Kako partije planiraju da privuku strane investitore u Crnu Goru
Osim nižih poreskih stopa, učesnici izbora smatraju da je za privlačenje investicija bitna pravna stabilnost, izmjene propisa iz oblasti urbanizma, ukidanje biznis barijera
Crna Gora nekoliko godina bilježi pad priliva stranih direktnih investicija (SDI). Prema preliminarnim podacima, prošle godine je ostvaren neto priliv stranih direktnih investicija za 29,5 odsto manji nego u 2010. godini.
Učešće neto priliva SDI u procijenjenom bruto-domaćem proizvodu za 2011. godinu iznosilo je 11,9 odsto, što je za oko šest procenata manje učešće u poređenju sa 2010. Negativan trend je nastavljen i u ovoj godini i pitanje je koliko će trajati.
“Vijesti” su pitale učesnike predstojećih parlamentarnih izbora kako bi privukli kvalitetne strane investitore, koji su to konkretno sektori privrede u kojima priželjkuju investicije, da li imaju predrasude prema investitorima koji dolaze sa Bliskog istoka ili ofšor destinacija u odnosu na investitore iz zemalja EU, zašto su u Crnoj Gori rijetke grinfild investicije i šta mislite da bi u tom smislu odmah trebalo promijeniti.
Pozitivna: Afere loš signal
„Konkurentske prednosti, poput eura i niskih carina, nestale su. Dok se u mnogim zemljama registracija firmi obavlja elektronski, za svega desetak minuta, mi se i dalje pozivamo na niske poreske stope”.
„One, ipak, nijesu dovoljan razlog da privuku inostrane ulagače. Investitori prvenstveno vrednuju pravnu stabilnost zemlje potencijalnog domaćina grinfild investicija, a ne samo profit, jeftinu radnu snagu, tržište... Neefikasno sudstvo, kao i korupcionaške privatizacione afere koje i dalje potresaju zemlju, nikako nijesu dobar signal, pa posljednjih godina sve ostaje na zainteresovanosti bez konkretnih investicionih projekata”, ocijenio je Mladen Bojanić, kandidat za poslanika sa liste Pozitivna Crna Gora.
Radovan Obradović, kandidat za poslanika sa liste aktuelne vlasti, izjavio je da je Crna Gora sigurna, ekonomski i politički stabilna država sa potencijalom da nastavi ekonomski rast i izuzetno privlačnim investicionim ambijentom koji je, kako tvrdi, “jedan od najpovoljnijih u Evropi”.
“Naš cilj je očuvanje postojećih povoljnih uslova, smanjenje biznis barijera i unapređivanje poslovnog ambijenta. Počeli smo projekat razvoja biznis zona kojim su investitorima omogućene brojne poreske i administrativne olakšice”, kazao je Obradović.
Zarija Pejović, kandidat za poslanika liste Demokratskog fronta, ocijenio je da države u okruženju “u cilju privlačenja investicija otvaraju industrijske zone, osposobljavaju radnu snagu, subvencionišu zarade”.
“Pojedine opštine u Srbiji privukle su na stotine miliona eura grinfild investicija i zaposlile na hiljade ljudi. Kod nas se država hvali najnižim poreskim stopama, a iza očiju javnosti naplaćuje korupcionaški porez, koji se kasnije vraća kroz nepoštovanje ugovora od strane investitora, istakao je Pejović.
SNP: Izbjegavati ofšor firme
U SNP-u smatraju da se kvalitetni investitori mogu privući isključivo uz ozbiljni investicioni ambijent, a to nisu samo niske poreske stope, već i jasne i brze administrativno– sudske procedure, poštovanje svojine i ugovornih obaveza, kao i prostorni red u državi.
“SNP će insistirati da u postupcima privatizacije ili novih investicija ne mogu učestvovati kompanije sa ofšor destinacija, kao i da lokalne samouprave gdje je predviđena investicija, budu i formalno i suštinski zastupljene u svim državnim timovima prilikom pregovora sa investitorima”, zvanično su odgovorili iz SNP-a.
“Nažalost u saznanju sam da lokalne samouprave ne da nemaju ovu svijest, već tjeraju investitore, kroz pristup počni ti da radiš, mi ćemo već izdati papire”
Bojanić smatra da iako je Crna Gora par godina nakon sticanja nezavisnosti imala najveću stopu stranih investicija po glavi stanovnika u Evropi, “naši ekonomski problemi nisu riješeni, već samo zamaskirani, tako da su sa pojavom ekonomske krize snažno došli do izražaja”
“Odgovarajući podsticaji, kao: oslobađanje od plaćanja poreza na dobit i/ili poreza na nepokretnosti za novoformirana pravna lica u određenom periodu, subvencionisane kamatne stope za investitore koji otvaraju radna mjesta, naročito ako su izvozno-proizvodno orjentisani, otvaranje slobodnih zona u cilju regionalnog razvoja su mjere koje mogu značajno unaprijediti privlačnost domaćeg investicionog ambijenta”, naglasio je Bojanić.
Front: Ne umiju sa grinfild investicijama
Pejović smatra da poluge privlačenja grinfild investicija treba da budu lokalne samouprave “kroz davanje na korišćenje prostora u industrijskim zonama, uz komunalne priključke i edukaciju neophodne radne snage”.
“Nažalost u saznanju sam da lokalne samouprave ne da nemaju ovu svijest, već tjeraju investitore, kroz pristup počni ti da radiš, mi ćemo već izdati papire”, naveo je Pejović.
On priželjkuje investicije u prerađivačkoj industriji i prije svega u granama za koje kod nas postoji proizvodnja primarnih sirovina.
“Prerada zahtijeva viši nivo tehnologije, upotrebu kvalifikovane radne snage, ima “spillover” efekat, što znači da vuče otvaranje novih pogona na adekvatnom tehnološkom nivou”, napomenuo je Pejović.
U SNP-u smatraju da je energetika ključna razvojna šansa i žele da Crna Gora, Srbija i Republika Srpska, odnosno BiH zajednički nastupe prema ozbiljnim investitorima i valorizuju zajednički, naročito hidroenergetski potencijal.
“Oblast nafte i gasa je još jedna šansa i smatramo da, prije svega ruske kompanije, mogu biti zainteresovane za ozbiljna ulaganja u istraživanja, i eventualnu eksploataciju. I sektor saobraćaja je ključan i SNP će prioritet dati investiranju u punu modernizaciju dijela pruge Beograd – Bar koja, uz postojeće kapacitete i potrebu modernizacije Luke Bar predstavlja saobraćajnu kičmu Crne Gore”, saopštili su iz SNP-a.
U Frontu su naglasili da investitori iz EU donose kulturu poslovanja te da u principu ne nastupaju korupcionaškom logikom
Iz SNP-a najavljuju da će „radikalnim izmjenama zakonskih propisa iz oblasti poreskog sistema, svojinskih odnosa, a naročito propisa oblasti urbanizma i prostornog planiranja, ekologije i biznis ambijenta stvoriti povoljne uslove i za ulaganja u grinfild projekte”.
U aktuelnoj vladajućoj DPS-SDP koaliciji su ponovili da su im strateški cilj investicije u sektorima turizma, energetike, poljoprivrede, malih i srednjih proizvodnih preduzeća, a veliki potencijal razvoja u dugoročnom periodu su biznis zone.
“U predstojećem četvorogodišnjem periodu očekuje se realizacija konkretnih investicija na razvoju termo i hidro potencijala i povezivanja Italije i Crne Gore podmorskim kablom koji će omogućiti izvoz električne energije po povoljnim uslovima”, kazao je Obradović.
DPS: Nije teško vidjeti ulaganja
Obradović smatra da stvaraju ambijent za investicije i da u Crnoj Gori “nije teško uočiti velike grinfild investicije koje će u nekim slučajevima preći i iznos od milijardu eura, poput Porto Montenegra, Luštice Development u Tivtu, novi i ozbiljni kapaciteti u mesnoj i mliječnoj industriji, razvoj novih farmi i kapaciteta proizvodnje vina, kao i oko stotinu novih hotela”.
Bojanić smatra da moramo razvijati sektore energetike i turizma, ali i poljoprivrede koja je, kako ističe, nepravedno zanemarena.
Crna Gora, smatraju u aktuelnoj vlasti, je destinacija otvorena za ulaganja i u njoj posluju investitori iz 88 zemalja. Pravnom regulativom, istakao je Obradović, utvrđeno je da oni imaju nacionalni tretman i ne postoje nikakve predrasude, bez obzira na to iz koje zemlje dolaze.
U Pozitivnoj obećavaju da je važnije da je kvalitetan investitor te da neće praviti razliku prema geografskoj pripadnosti”.
U Frontu su naglasili da investitori iz EU donose kulturu poslovanja te da u principu ne nastupaju korupcionaškom logikom.
“Kažem u principu jer imamo opravdanu sumnju da je korupcija bila prisutna kod privatizacije Telekoma, gdje je investitor dolazio iz zemlje EU. Mada je slučaj institucionalno procesuiran, što potvrđuje iznesenu tezu. EU investitori su rijetki u Crnoj Gori zato što vlast bira investitore koji su spremni na 'dilove'”, zaključio je Pejović
Oštro sankcionisati zloupotrebe na berzi
Na pitanje kako vratiti investitore na tržište kapitala (berzu), sagovornici različito odgovaraju, ali najviše kritikuju dosadašnji rad Komisije za hartije od vrijednosti.
“Povratak investicija ili povjerenja u tržište kapitala može se realizovati kroz veću transparentnost u poslovanju kompanija, odnosno kroz veću korporativnu kulturu menadžmenta prema vlasnicima kapitala. KHOV mora unaprijediti kapacitete”, smatra Pejović.
Obradović je istakao da novi Zakon o tržištu kapitala obuhvata najnovije EU standarde i praksu te da bi ta regulativa trebalo da dodatno doprinese prepoznatljivosti tržišta kapitala kod inostranih ulagača. Bojanić je naglasio da je osnovni i jedini način da se ponovo uspostavi povjerenje u tržište kreiranje povjerenja u regulatora.
“Oštro treba sankcionisati sve vidove zloupotreba na tržištu. Mora se zaustaviti praksa da određeni investitori u kontinuitetu ostvaruju veće zarade od ostalih, iako trpe isti rizik ulaganja”, upozorio je Bojanić.
U SNP-u smatraju da će se investitori vratiti kada se vrati i povjerenje u berzu, “koje je narušeno lošim radom, prije svega KHOV, načinom rada privatizacionih fondova, berzanskim špekulacijama”.
“Korjenitim promjenama takvog ponašanja, odnosno uvođenjem reda stvoriće se uslovi da berza u suštini bude faktor razvoja i rasta ekonomije, a ne faktor neopravdanog bogaćenja malog broja pojedinaca, odnosno kompanija i vlasnika i upravljača privatizacionih fondova”, zaključili su iz SNP-a.
Galerija
( Milorad Milošević )