Grafike Dragana Cohe: Iz jednog daha

Tivatski Centar za kulturu, sredinom avgusta ove godine, priredio je u galeriji Ljetnjikovac "Buća-Luković" izložbu grafika istaknutog beogradskog umjetnika Dragana Cohe (Požarevac, 1955). Coha je diplomirao i završio magistarske studije (1981) na Akademiji likovnih umjetnosti u Beogradu na odsjeku grafike u klasi profesora Boška Karanovića.

Do sada je imao više od dvadeset pet samostalnih, a učestvovao je na preko sto pedeset kolektivnih izložbi u zemlji i inostranstvu. Dobitnik je više nagrada, član ULUS-a od (1979) i DLU Štutgarta od (1986), radi na FLU u Beogradu u Centru za grafiku i vizuelna istraživanja.

U izložbenoj dvorani na spratu ljetnjikovca, prezentirano je četrnaest tabli postavljenih između dva stakla, koje su ostvarene litografskom tehnikom u koloru na specijalnom grafičkom papiru.

U toj vrlo nadahnutoj stvaralačkoj igri na litografskoj ploči, upravo masna kreda, tuš, pero, četka i vosak, te virtuozan i raskošan potez, dosežu zavidne likovne nivoe

Na svakoj tabli uz grafički list, izložen je poetizirani zapis identične veličine, printovan na istovjetnom grafičkom papiru, beogradskog književnika Vuka Krnjevića, čije je poetsko veče pod nazivom "Niz Boke" održano iste večeri u đardinu bajkovitog ljetnjikovca.

Neki od tih naziva iz bokeškog niza su: "Tivatska pijaca", "Svratište u Stolivu", "Pramaljeće u Dobroti", "Log u Župi tivatskoj". Teško da se sa sigurnošću može ustvrditi da grafički listovi predstavljaju neposredne ilustracije prozno-poetskih zapisa, prije bi se moglo reći da litografski otisci estetski prate tekstualne priloge, ili, pak, obrnuto.

Ovo proizilazi iz činjenice što su grafike ostvarene u poluapstraktnom kontekstu, isključivo sa mjestimičnim simboličko-asocijativnim usmjerenjima, a prilikom globalne vizuelizacije teško je pronaći korelativnu sponu.

Samo sporadično, iz mekih koloritnih pretakanja, melanža i maglina, izroni poneki ženski anđeoski lik, iskoči silueta crne pudle, zatalasa riba, javi se ptica, bljesne feral ili mjesečev srp, ali sve te suspregnute naznake javljaju se pretežno kao neke sasvim sporadične pojavnosti.

Tih četrnaest litografskih otisaka, zasigurno pripadaju autorskoj mapi koja je realizovana u jednom stvaralačkom dahu i u jedinstvenom inspirativnom turnusu.

Posebno je interesantno da se upravo kod litografije dobijaju vrlo mekani, vazdušasti, sfumato hromatski prelazi

Coha je vrsni umjetnik koji je istinski i na najbolji način specijalizovao i usavršio mnoge grafičke vještine, kako u tehničko-tehnološkom domenu, tako i u likovno-estetskom smislu. U toku stvaralačkog procesa on se koristi mnogim prethodnim iskustvima, specifikumima i saznanjima.

Posebno kod litografskih ostvarenja, za neke umjetnike važno je korišćenje foto-segmenata, nešto poput kolažnog postupka, ali su genijalna umjetnička ruka i mentalno-kreativni naboj zasigurno primarni.

U toj vrlo nadahnutoj stvaralačkoj igri na litografskoj ploči, upravo masna kreda, tuš, pero, četka i vosak, te virtuozan i raskošan potez, dosežu zavidne likovne nivoe. Litografija spada u red ravne štampe, pa stoga na ivicama otiska nema karakterističnog otpresnog falca.

Posebno je interesantno da se upravo kod litografije dobijaju vrlo mekani, vazdušasti, sfumato hromatski prelazi, boja se međusobno integriše i simbiozno kondenzuje. Tehnika litografije, upravo maksimalno ističe sve autorske crtačko-slikarske potencijale, kamena ili cinkana ploča na kojoj se neposredno supstituiše likovna cjelina, predstavlja gotovo neiscrpan eksperimentalni poligon za svakog pravog i vrhunskog umjetnika-grafičara, a jedan od takav odista i jeste Dragan Coha.

To se zasigurno veoma bjelodano osjeća na svakom grafičkom otisku iz ove nadahnute autorske mape.

( Slobodan Bobo Slovinić )