena promjenio. Depeche Mode su jedna od rijetkih grupa koja ne samo da je uspjela da se prilagodi novoj dekadi, već i iz nje izvuče najbolje trenutke u karijeri. Konstantna potraga za novim na području synth-pop zvuka napravila ih je glavnim inovatorima elektronskog zvuka uz autore kao što su Geri Njuman, New Order i The Human League.

Priča o Depeche Mode počinje krajem 70-ih u Bazildonu, kada su Vinsent Klark i Endrju Flešer osnovali bend. Ubrzo im se pridružio gitarista i klavijaturista Martin Gor. Pravi preokret se dogodio 1980. godine dolaskom lokalnog delikventa Dejva Gana za pjevača. Ujedinjeni sa ovom punk personom na čelu, mijenjaju ime u Depeche Mode.

Nakon prva dva singla koja nisu na sebe skrenula puno pažnje tek kada su potpisali za ”Mute” i objavili čuvenu ”Just Can’t Get Enough” stvari su se konačno pokrenule sa mrtve tačke. Poletni ritam i optimistična melodija pjesme koja je završila na TOP 10 listi singlova bili su savršena odskočna daska. I upravo u trenutku kada se uspješno prodavao prvi album ”Speak and Spell” (1981) i otvorila su se vrata komercijalnog uspjeha napustio ih je Dejvid Klark. Kao jedini kompozitor pjesama, poznat po svojim pop melodijama koje brzo ulaze u uho, Klark ih je ostavio na milost i nemilost tek stečene publike.

Preuzevši na sebe najteži dio posla, komponovanje novih pjesama, Martin Gor ne samo da je uspio da održi Depeche Mode (pojačan sa Alanom Vajlerom) na top listama sa drugim albumom ”A Broken Fame” (1982) već i napravi pjesmu ”See You”, koja je postigla još veći uspjeh od ”Just Can’t Get Enough”.

Na njemu se vide prvi tragovi Gorove melanholije koja će postati zaštitni znak benda, ali tek sa narednim ”Construction Time Again” (1983), Gor uspjeva da uđe u kondiciju koja će godinama postajati sve bolja. Treći album Depeche Mode je ambiciozniji nego sve što je Dejvid Klark radio do tada. Iako veoma pjevljive, pjesme su nosile teret egzistencijalnog preispitivanja koje je nedostajalo tadašnjoj elektro-pop sceni. Sa izvandrednim pjesmama kao što su ”Love, In Itself” i ”Everything Counts”, ”Construction Time Again” je djelimično uspješan jer nema konstantno prisustvo dobrih numera na svom spisku.

Ambiciozni ”Some Great Reward” (1984) je ne samo označio komercijalni proboj za Depeche Mode, već je u estetkom smislu potvrdio njihov status autora. Prepoznat kao najbolji synth-pop album 80-ih, on je sa savršenim miksom industrijskog zvuka, popa i plesne muzike uspio da u svojih 40 minuta objedini emocionalno i melodijski sve što je elektronika tog doba mogla da uradi. Često potcjenjivan u odnosu na predhodni album ”Black Celebration” (1986) je napravio korak u pravcu uvrnutijih atmosfera i mračnijih pjesama. Sa ambijentalnom teksturom i bizarnim muzičkim motivima, ”Black Celebration” je u aranžmanskom pogledu njihov najsloženiji album do tada. Singlovi kao što su ”A Question of Time” i ”Stripped” opisuju jedan sablasno izolovan adolescenski život koji je lišen bilo kakve nade u konačno odrastanje. Izuzetno je hrabro za bilo koji bend koji je upravo ostvario komercijalni uspjeh u Americi da snimi ovako mračnu ploču i da na kraju ipak ostane na top listama (slični scenario je u to vrijeme pratio i The Cure).

Predvođen udarnim singlovima ”Never Let Me Down Again” i ”Behind the Wheel” ”Music for the Masses” (1987) je osvojio novu publiku i učinio ih velikim zvijezdama. Prodat u preko milion primjeraka u Sjedinjenim Državama i praćen koncertnim albumom i filmom ”101” (snimljen pred publikom od 80.000 ljudi), ”Music for the Masses” je pokazao bend u punoj snazi koji ne poznaje nikakve granice. Ipak i Depeche Mode su spoznali da ih imaju: nakon što su dovedeni na ivicu destrukcije svojim rock and roll načinom života, vratili su sa najboljim albumom u karijeri - ”Violator” (1990). Sa genijalnim pjesmama koje se smjenjuju od početka do kraja, album kao da je ispisan krvlju članova Depeche Mode: ta količina drame i epike nikada nije viđena u okvirima elektronske muzike.

Nakon pjesama kao što su ”World in My Eyes”, ”Personal Jesus”, ”Enjoy the Silence” i ”Policy of Truth” postalo je jasno da su Depeche Mode prevazišli žanr i postali nešto više od toga. ”Songs of Faith and Devotion” (1993) je krenuo u sličnom pravcu, koristeći se ovog puta mnogo više gitarama i živim instrumentima. On je ujedno i uvertira u samouništenje benda koje je eskaliralo Dejvovom heroinskom zavisnošću i Vajlderovim odlaskom iz benda. Nakon toga su snimili podcjenjeni ”Ultra” (1997) koji je nakon izvanrednog uvoda u drugom dijelu slabiji, ali daleko bolji od djelimično uspješnog ”Exciter” (2001). 2005. izlazi povratnički ”Playing the Angel”. Album je Depeche Mode ponovo vratio na vrhove top lista objedinjujući kritičare u stavu da je to njihov najbolji album nakon ”Violator”.

Depeche Mode su najznačajniji synth-pop bend 80-ih. Započeli su karijeru kao grupa koja je cjelokupni zvuk bazirala na elektronici, da bi ga vremenom obogatili elementima rocka. Ono što predstavlja njihov poseban kvalitet je sposobnost da u okvirima electro-popa pronađu dramu koja je bila strana biću tog žanra. Iako je velika doza melanholije formula za komercijalni neuspjeh, Depeche Mode su unikatni, jer su i pored toga uspjeli da dođu do širih masa, pa su sa dvanaest TOP 10 albuma i 48 singlova, najprodavaniji synth-pop bend svih vremena.

Sa istorijom koja je ispunjena nervnim slomovima, autodestruktivnim porivima za alkoholom i heroinom, Depeche Mode su uvijek izlazili kao pobjednici koji su se nakon nekoliko reinkarnacija uvijek vraćali doslovno iz mrtvih (Dejv Gan je nakon jednog overdouza bio nekoliko minuta klinički mrtav). Depeche Mode su spoj suprotnosti kreativnog dua: Dejva Gana koji je ekstroverni šoumen, muskulaturna snaga benda, i introvernog kompozitora, izvanrednog Martina Gora, čija sentimentalna subverzivnost je savršeno opisala anomalije ljudskih emocija.

U trenutku kada je synth-pop kao žanr počeo da gubi na značaju, Depeche Mode su pravili najbolju muziku. Upravo u eri kada sintisajzerku muziku počeo da suzbija indie-rock i neotradicionalni američki mejnstrim sa jedne i klubska scena sa druge strane, objavili su najbolje albume, paradigmatične za cjelokupni žanr. U odnosu na anemični zvuk svojih kolega, Depeche Mode su za razliku od njihovog bezdušnog pristupa muzici (što svoje korijene vuče od samih korjena elektronike - robotizovanoj poetici Kraftwerka), bili spremi da svoj zvuk ”uprljaju” organskim elementima - mračnim emocijama zahvaljujući kojima su uzimani ozbiljnije od drugih synth-pop autora.

Zahvaljujući Duran Duran, Ultravox i Spandau Ballet, dogodio se fenomen ”druge britanske invazije”, odnosno momenat kada je engleska muzika zapljusnula Ameriku sa synth-manijom i promjenila muzičku scenu (čak je i Majkl Džekson pod njihovim uticajem snimio ”Thriller” iz 1982. godine). U posljednjoj invaziji ostrvske muzike (nakon toga britanska scena više nikada istorijski neće biti dominantna, jer su se krajem 80-ih razvili autentični američki žanrovi kao što su grunge, alternativni rock i hip-hop), Depeche Mode su imali poseban status.

Doza melanholije i mraka koja datira još od post-punka i dark-rocka odaje utisak da drugi bendovi ovog žanra djeluju kao profani autori koji se prije bave prostim stvarima kao što je stil oblačenja ili poziranje za klavijaturom nego dubokim razumjevanjem onoga što rade. Doza Martinove ozbiljnosti i Dejvov senzitivan glas, učinili su bend unikatnim sentimentskim draguljem 80-ih i 90-ih. Bez njihovog postojanja legitimnost cijelog synth-popa bi bila dovedena u pitanje. Ovako imamo bend koji je žanr pokazao u jednom pozitivnom svjetlu jer su izgradili specifični zvuk koji krasi dobar balans nezavisnog i mejnstrim zvuka.

( Nemanja Bečanović )