Jake privredne regije u Evropi žele otcjepljenje od matičnih država

Nekoliko regija u Evropi teži nezavisnost: Škotlanđani, Baskijci i Katalonci žele sopstvenu državu, u Belgiji se spore Flamanci i Valonci. Sve to se može protumačiti kao antitrend evropskim integracijama.

"Rule Britannia - ali ne kod nas!" Ovako bi mogao da glasi slogan škotskog pokreta nezavisnosti. Nakon više od 300-godišnje pripadnosti Ujedinjenom Kraljevstvu Velike Britanije, Škotlanđani bi 2014. na referendumu trebalo da se izjasne o državnoj samostalnosti, piše Dojče Vele.

Odgovarajući sporazum o održavanju referenduma su u ponedjeljak (15.10.) potpisali britanski premijer Dejvid Kameron i šef škotske regionalne vlade Aleks Salmond. Sa željom za nezavisnošću Škoti se nalaze u dobrom društvu u Evropi.

To su prije svega jake privredne regije u Evropi, koje žele da se osamostale od matične države. Tako su prema navodima evropske agencije za statistiku Eurostat, regije Katalonija i Baskija, koje teže nezavisnosti, ostvarile skoro četvrtinu španskog bruto domaćeg proizvoda (BDP), iako zajedno čine manje od deset odsto teritorije Španije. Italijanski sjever sa Južnim Tirolom i regijom metropole Milana ne želi više da sufinansira slabi jug zemlje. A i Škoti bi radije za sebe zadržali zaradu od eksploatacije nafte.

Posebno je teška situacija u Belgiji, gdje flamanski separatisti sve upornije zahtijevaju otcjepljenje od francuskog govornog područja na jugu zemlje. Flandrija doduše obuhvata samo trećinu teritorije, ali je zaslužna za skoro 60 odsto BDP-a Belgije.

Pored ekonomskih razloga, postoje brojni drugi argumenti za nezavisnost, kaže profesorica Silke Gotš-Elten, etnolog pri Univerzitetu Kiel. Ti argumenti, dodaje ona, služe definisanju sopstvenog identiteta:

Pokreti nezavisnosti u zapadnoj i južnoj Evropi žele da prije svega očuvaju samostalnost svog naroda. Ali to im samo, prema međunarodnom pravu, ne daje pravo da protiv volje matične države proglase samostalnost

"Jezik, zajednička istorija, ili ono što se uopšteno zove kulturom. Religija pritom može da igra veliku ulogu, ali i i geografski aspekti, je li neka regija, recimo, na rubu ili u centru neke zemlje."

Pokreti nezavisnosti u zapadnoj i južnoj Evropi žele da prije svega očuvaju samostalnost svog naroda. Ali to im samo, prema međunarodnom pravu, ne daje pravo da protiv volje matične države proglase samostalnost, pojašnjava profesor Kristijan Hilgruber sa Univerziteta u Bonu.

"U tome se stručnjaci međunarodnog prava uglavnom slažu - osim, u slučaju da je došlo do grubog postupka protivno ljudskim pravima sve do genocida - kao što je to bio slučaj na Kosovu", kaže Hilgruber.

U tadašnjoj srbijanskoj pokrajini su 1998/99. desetine hiljada ljudi izgubili živote u sukobima između srpskim trupa i pobunjeničke Oslobodilačke vojske Kosova UČK.

Pri raspadu nekadašnje Čehoslovačke u Češku Republiku i Slovačku je to bilo drukčije. Taj korak je 1993. uz uzajamnu saglasnost sproveden mirno i tiho, pa su nastale dvije samostalne države.

Iako je u evropskim državama poput Španije i Irske uvijek iznova dolazilo do napada separatističkih grupa, stručnjak međunarodnog prava Kristijan Hilgruber u Evropi ne očekuje ozbiljnija odstupanja kao što je to bio slučaj u dugogodišnjim ratovima za nezavisnost u drugim djelovima svijeta, kao na primjer u Eritreji, Istočnom Timoru ili Sudanu.

Škotskoj neće biti dopuštena nazevisnost ukoliko ne preuzme i dio dugova Ujedinjenog Kraljevstva

Pri otcjepljenju od matične države, kao u slučaju škotske težnje, Hilgruber probleme uočava na drugim mjestima:

"Naravno da će imati o čemu da se raspravlja, ako ćemo to tako nazvati - o posljedicama razvoda, posebno o raspodjeli imovine i dugova: Škotskoj neće biti dopuštena nazevisnost ukoliko ne preuzme i dio dugova Ujedinjenog Kraljevstva."

Stoga će cijela priča vjerovatno završiti tako što će Škoti biti zadovoljni time da im London ustupi više ekonomske nezavisnosti, ali bez potpunog otcjepljenja od Ujedinjenog Kraljevstva, procjenjuje Kristijan Hilgruber, navodi Dojče Vele.

( Vijesti online )