Svijet mukle tišine

Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore, juna ove godine, organizovalo je u podgoričkom Umjetničkom paviljonu, samostalnu izložbu akvarela, priznatog crnogorskog umjetnika Sava Pavlovića (Bar, 1947). Pavlović je završio (1969) Školu za primjenjene umjetnosti u Sarajevu, zatim (1975) Višu pedagošku školu, likovno vaspitanje u Beogradu, a diplomirao je (1985) na Fakultetu za likovni odgoj i likovne umjetnosti u Rijeci.

Do sada je priredio više od dvadeset samostalnih, a izlagao je na preko stotinu grupnih i kolektivnih izložbi u zemlji i inostranstvu. Član je ULUCG-a od (1987), studijski je boravio u Rimu, Atini i Parizu, radi kao likovni pedagog u Srednjoj školi u Budvi, a stalno živi i stvara u Petrovcu i Reževićima. Aktuelnu izložbu u Podgorici prati vrlo sadržajan kolorni katalog sa uvodnim tekstom književnice Bosiljke Pušić, uz DVD prilog na kome su prikazane reprodukcije svih akvarela iz novog opusa, te kratki dokumentarni film o životu i stvaralaštvu autora.

U atraktivnom izložbenom prostoru udruženja, prezentirano je četrdeset akvarela galerijskog formata iz najnovijeg ciklusa "Vale", a koji su nastajali u posljednjih nekoliko godina. Pavlović je stasao uz more, a more je postalo neraskidivi dio njegovog habitusa i ukupnih unutrašnjih mentalitetnih damara. On se permanentno budi uz iskonske pulsacije, oseke, plime, kurente, marete, bonace, živi sa hukom valova i maestrala a odlazi na počinak kada užareno sunce potone na dalekom morskom horizontu, zapušu rashlađujući vjetrovi, jave se zrikavci, a blještav mjesečev srp zaplovi nedokučivim nebeskim prostranstvima. U takvom čarobnom mediteranskom ozračju decenijama životno funkcioniše i nadahnuto stvara posvećeni umjetnik Savo Pavlović.

U prethodnim, brojnim likovnim pretakanjima, Pavlović je paradigmatski bio vezan za čudesan podvodni svijet, za modre dubine, morsko dno i svijet mukle tišine. U tom vrlo osebujnom zoomofno-biološkom dijapazonu, inspirativni su mu bili posebno zglavkari kraba i jastog, mekušci hobotnica i sipa, te alge, sase i muravina. Vještim komponovanjem biostrukturnih elemenata, Pavlović je tvorio veoma specifične likovne cjeline, koje su se odlikovale razuđenom i kompatibilnom hromatikom, moćnim dramatskim nabojem i izrazitom vizuelnom harmoničnošću.

Međutim, Pavlović je iznenada izronio iz dubina, iz modrog i gluhog podmorja na blještavu svijetlost dana i našao se ozaren u sasvim novom eksterijerno-ambijentalnom okruženju. U izrazito razuđenom priobalju, registrova je brojne morske vale, ponte, grote, seke, užarena pješčana žala, i to postaje njegov inavotvoran paradigmatski potencijal. Krećući se u krativno-likovnom postupku od objektivističkih situacija, preko asocijativno-simboličnih do nadnaravno-izmaštanih, Pavlović konstituiše izuzetno nadahnutu prizornost, kojom posebno dominiraju: pulsirajuća, morsko-plavetna masa u donjoj zoni, nebesko-fluidno plavetnilo u gornjem pasažu, te bočno inkorporirani izrazito topli nabrani grebeni.

U toj globalno-shematiziranoj postavci, registruju se zelene krošnje bujne vegetacije, te čudesni ptičiji i riblji egzemplari. Koloritna skala je vrlo izdiferencirana, žestoka, reska i upečatljiva, a odnosi tamno-svijetlog su drastično kontrapunktirani. Pavlović je uspostavio izuzetnu ravnotežu između ameboidno-plutajućih i geometrizirano-krutih površina, a pravi i konkavno-konveksni lineariteti ih koheziono objedinjuju u jedinstveno-poetizirane cijeline. Veoma bitna hromatska komponenta, nesumljivo je blještavo bijela, neoslikana površina papira, koja diferentno zrači iz fona. I, ono što je nesumljivo izuzetno značajno i vrlo karakteristično za Pavlovićevo stvaralaštvo, jeste njegova višedecenijska specifična primjena, uslovno rečeno akvarelske tehnike u realizaciji vlastitih likovnih ideja.

U umjetnosti je poznato da klasični akvarel zahtijeva vrlo malo bojenog pigmenta i veoma obilnu upotrebu tečnosti. Međutim, Pavlović upravo koristi veoma veliku količinu unaprijed rastvorenog hromatskog likida, nanosi ga direktno na papir, vrši monotipsko otiskivanje, izaziva međusobno pretakanje i prožimanje koloritnih nijansi, i konačno na specifičan način vrši djelimično spiranje pojedinih hromatskih slojeva. Pavlović je odista vrlo studiozno i samosvojno razradio tehničko-tehnološki proces slikanja akvarelskim supstratom, upravo zbog toga sve njegove akvarelske eksplikate karakteriše izuzetan pikturalitet, čvrstina i određenost, a posebno radovi iz najnovijieg ciklusa neodoljivo asociraju na izuzetno nadahnute i čiste grafisticirane otiske.

( Slobodan Slovinić )