Protesti u Evropi daleko od revolucije

U kafiću u blizini nekadašnjeg zatvora Bastilja u Parizu, aktivisti su prošlog mjeseca održali sastanak kako bi odlučili hoće li se pridružiti sindikatima koji protestuju protiv mjera štednje francuske vlade. Svega pet osoba se pojavilo u Kafeu Maldoror, omiljenom okupljalištu radikalne ljevice.

Čak i gradu čiji revolucionarni korijeni datiraju još od poznatog ustanka 1789. koji počeo na kapijama ozloglašenog zatvora, pozivi na formiranje evropskog narodnog fronta protiv žestokih budžetnih rezova ne nailaze na odziv kod sadašnje generacije, navodi se u analizi agencije Rojters.

„U Francuskoj ljudi su frustrirani, zabrinuti su za zemlju i za ekonomsku situaciju, međutim, trenutno većina ljudi ne želi revolucionarnu promjenu“, kazao je Gaston, 36-godišnji bibliotekar na sastanku u Maldororu.

Milioni ljudi se osjećaju siromašnim dok zemlje koje su godinama kršile budžetna pravila primoravaju na smanjenje javne potrošnje kako bi ponovo pridobile povjerenje investitora.

Nema solidarnosti

Izlivi uličnog bijesa su potresli Grčku i Španiju, dvije zemlje čiji građani skupo plaćaju razuzdanost prošlih lidera.

Policija u Atini je prošle nedjelje ispalila suzavac kako bi rastjerala demonstrante koji su bacali Molotovljeve koktele ispred parlamenta. Aktivisti žele da protesti pređu evropske nacionalne granice. Grčki demonstranti su prošle nedjelje nosili italijanske, portugalske i španske zastave.

Međutim, nema puno odjeka na ulicama bogatijih zemalja sjeverne Evrope, čije ostarjele populacije i politički umjerena omladina nijesu previše zainteresovani da učestvuju u protestima. Do sada protestima nedostaje duh poput onog 1968. protiv američkog učešća u vijetnamskom ratu koji je u Evropi prerastao u snagu koja se zalaže za šire društvene promjene. Pozivi protestnih grupa u Španiji na evropski generali štrajk 14. novembra uglavnom su prošli bez odziva. Marševi su planirani, ali se sindikati nijesu odlučili na štrajk.

Saosjećanja je još manje u Njemačkoj, gdje mnogi smatraju da je njihova zemlja već sprovela bolne reforme potrebne u javnim finansijama a istraživanja javnog mnjenja pokazuju snažnu podršku zahtjevima kancelarke Angele Merkel da njihovi evropski susjedi učine isto.

Populacija sve starija

Demografija može objasniti zašto aktivisti imaju problema da obezbijede podršku.

Rojters podsjeća da su 1960. u prosjeku bila trojica Evropljana ispod 14 godina na svakog penzionera. Upravo je ta genereacija bejbi-bumera poslije Drugog svjetskog rata, osam godina kasnije, predvodila proteste 1968.

Demografija može objasniti zašto aktivisti imaju problema da obezbijede podršku

Brojke, međutim, nijesu na strani današnje omladine. Niže stope nataliteta i duži životni vijek uticali su da prosječna starost u Evropi sa 31 krajem 1960-ih poraste na današnjih 40. Do 2060. biće dva penzionera na svaku mladu osobu. Ipak, oni imaju puno razloga da se ljute. Nezaposlenost među mladima, skoro zanemarljiva u Evropi 1960-ih, sada iznosi 23 procenta širom 17 članica euro zone. Jedan od dvojice mladih Španaca ili Grka je bez posla. Mladi Evropljani takođe postaju svjesni da će nagomilani dug i te kako opteretiti njihovu budućnost. Oni koji imaju posao suočeni su sa težim uslovima za rad dok se kompanije bore kako bi bile konkurentne međunarodnim rivalima koji zaposlenima daju niske plate.

I mada je osjećaj panike prisutan i kod bolje stojećih mladih ljudi u sjevernoj Evropi, često je ograničen malodušnošću i nesposobnošću da definišu političku alternativu. „Ljudi oko mene su zabrinuti, ali se u svom srcu pitaju da li uopšte postoji alternativa mjerama štednje“, kazao je Fabjen Perila, 24-godišnji inženjer u Parizu.

Praktični, ne ideolozi

I mada istraživanja javnog mnjenja pokazuju da mladi Evropljani naginju ljevici, marksizam koji je zapalio generacije u prošlosti ima manje pristalica od pada Sovjetskog Saveza, što pokazuje i pad popularnosti preostalih komunističkih partija širom kontinenta. Predsjednik francuskog studentskog sindikata UNEF Emanuel Zemur – čiji je prethodnik Žak Savažo predvodio francuske proteste 1968 – kazao je da mnoge studente ne pokreće nikakva ideologija.

„Mi smo generacija koja samo poznaje trijumfalni liberalizam“, kazao je Zemur govoreći o politikama slobodnog tržišta kojima je izložena većina Zapada od 1980-ih. „Mladi ljudi su praktični, a ne ideolozi“.

Sindikati oslabljeni

Ukoliko revolucionarni duh nedostaje mladim Evropljanima, ni radničke grupe koje su u prošlosti bile veliki izvor uličnih protesta nijesu što su bile. Krajem 1995, francuske saobraćajne mreže su bile paralizovane nedjeljama dok su sindikati predvodili štrajkove i proteste protiv socijalnih rezova koje je sprovodila konzervativna vlada Žaka Širaka.

Ipak, zakon iz 2007. je od tada u velikoj mjeri ograničio mogućnosti sindikata zahtijevajući od njih da pruže osnovnu uslugu javnog saobraćaja. Kasnije su usvojeni zakoni koji su na sličan način ograničili sindikate prosvjete. Štaviše, usvojen je i zakon koji obavezuje sindikate da svaki protest najave prilično unaprijed, što omogućava jednoj od najbolje opremljenih policija na svijetu da isplanira detaljan nadzor i kontrolu protestnih marševa. „Francuski sindikati su značajno oslabljeni u posljednjih deset godina. Oni se suočavaju sa krizom povjerenja“, kazao je Stiven Siro, sociolog specijalizovan za protestne pokrete.

I mada su protestni marševi protiv reformi penzionog sistema predsjednika Nikole Sarkozija 2010. privukli više ljudi nego ikada u francuskoj istoriji, njegova vlada je ipak uspjela da usvoji reformu bez izmjena – što je gorak poraz za protestni pokret.

Širom Evrope, sindikati priznaju da ne uspijevaju da dopru do mladih radnika, od kojih mnogi ne uživaju u istim pravima kao njihove starije kolege, i ne uspijevaju da se povežu sa rastućom vojskom nezaposlenih Evropljana, zaključuje se u analizi britanske agencije.

Galerija

( Nada Bogetić )