Preko zrikavaca se može mjeriti temperatura
Prema Dolberovom zakonu potrebno je izbrojati broj glasova malenih insekata u minuti, od tog broja oduzeti 40, zatim dobijenu cifru podijeliti sa 7 i konačno to sabrati sa 10
Stara narodna mudrost kaže da se zrikavci (ili ćirikavci) oglašavaju jače što je vrućina veća. Ili da, drugačije rečeno, njihova aktivnost (zričanje ili ćirikanje) raste sa povećanjem temperature vazduha.
Ono što vjerovatno nijeste znali je da je američki fizičar i pronalazač Amos Dolber (Dolbear) krajem 19. vijeka objavio članak "Zrikavac kao termometar” u kome je iznio formulu kojom se izražava sprega zričećeg „entuzijazma“ i temperaturnih prilika. Ovo doduše važi samo za sjevernoameričke zrikavce Oecanthus fultoni (na slici), ali približno može važiti i za poljske zrikavce.
Prema Dolberovom zakonu potrebno je izbrojati broj glasova malenih insekata u minuti, od tog broja oduzeti 40, zatim dobijenu cifru podijeliti sa 7 i konačno to sabrati sa 10.
Formula za računanje u Celzijusima glasi:
T > 10 + (N – 40)/7.
Očito je da bi po ovoj formuli zrikavac na temperaturi od oko 40 stepeni Celzijusa trebalo da se oglasi oko 250 puta u minuti, odnosno oko četiri puta u sekundi. Koliko to zvuči vjerodostojno, neka čitaoci sami prosude.
Dolberov zakon se pominje u popularnoj humorističnoj seriji „Veliki prasak“ u epizodi nazvanoj „The Jiminy Conjecture“, u kojoj se Šeldon i Hauard natežu oko vrste i imena zrikavca koji je ušao u Šeldonov stan.
Zrikavci su insekti srodni skakavcima. Začudo, mnogi ih miješaju sa cvrčcima. I sam članak u kome je Dolber 1897. objavio svoju neobičnu formulu naslovljen je izvorno “The Cricket as a Thermometer" što bi značilo “Cvrčak kao termometar” - iako pouzdano znamo da se priča odnosi na zrikavce. Još je neobičnije što rječnik kaže da se engleska riječ “cricket” prevodi i kao “popac” i kao “cvrčak” i kao “zrikavac”. Desanka Maksimović svakako nije imala dileme oko toga kada je u pjesmi “Pokošena livada” pjevala:
Livada kraj reke sanja./ Zrikavci tužno zriču./ Pomrlih trava duše/ još lebde vrh otkosa/ što se lagano suše. / O, vi ne znate tužnu/ o smrti trava priču./ Zrikavci tužno zriču...
Ćirikavci (ili zrikavci) su noćne životinje, a hrane se uglavnom biljnom hranom. Oglašavaju se samo mužjaci i to radi udvaranja ženkama. Pare se tokom ljeta, a jajašca polažu na jesen.
Obično su zelene i smeđe boje. Za razliku od cvrčaka, koji imaju poseban organ za oglašavanje, zvuk stvaraju tzv. stridulacijom, odnosno trljanjem krila o krilo ili noge o nogu.
Početkom februara ove godine na osnovu fosilizovanog tijela zrikavca starog 165 miliona godina rekonstruisan je njegov drevni pjev. Prainsekt je nazvan Archaboilus musicus, zbog očuvanih “muzičkih” rekvizita. Pjev je bilo moguće rekonstrisati zahvaljujući izvrsnoj očuvanosti krila. Zvuk je sličan današnjem, ali je nešto dublji, tako da se mogao čuti na većoj udaljenosti. Istraživanjem je rukovodio dr Fernando Montealegre Zapata, a izvještaj o tome objavljen je u časopisu PNAS.
Američki fizičar Amos Dolber je krajem 19. vijeka objavio formulu koja izražava spregu učestalosti ćirikanja i temperaturnih prilika
Galerija
( Slobodan Čukić )