Evropa ne da HE na Morači, ali Komarnica ostaje

Crna Gora će morati da odustane od izgradnje hidroelektrana na Morači, jer su ti projekti izbrisani sa liste potencijalnih novih mogućnosti i, uprkos zahtjevima investitora da finansiraju te projekte, Evropska unija i njene finansijske institucije to neće dopustiti, saopšteno je iz nevladine organizacije “Green Home”.

Brisanje projekata HE sa liste prioritetnih i stavljanje u grupu onih “koji se suočavaju sa ozbiljnim ograničenjima, sporovima, ekološkim ili socijalnim problemima”, jedan je od pozitivnih rezultata postignutih na Ministarskoj konferenciji ka čistoj energetskoj tranziciji, koja je prije dva dana održana u Podgorici. HE na Morači su na listi prioritetnih infrastrukturnih projekata Sekretarijata za razvojne projekte, koju je Vlada Crne Gore objavila sredinom januara. Prema tom dokumentu, vrijednost projekta HE na Morači iznosi nešto preko pola milijarde eura. Na istoj listi nalazi se i HE na Komarnici, ali taj projekat na Ministarskoj konferenciji nije doveden u pitanje.

Predstavnica NVO “Green Home”, Nataša Kovačević, na konferenciji je predstavila stavove civilnog društva Crne Gore i regiona o problemima čiste energetske tranzicije na Zapadnom Balkanu i saopštila niz zahtjeva u cilju njihovog prevazilaženja.

Uz zahtjev da se sa liste prioriteta mora isključiti hidroenergija, NVO su tražile i veću raznovrsnost kad su u pitanju sami izvori energije.

Podržana je rehabilitacija i povećanje energetske efikasnosti postojećih HE, u kombinaciji sa ekološkim mjerama revitalizacije vodotoka. Traženo je i zakonsko regulisanje trajne zaštite rijeka i zaustavljanje izgradnje HE u zaštićenim područjima, uključujući potencijalna Natura 2000 područja, ključna biodiverzitetska područja i vezane sisteme kao što su Morača i Skadarsko jezero. Od vlada država regiona traženo je da zaustave dalji razvoj i subvencioniranje mHE.

Države potpisnice Zajedničkog sporazuma ministara energetike i životne sredine o čistoj energetskoj tranziciji obavezale su se da se prilikom budućeg planiranja hidroenergetskih objekata moraju pridržavati međunarodnih konvencija i evropskog zakonodavstva u oblasti zaštite životne sredine, bez obzira na status transpozicije u zemlji.

Albanija da hitno dostavi informacije o HE na Cijevni

Iz NVO “Green Home” su od predstavnika Albanije na Ministarskoj konferenciji zahtijevali hitnu razmjenu informacija o projektima HE na albanskom dijelu Cijevne.

Tražili su i moguće procjene uticaja. Vlada Crne Gore takav je zahtjev albanskim kolegama uputila početkom oktobra, 2018, ali još nisu dobili odgovor.

( Damira Kalač )