Da li smrtonosni koktel koji mnogi koriste za pogubljenja uvijek pruža bezbolnu smrt

Debata o smrtnoj kazni ponovo se zahuktava pošto se nakon nekoliko pogubljenja nametnulo pitanje načina sprovođenja, odnosno da li koktel od tri medikamenta koje mnoge zemlje koriste za pogubljenja uvijek pruža bezbolnu smrt.

Američka unija za građanske slobode (ACLU) pokrenula je slučaj zbog koga je u Montani odloženo pogubljenje Ronalda Smita koje je trebalo da se izvrši 1. avgusta, prenio je BBC.

Ronald Smit

ACLU tvrdi da bi koktel od tri medikamenta koje Montana koristi u izvršenjima smrtne kazne mogao izazvati nepotrebnu patnju.

Smišljen od strane anesteziologa Stenlija Dojča kao „ekstremno human“ način za okončanje života, ovaj koktel bi trebalo da djeluje brzo i bezbolno.

Prvi sastojak koktela, barbiturat, „gasi“ centralni nervni sistem ostavljajući zatvorenika u nesvjesnom stanju.

Drugi sastojak parališe mišiće i zaustavlja disanje, dok treći, kalijum-hlorid, zaustavlja rad srca.

Ovaj metod je predstavljen kao humanija zamjena za smrtonosni gas i električnu stolicu. Međutim, kritičari su skeptični.

"Nemoguće je u potpunosti shvatiti šta ova sredstva rade čovjeku“, kazala je za BBC Debora Deno profesorka prava na univerzitetu Fordham u Njujorku.

"Ljudi su možda suviše opijeni (prvim sastojkom) da bi vrištali ili možda trpe veliki bol, ali su paralizovani, ili su možda 'zaključani' zbog drugog sastojka".

Izvršenje kazne nad Dijazom trajalo 34 minuta

Izvršenje kazne nad Angelom Dijazom 14. decembra 2006. u Floridi trajalo je 34 minuta i bila je potrebna druga injekcija kako bi se okončalo. Očevici egzekucije su ispričali da je Dijaz drhtao i pravio grimase tokom postupka.

Dok 24 od 33 savezne države koje imaju smrtnu kaznu još uvijek koriste trostruki koktel, pet država sada koriste metod jednog anestetika, dok su četiri objavile namjeru da pređu na taj protokol

Autopsijom su otkrivene hemijske opekotine na Dijazovim rukama na mjestima gdje su igle uvučene kroz vene u meko tkivo.

Tadašnji guverner Floride Džem Buš sljedećeg dana je privremeno suspendovao izvršenje smrtnih kazni.

U radu koji je pisao tim ljekara i medicinskih stručnjaka, kasnije je objavljeno da je zatvorenik vjerovatno umro od „progresivnog gušenja“ koje je izazvao lijek za blokadu nerava i da je vjerovatno doživio „osjećaj sagorijevanja izazvan kalijumom”.

Vrhovni sud SAD 2008. je presudio da je korištenje trostrukog koktela, u stvari, u skladu sa zakonom i da se time ne krši osmi amandman američkog ustava koji zabranjuje "okrutne i neuobičajene kazne".

"Pogubljenja treba da budu nježna kako bismo imali legitiman oblik izvršenja smrtne kazne, a mi prosto ne možemo da pronađemo taj način"

Međutim, 2009. nakon dva sata pokušavanja da se ovim koktelom pogubi Romel Brum, Ohajo je postao prva savezna država koja je svoju proceduru izvršenja smrtne kazne promijenila uvodeći jaku dozu jednog anestetika - isti metod koji se koristi za uspavljivanje kućnih ljubimaca.

Dok 24 od 33 savezne države koje imaju smrtnu kaznu još uvijek koriste trostruki koktel, pet država sada koriste metod jednog anestetika, dok su četiri objavile namjeru da pređu na taj protokol.

Države koje su usvojile promjenu protokola nisu objašnjavale svoje razloge za to.

Do promjena takođe dolazi pošto se savezne države suočavaju sa nedostatkom ljekova potrebnih za pravljenje ovog trostrukog koktela. Evropska unija, gdje se većina ovih medikamenata proizvodi, uvela je restrikcije izvoza na sastojke koji bi mogli da se koriste za pravljenje smrtonosnih injekcija.

Doktor Džej Čepman koji je prvi odobrio trostruki koktel 1987. sada uvodi metod pogubljenja jakom dozom anestetika.

"Pogubljenja treba da budu nježna kako bismo imali legitiman oblik izvršenja smrtne kazne, a mi prosto ne možemo da pronađemo taj način".

Međutim, dr Čepman smatra da su sadašnje metode zaista humane. „Uzimajući u obzir metod kojim su ove osobe ubile svoje žrtve, ovo je možda isuviše humano“, dodao je.

Pogubljen mentalno oboljeli osuđenik

Vlasti savezne države Teksas izvršile su smrtnu kaznu nad mentalno zaostalim osuđenim ubicom pošto je američki Vrhovni sud odbio da interveniše, 10 godina nakon što je zabranio pogubljenja ovakvih osoba kao okrutne i neuobičajene kazne.

Po kriterijima u Teksasu, koji ne uključuju samo IQ nego i neke druge faktore, poput zatvorenikova ponašanja i prilagođavanja, Vilson nije smatran mentalno zaostalim

Marvin Vilson (54) osuđen je u novembru 1992. za ubistvo 21-godišnjeg policijskog doušnika, Džerija Roberta Vilijamsa, a na smrtnu kaznu je osuđen u aprilu 1994. Dva sata prije pogubljenja, američki Vrhovni sud odbio je posljednji apel njegovih branitelja.

Nekoliko organizacija za ljudska prava, među njima i Amnesti internešnal, protestovalo je protiv mogućnosti Vilsonova pogubljenja. Godine 2004. Vilsonu je izmjeren koeficijent inteligencije 61, a po naučnim kriterijumima mentalno zaostalima smatraju se osobe s IQ-om ispod sedamdeset.

Američki Vrhovni sud je 2002. zabranio pogubljenja mentalno zaostalih, međutim, kako nije data precizna definicija mentalne retardacije, svakoj američkoj saveznoj državi ostavljeno je diskreciono pravo utvrđivanja mentalnog invaliditeta.

Po kriterijima u Teksasu, koji ne uključuju samo IQ nego i neke druge faktore, poput zatvorenikova ponašanja i prilagođavanja, Vilson nije smatran mentalno zaostalim.

Kako je Rojtersu kazao Džejson Klark, portparol kriminalističkog odjeljenja, Vilson je u završnoj riječi kazao da „je tu došao kao grešnik, a odlazi kao svetac“. „Vodi me kući, Isuse, vodi me kući, Gospode“, bile su, navodno, Vilsonove posljednje riječi.

( Danka Vraneš Redžić )