Hidroarheologija ni u povoju: Naše more meka za lov u mutnom

U Crnoj Gori ne postoji institucija koja je kadrovski i opremom osposobljena da se na kvalitetan način bavi istraživanjem i zaštitom podvodnih arheoloških lokaliteta.

Na tu činjenjicu, koja je porazna za državu koja ima ogromno kulturno bogatstvo u svom podmorju, godinama upozoravaju domaći stručnjaci koji se bave kopnenom arheologijom, istorijom ili muzeologijom, dok, u međuvremenu, „u mutnom love“ mnogi koji žele da se nametnu kao relevantan faktor u vrlo složenoj oblasti hidroarheologije.

Tako se podvodnim arheološkim istraživanjima kod nas bavi i JP „Regionalni centar za obuku ronilaca za podvodno deminiranje, pružanje pomoći, spasavanje i kontrolu na moru“ (RCUD) iz Bijele, institucija pod kontrolom MUP-a, koju vode bivši policajci.

Nijedan od zaposlenih u tom centru nema diplomu arheologa, istoričara, čak ni inženjera pomorstva, a hidroarheologija se, inače, ne pominje bukvalno nigdje među zadacima RCUD, koji je, kako se navodi na njegovom sajtu, “koordinaciono i operativno tijelo koje u sebi ujedinjuje sve akcije organizacionog, tehničkog, stručnog i naučnog karaktera u podvodnom razminiranju i zaštiti stanovništva od podvodnih neeksplodiranih ubojnih sredstava”.

Bez obzira na to, RCU, kojim rukovodi direktor Veselin Mijailović, već nekoliko godina glavni je partner američkoj fondaciji “RPM nautical” sa Floride u ljetnjim hidroarheološkim istraživanjima koja Amerikanci obavljaju na Crnogorskom primorju.

U komšiluku potpuno drugačije

Sa druge strane, u najbližem komšiluku stanje u oblasti podvodne arheologije je sasvim drugačije - Zadar je središte podvodne arheologije u Hrvatskoj, a u tom gradu već nekoliko godina funkcioniše i Međunarodni centar za podvodnu arheologiju (MCPA) koji djeluje pod pokroviteljstvom UNESCO-a.

Rektor Sveučilišta u Zadru i predsjednik stručnog savjeta MCPA, arheolog i istoričar dr Ante Uglešić, smatra da Crna Gora, kada je hidroarheologija u pitanju, ima početni problem u tome što u našoj državi uopšte ne postoje ni studije „obične“ arheologije.

Uglešić nema dileme da su uopšte hidroarheološki lokaliteti „možda i najugroženiji, pogotovo zbog turizma koji nam je sveprisutan“.

„U Crnoj Gori ne postoje studije arheologije, a svaka zemlja bi ih morala imati. Možda se u budućnosti najviše treba usmjeriti na ono što se najviše ima, a ovdje, u Crnoj Gori, ne nedostaje podmorskih arheoloških nalazišta koje treba sistematski istražiti i adekvatno zaštititi“, kaže u razgovoru za „Vijesti“ rektor Uglešić, koji je prošle sedmice boravio u višednevnoj radnoj posjeti Crnoj Gori.

Uglešić nema dileme da su uopšte hidroarheološki lokaliteti „možda i najugroženiji, pogotovo zbog turizma koji nam je sveprisutan“, i naglašava da je Sveučilište u Zadru, koje jedino u regionu obrazuje kadrove za hidroarheologiju, otvoreno za saradnju sa Crnom Gorom povodom pitanja o obrazovanju naših ljudi za tu specifičnu granu arheologije.

„Mi imamo i mogućnost da se naši polaznici posvete podmorskoj arheologiji u okviru svojih doktorantskih studija, a u okviru preddiplomskog i diplomskog studija imamo kolegijume iz arheologije. Ubrzo ćemo ponovo uvesti mogućnost koju smo imali prije nekoliko godina - da se u Zadru direktno studira podvodna arheologija“, kazao je Uglešić, dodajući da zadarsko Sveučilište ima zaposlene stručne predavače iz oblasti hidroarheologije.

Opširnije u štampanom izdanju

( Siniša Luković )