O PROSTORU RODE

Ivandolska priča

Već mnogo godina ljeti dolazim na Durmitor, u Ivan do. Crno i Barno jezero na desetak minuta. Glavna planinarska staza prema Jablan jezeru, Crvenoj gredi, Ališnici, Bobotovom kuku i brojnim drugim planinarskim odrednicama prolazi kroz Ivan do. A tu je i kamp „Ivan do“ koji je tema ove ivandolske priče

352 pregleda0 komentar(a)
Zminje jezero, Durmitor, Žabljak, Foto: Damira Kalač
Jelisava Kalezić
31.08.2012. 08:27h
Postoji nešto duboko zapretano u savremenom urbanom življu: žudnja za planinom. Simbolička ljetnja selidba na planinu, po koji vikend, sedmicu ili duže, zavisno od raspoloživog vremena i novca. U Crnoj Gori i još ponegdje u Evropi, rijetki očuvani katuni svjedoče o tom starom stočarskom režimu života i privređivanja. Pitam se da li se to čuje u nama prastari zov ljeta i planine ili je nešto drugo što nas tako neodoljivo privlači planinama. Potreba gradskih ljudi ka potpunom predavanju prirodi? Upijanje slike uzbudljivih planinskih predjela, zvukova i mirisa šume i livade, sunca, vjetra? Ili mnogo toga još. Rijetko je na nekom prostoru takve raskošne planinske raznovrsnosti kao na Durmitoru. Razumjeće ovo zaljubljenici u planine i ljubitelji Durmitora. A to je veliko i raznoliko ljudsko pleme svih uzrasta. Već mnogo godina ljeti dolazim na Durmitor, u Ivan do. Crno i Barno jezero na desetak minuta. Glavna planinarska staza prema Jablan jezeru, Crvenoj gredi, Ališnici, Bobotovom kuku i brojnim drugim planinarskim odrednicama prolazi kroz Ivan do. A tu je i kamp „Ivan do“ koji je tema ove ivandolske priče.
Na lijepoj glavici u podnožju Međeda, sa pogledom na veličanstvenu panoramu durmitorskih vrhova, a s druge strane na panoramu Žabljaka, na površini od oko 2 ha (potpuno uređeno je hektar i po), od juna do septembra je kamperski raj. Kapacitet kampa je 30 šatora i 20 mobilnih kućica. Mali, srednji, veliki šatori, kamp prikolice, mobilne kućice. Kola i motocikli raznih evropskih registracija, neprestano dolaze i odlaze. Ako se zaviri u knjigu gostiju, nalazimo i kampere iz Japana, Izraela, Amerike, Australije, Novog Zelanda, Čilea, Argentine... Vlasnik, Radomir Šibalić, vrijedan i uporan čovjek, skoro tridest pet godina radi na uređenju i razvoju kampa. Šibalićev kamp je 2008. uvršten u mrežu njemačkog Automoto kamperskog saveza (ADACL). Kada se upoznaju okolnosti u kojima je nastao i radi ovaj kamp, onda je jasno da ga održava samo ogromna upornosti i trud. Ovaj preduzetnik je iskusio, i dalje iskušava, pogubnu praznu retoriku o „razvoju planinskog turizma“, a uz nju (još pogubniju, prazniju i licemjerniju) retoriku o ravnomjernom regionalnom razvoju. Od te „ravnomjernosti“ sjever Crne Gore sve više siromaši, privredno, infrastrukturno, demografski. I kao na primjeru ovoga kampa, život održava snaga prirode, vjera u rad i istrajnost.
„Pokušavao sam da dobijem dozvolu za kamp sredinom 80-ih, ali sve nešto nije moglo. Tek 1989, u vrijeme kad je Ante Marković postao savezni premijer, promijenila se politika prema preduzetnicima i dobio sam dozvolu“, kaže vlasnik kampa. Ali, brzo su došle teške godine, kad je turista bilo malo, a stranih ni malo. Ipak, kamp se održao i svake godine se unapređivalo po nešto. Onoliko koliko je to vlasnik mogao svojim radom i novcem. Sam je naručio i finansirao urbanistički i arhitektonski projekat kampa. Takođe je finansirao i uradio kablovski električni priključak od obližnje trafostanice. Raniji vazdušni električni vodovi su bili nebezbjedni, a i smanjivali su funkcionalnost prostora kampa. Smetali pejzažu. To je trebalo da finansira Elektroprivreda i Nacionalni park (planirano je podzemno vođenje niskonaponske mreže kroz područje NP Durmitor). Snabdijevanje kampa vodom je još preko starog cjevovoda, novi još nije priključen, tako da je neophodno imati rezervoar većeg kapaciteta nego što ima sada. A problem je i znatno veća cijena vode nego za domaćinstvo. Mnogo je neizvjesnosti i nejasnoća oko statusa kampa. Prošle godine, 2011, dobio je odobrenje za rad od resornog ministarstva. Ali, opet privremeno. Čeka se usvajanje prostornog plana područja Durmitora. U opštini kažu da ove jeseni treba da bude javna rasprava ovoga plana. Valjda će nakon usvajanja toga plana moći da dobije stalno odobrenje za kamp. Takođe je potrebna i saglasnost Direkcije nacionalnog parka koju je dobio. Ali, nijesu još razrađeni kriterijumi za određivanje godišnje tarife Nacionalnom parku. Međutim, zabrinjava pominjanje cifre od 0,5 eura po 1m2 površine kampa, a sezona je nepuna četiri mjeseca. Inače, do sada za razvoj kampa nije imao nikakvu finansijsku pomoć od opštine ili države. Nije uzimao nikakav kredit, jer namjenskih i povoljnih nije ni bilo. Najveću konkretnu i dragocjenu stručnu pomoć imao je kroz program koji je organizovao GTZ u saradnji sa nadležnim ministarstvom: savjetovanje u Budvi i posjeta sajmu u Esenu (2005), zatim obilazak kampova Hrvatskoj (2006) i Sloveniji (2007).
A od opštine Žabljak? Nikakve pomoći! Da je barem urađeno manje oko sto metara puta od glavne saobraćajnice prema Crnom jezeru do ulaza u kamp. Ali to nije ni u planu. Prije šest godina vlasnici vikendica iz Ivan dola i vlasnik kampa su organizovali zbor i zatražili prijem kod tadašnjeg, i aktuelnog, predsjednika opštine Žabljak, sa inicijativom za uređenje ovog turističkog naselja koje je počelo da se formira sredinom šezdesetih, a sada ima skoro sedamdeset kuća. Većina sa građevinskom dozvolom, znači plaćenim komunalnim doprinosima. A postojeći neuslovni prilazni put urađen je samodorinosom. Vlasnik kampa, naravno, plaća porez i sve komunalne takse, kao i vlasnici vikendica.
Predsjednik je primio delegaciju, pokazao mnogo DPSSDP razumijevanja i – na tome je ostalo. Čak nije ni prihvaćena ponuda od jednog vlasnika vikendice u Ivan dolu, da projekat puta uradi uz minimalnu nadoknadu.
Nedavno, u Žabljaku je prioritetno izgrađena ulica u kojoj imaju vikendice nekoliko važnih funcionera DPS-a. Opština je platila projekat, ostalo je finansirano iz Direkcije javnih radova. Prije šest godina je ignorisana inicijativa građana iz Ivan dola. Novca za projekt „funkcionerske ulice“ se našlo. Ispada da je paritet približno 1:10, odnosno jedan DPS funkcioner važan je kao deset građana. Zapravo to je stanje u crnogorskom društvu. Materijalizovano kroz komunalnu infrastrukturu (jasno je, i kroz šanse za zapošljavanje, ostvarivanje mnogih drugih prava i dr). Interesantno bi, a i dosljedno, bilo da deset puta „jednakiji“ građani plaćaju i deset puta veći porez. Za početak, do utvrđivanja porijekla stečene imovine.
Ipak, sam turistički značaj kampa u Ivan dolu opravdao bi ovdje ulaganje novca potrošenog za „funkcionersku ulicu“. A do tada, svakog ljeta ili vlasnik kampa u Ivan dolu, Radomir Šibalić, ili neko od vlasnika vikendica pokrpi betonom, o svom trošku, rupe na putu nastale prethodne zime. Ali, svakog jutra pogled na Međed, Bezimeni vrh, Bobotov kuk, Savin kuk ili šetnja oko Crnog jezera, učine da ne obraćamo previše pažnju na neprijatnosti sa putem, opštinskom upravom i druge sitnice te vrste. Prava nevolja je drugdje. U tome da opštinska uprava i državni zvaničnici posvećeni razvoju „elitnog turizma“ propuštaju da shvate suštinu. Kampovi kao što je ovaj u Ivan dolu su inkubatori i promoteri razvoja turizma.
Autorka je vanredna profesorica
u penziji, Građevinski fakultet
Univerziteta Crne Gore

Postoji nešto duboko zapretano u savremenom urbanom življu: žudnja za planinom. Simbolička ljetnja selidba na planinu, po koji vikend, sedmicu ili duže, zavisno od raspoloživog vremena i novca. U Crnoj Gori i još ponegdje u Evropi, rijetki očuvani katuni svjedoče o tom starom stočarskom režimu života i privređivanja.

Pitam se da li se to čuje u nama prastari zov ljeta i planine ili je nešto drugo što nas tako neodoljivo privlači planinama. Potreba gradskih ljudi ka potpunom predavanju prirodi? Upijanje slike uzbudljivih planinskih predjela, zvukova i mirisa šume i livade, sunca, vjetra? Ili mnogo toga još. Rijetko je na nekom prostoru takve raskošne planinske raznovrsnosti kao na Durmitoru. Razumjeće ovo zaljubljenici u planine i ljubitelji Durmitora. A to je veliko i raznoliko ljudsko pleme svih uzrasta.

Već mnogo godina ljeti dolazim na Durmitor, u Ivan do. Crno i Barno jezero na desetak minuta. Glavna planinarska staza prema Jablan jezeru, Crvenoj gredi, Ališnici, Bobotovom kuku i brojnim drugim planinarskim odrednicama prolazi kroz Ivan do. A tu je i kamp „Ivan do“ koji je tema ove ivandolske priče.

Na lijepoj glavici u podnožju Međeda, sa pogledom na veličanstvenu panoramu durmitorskih vrhova, a s druge strane na panoramu Žabljaka, na površini od oko 2 ha (potpuno uređeno je hektar i po), od juna do septembra je kamperski raj. Kapacitet kampa je 30 šatora i 20 mobilnih kućica.

Mali, srednji, veliki šatori, kamp prikolice, mobilne kućice. Kola i motocikli raznih evropskih registracija, neprestano dolaze i odlaze. Ako se zaviri u knjigu gostiju, nalazimo i kampere iz Japana, Izraela, Amerike, Australije, Novog Zelanda, Čilea, Argentine...

Vlasnik, Radomir Šibalić, vrijedan i uporan čovjek, skoro tridest pet godina radi na uređenju i razvoju kampa. Šibalićev kamp je 2008. uvršten u mrežu njemačkog Automoto kamperskog saveza (ADACL). Kada se upoznaju okolnosti u kojima je nastao i radi ovaj kamp, onda je jasno da ga održava samo ogromna upornosti i trud.

Ovaj preduzetnik je iskusio, i dalje iskušava, pogubnu praznu retoriku o „razvoju planinskog turizma“, a uz nju (još pogubniju, prazniju i licemjerniju) retoriku o ravnomjernom regionalnom razvoju. Od te „ravnomjernosti“ sjever Crne Gore sve više siromaši, privredno, infrastrukturno, demografski. I kao na primjeru ovoga kampa, život održava snaga prirode, vjera u rad i istrajnost.„Pokušavao sam da dobijem dozvolu za kamp sredinom 80-ih, ali sve nešto nije moglo.

Tek 1989, u vrijeme kad je Ante Marković postao savezni premijer, promijenila se politika prema preduzetnicima i dobio sam dozvolu“, kaže vlasnik kampa. Ali, brzo su došle teške godine, kad je turista bilo malo, a stranih ni malo. Ipak, kamp se održao i svake godine se unapređivalo po nešto.

Onoliko koliko je to vlasnik mogao svojim radom i novcem. Sam je naručio i finansirao urbanistički i arhitektonski projekat kampa. Takođe je finansirao i uradio kablovski električni priključak od obližnje trafostanice. Raniji vazdušni električni vodovi su bili nebezbjedni, a i smanjivali su funkcionalnost prostora kampa. Smetali pejzažu. To je trebalo da finansira Elektroprivreda i Nacionalni park (planirano je podzemno vođenje niskonaponske mreže kroz područje NP Durmitor).

Snabdijevanje kampa vodom je još preko starog cjevovoda, novi još nije priključen, tako da je neophodno imati rezervoar većeg kapaciteta nego što ima sada. A problem je i znatno veća cijena vode nego za domaćinstvo. Mnogo je neizvjesnosti i nejasnoća oko statusa kampa. Prošle godine, 2011, dobio je odobrenje za rad od resornog ministarstva. Ali, opet privremeno.

Čeka se usvajanje prostornog plana područja Durmitora. U opštini kažu da ove jeseni treba da bude javna rasprava ovoga plana. Valjda će nakon usvajanja toga plana moći da dobije stalno odobrenje za kamp. Takođe je potrebna i saglasnost Direkcije nacionalnog parka koju je dobio.

Ali, nijesu još razrađeni kriterijumi za određivanje godišnje tarife Nacionalnom parku. Međutim, zabrinjava pominjanje cifre od 0,5 eura po 1m2 površine kampa, a sezona je nepuna četiri mjeseca. Inače, do sada za razvoj kampa nije imao nikakvu finansijsku pomoć od opštine ili države. Nije uzimao nikakav kredit, jer namjenskih i povoljnih nije ni bilo.

Najveću konkretnu i dragocjenu stručnu pomoć imao je kroz program koji je organizovao GTZ u saradnji sa nadležnim ministarstvom: savjetovanje u Budvi i posjeta sajmu u Esenu (2005), zatim obilazak kampova Hrvatskoj (2006) i Sloveniji (2007).A od opštine Žabljak? Nikakve pomoći!

Da je barem urađeno manje oko sto metara puta od glavne saobraćajnice prema Crnom jezeru do ulaza u kamp. Ali to nije ni u planu. Prije šest godina vlasnici vikendica iz Ivan dola i vlasnik kampa su organizovali zbor i zatražili prijem kod tadašnjeg, i aktuelnog, predsjednika opštine Žabljak, sa inicijativom za uređenje ovog turističkog naselja koje je počelo da se formira sredinom šezdesetih, a sada ima skoro sedamdeset kuća. Većina sa građevinskom dozvolom, znači plaćenim komunalnim doprinosima. A postojeći neuslovni prilazni put urađen je samodorinosom.

Vlasnik kampa, naravno, plaća porez i sve komunalne takse, kao i vlasnici vikendica.Predsjednik je primio delegaciju, pokazao mnogo DPSSDP razumijevanja i – na tome je ostalo. Čak nije ni prihvaćena ponuda od jednog vlasnika vikendice u Ivan dolu, da projekat puta uradi uz minimalnu nadoknadu.

Nedavno, u Žabljaku je prioritetno izgrađena ulica u kojoj imaju vikendice nekoliko važnih funcionera DPS-a. Opština je platila projekat, ostalo je finansirano iz Direkcije javnih radova. Prije šest godina je ignorisana inicijativa građana iz Ivan dola. Novca za projekt „funkcionerske ulice“ se našlo.

Ispada da je paritet približno 1:10, odnosno jedan DPS funkcioner važan je kao deset građana. Zapravo to je stanje u crnogorskom društvu. Materijalizovano kroz komunalnu infrastrukturu (jasno je, i kroz šanse za zapošljavanje, ostvarivanje mnogih drugih prava i dr). Interesantno bi, a i dosljedno, bilo da deset puta „jednakiji“ građani plaćaju i deset puta veći porez.

Za početak, do utvrđivanja porijekla stečene imovine.Ipak, sam turistički značaj kampa u Ivan dolu opravdao bi ovdje ulaganje novca potrošenog za „funkcionersku ulicu“. A do tada, svakog ljeta ili vlasnik kampa u Ivan dolu, Radomir Šibalić, ili neko od vlasnika vikendica pokrpi betonom, o svom trošku, rupe na putu nastale prethodne zime.

Ali, svakog jutra pogled na Međed, Bezimeni vrh, Bobotov kuk, Savin kuk ili šetnja oko Crnog jezera, učine da ne obraćamo previše pažnju na neprijatnosti sa putem, opštinskom upravom i druge sitnice te vrste.

Prava nevolja je drugdje. U tome da opštinska uprava i državni zvaničnici posvećeni razvoju „elitnog turizma“ propuštaju da shvate suštinu. Kampovi kao što je ovaj u Ivan dolu su inkubatori i promoteri razvoja turizma.