Povećanje PDV-a evropska epidemija

Iako iz crnogorske Vlade za sad negiraju bilo kakve planove za povećanje opšte stope poreza na dodatu vrijednost (PDV), ističući da će to, ako se desi, biti krajnja mjera za spasavanje državnog budžeta, mnoge zemlje Evropske unije su to već uradile prethodnih godina zbog finansijske i ekonomske krize.

Osnovna stopa PDV-a u Crnoj Gori iznosi 17 odsto, u odnosu na 21 odsto koliko trenutno iznosi prosjek na nivou EU.

Od 27 članica EU, PDV je do sada povećalo čak 18 zemalja, dok je pad zabilježen jedino u Češkoj i Slovačkoj, koje su do pada komunizma činile jedinstvenu državu.

PDV je, kako prenosi portal Euractiv.rs, i danas isti kao i 2000. u Belgiji, 21 odsto, Bugarskoj 20 odsto, Danskoj 25 odsto, Francuskoj 19,6 odsto, Luksemburgu 15 odsto i Švedskoj 25 odsto.

Srbija je bila pod pritiskom da poveća opštu stopu PDV-a tokom pregovora za stend-baj aranžman sa Međunarodnim monetarnim fondom (MMF), ali se to još nije desilo

Prosječna opšta stopa PDV prije 12 godina iznosila je 19,2 odsto u EU, a danas je blago povećana u odnosu na prošlogodišnjih 20,7 odsto, pokazuju podaci Evropskog statističkog zavoda Eurostat.

Opšta stopa PDV u susjednoj Srbiji iznosi 18 odsto, dok se po posebnoj stopi od 8 odsto oporezuju osnovne životne namirnice, ljekovi i medicinska sredstva, udžbenici, knjige, novine, računari, usluge hotelskog smještaja.

Srbija je bila pod pritiskom da poveća opštu stopu PDV-a tokom pregovora za stend-baj aranžman sa Međunarodnim monetarnim fondom (MMF), ali se to još nije desilo.

U ekonomski razvijenoj Njemačkoj, PDV je sa 16 odsto, koliko je iznosio 2000. porastao na sadašnjih 19 odsto

To je uslov MMF-a i za potencijalni aranžman i sa Crnom Gorom, ali Vlada premijera Igora Lukšića za sada ne razmatra takav dogovor. Poznato je da MMF u svim zemljama traži oštru finansijsku disciplinu i kondiciju buidžeta koji će mu obezbijediti sigurnost vraćanja uloženog novca pod finansijski povoljnim uslovima.

I Hrvatska je nedavno primorana da poveća PDV sa 23 na 25 odsto, što je, kako ističu tamošnji mediji, jedna od najviših stopa u Evropi. Očekuje se da će zahvaljujući povećanju PDV-a hrvatska državna kasa biti punija za oko 400 miliona eura, koliko se još planira obezbijediti smanjenjem prihoda zaposlenih u državnim i javnim službama.

Starije članice EU imaju "privilegiju"

Evropska direktiva o PDV-u dozvoljava članicama da primjenjuju opštu stopu koja minimalno mora biti 15 odsto, i posebnu koja ne može biti niža od 5%. Međutim, starije članice EU imaju “privilegiju” da imaju i niže stope, pod uslovom da su one uvedene prije 1991. godine.

U Rumuniji je prije 12 godina opšti PDV bio 19 a u ovoj je 24 odsto, dok je u Velikoj Britaniji povećan sa 17,5 na 20 odsto

Stope PDV-a u EU bilježile su visoki rast od 2008. da bi se ove godine kretale u rasponu od 15 odsto, koliko iznose u Luksemburgu, do 27 odsto u Mađarskoj, pokazuju podaci objavljeni u publikaciji Eurostat o poreskim trendovima u EU.

U ekonomski razvijenoj Njemačkoj, PDV je sa 16 odsto, koliko je iznosio 2000. porastao na sadašnjih 19 odsto, u Irskoj je skočio sa 21 na 23 odsto, u Španiji sa 16 na 18 odsto.

U Rumuniji je prije 12 godina opšti PDV bio 19 a u ovoj je 24 odsto, dok je u Velikoj Britaniji povećan sa 17,5 na 20 odsto.

U krizi je porasla i prosječna stopa poreza na dohodak građana, a najviše u Švedskoj, gdje iznosi 56,6 odsto. Slijede Danska sa 55,4, Belgija sa 53,7, Holandija i Španija sa 52, a najniže su u Bugarskoj 10 odsto, Češkoj i Litvaniji - po 15, Rumuniji 16 i Slovačkoj 19 odsto.

Korporativni porezi su takođe blago porasli u prethodne dvije godine čime je završen trend pada ovih poreza.

Veći i porezi na rad

Poresko opterećenje rada u EU je blago poraslo u 2010. u poređenju sa 2009. Implicitne poreske stope na rad kretale su se u 2010. od 21,7% na Malti, 23,4% u Portugaliji, 24,4% u Bugarskoj i 25,7% u Velikoj Britaniji, do 42,6% u Italiji, 42,5% u Belgiji, 41% u Francuskoj i 40,5% u Austriji.

Iako nove članice generalno imaju niži nivo oporezivanja zaposlenih, to nije baš uvijek tačno što pokazuju primjeri Mađarske i Poljske. Implicitna porezna stopa (implicit tax rate - ITR) pokazuje udio poreskih prihoda u potencijalnoj poreskoj osnovi.

Najveći izvor poreskih prihoda je porez na rad, od kojeg se sakupi skoro polovina prihoda, zatim slijede porezi na potrošnju koji učestvuju sa jednom trećinom, a porezi na kapital sa jednom petinom

Na primjer, implicitna poreska stopa na potrošnju definisana je kao odnos svih poreza na potrošnju i krajnje privatne potrošnje na određenoj teritoriji.

Najveće smanjenje poreskog opterećenja rada od 2000. imale su Bugarska i Litvanija, obje za 8 procentnih poena, kao i Danska, Letonija, Rumunija, Slovačka, Finska, Švedska i Velika Britanija. Zanimljivo je da su tri nordijske zemlje koje inače imaju visoke stope poreza, znatno smanjile poreska opterećenja kako bi se približile prosjeku EU u prethodnim godinama. Sa druge strane, povećano je oporezivanje rada na Kipru i u Španiji, ali je dalje ispod prosjeka EU.

Prosječna implicitna stopa na potrošnju koja je bila na silaznoj putanji od 2007, porasla je u 2010. u poređenju sa 2009. Godine 2010. najniže opterećenje potrošnje bilo je u Španiji 14,6%, Grčkoj 15,8%, Italiji 16,8%, Letoniji 17,3% i Portugaliji 17,4%, a najviše u Danskoj 31,5%, Švedskoj 28,1%, Luksemburgu 27,3%, Mađarskoj 27,2% i Holandiji 27%. Prihodi od oporezivanja imovine bili su šarenoliki u 2010. i kretali su se od 0,4% BDP u Češkoj, Estoniji i Slovačkoj do 4,2% u Velikoj Britaniji, 3,4% u Francuskoj i 3,1% u Belgiji.

EU, region visokih poreza

Ukupni prihodi od poreza u EU 2010. iznosili su čak 38,4 odsto BDP-a, što Uniju svrstava u red regiona sa vrlo visokim nametima. Prihodi od poreza su najveći pad u ovoj deceniji imali tokom 2009. ali su se već naredne godine oporavili.

Rast poreskih prihoda je rezultat činjenice da je dosta članica povećalo porez na dodatu vrijednost i akcize, a neke zemlje su povećale i porez na dohodak građana, piše Euraktiv.

Najveći izvor poreskih prihoda je porez na rad, od kojeg se sakupi skoro polovina prihoda, zatim slijede porezi na potrošnju koji učestvuju sa jednom trećinom, a porezi na kapital sa jednom petinom. Ako se pogledaju porezi na zarade radnika koje prima dvije trećine prosječnih primanja, opterećenje njegove plate je od 2000. do 2010. smanjeno tri procentna poena u EU, pokazuju podaci Eurostata.

( Rajko Milić )